Allemaal samen thuis

Bedrijven moeten de teamgeest weer aanscherpen bij hun werknemers. Zolang covid-19 rondwaart, is enige creativiteit daarbij een noodzaak.

Op welke eigenschap zullen bedrijfsleiders in 2021 de nadruk leggen? Het antwoord is vast en zeker teamwerk. Het bedrijfsleven werd in 2020 verstoord door de pandemie en de noodzaak voor veel werknemers om thuis te werken. De meeste bedrijven konden zich uit de slag trekken, maar ze moesten daarbij wel het sociale kapitaal aanspreken dat ze de in voorgaande jaren vergaard hadden. In 2021 zullen ze hun reserves weer willen aanvullen.

Veel managers zijn wellicht verwonderd dat het experiment met thuiswerk zo vlot verlopen is. Uit onderzoek blijkt dat werknemers die voor de pandemie thuisbleven, vaak geïsoleerd waren van collega’s die op kantoor werkten. Ze beschouwden zich als tweederangswerkers. Door de pandemie zat iedereen in hetzelfde schuitje. Managers ontdekten dat hun mensen productief konden zijn als ze niet op kantoor waren; werknemers raakten gewend aan videovergaderingen. Uit een studie van het Amerikaanse National Bureau of Economic Research bleek dat thuiswerkers per dag bijna een uur langer werkten.

De netwerken verdwijnen

De nieuwe regeling was een succes omdat werknemers hun rol al kenden en het ritme van de organisatie gewoon waren. De wekelijkse planningsvergadering kon ook online gebeuren; teambesprekingen konden via Slack of WhatsApp plaatsvinden. Managers kenden de sterke en zwakke punten van hun medewerkers en wisten wie ze achter de veren moesten zitten. Na verloop van tijd kan die samenhang echter afbrokkelen. Managers en personeel zullen te maken krijgen met nieuwe problemen. Er komen nieuwe medewerkers en andere stappen over naar een nieuwe functie. De vergaarde kennis zal minder nuttig blijken. Er moeten nieuwe werkmethodes worden opgesteld, waarbij een hechter samenwerkingsverband nodig is dan via een videolink tot stand kan komen.

Productiviteit wordt in zekere mate ook bepaald door toevalligheden, zoals een onverwachte bespreking met iemand buiten het team. Die informele momenten bij het koffieapparaat gebeuren minder vaak als mensen thuis werken. De kans bestaat dat werknemers alleen een band opbouwen met de mensen in hun rechtstreekse team. Het verkoopteam kan bijvoorbeeld de voeling met het productontwerp verliezen. De netwerken, waarvan de leefbaarheid van een bedrijf kan afhangen, worden daardoor uitgehold.

Extra werk voor hr

Dat is de reden waarom bedrijven in 2021 de saamhorigheid nieuw leven zullen proberen inblazen. Zelfs al keren werknemers nog niet voltijds terug naar kantoor, er zal hen wellicht worden gevraagd op zijn minst een of twee dagen per week te komen. Als ze dat doen, zullen ze een zetje krijgen om samen te komen met mensen buiten hun rechtstreekse hiërarchie om te voorkomen dat het bedrijf verandert in een strijd tussen wij en zij.

Als onderdeel daarvan kunnen ook teambuildingsdagen worden gepland, in een coronaveilige versie, waardoor de muren tussen de afdelingen neergehaald worden. Borrels via Zoom bestaan al, maar sommige werkgevers hebben hun werknemers ook al wijn of bier bezorgd om hen ertoe aan te zetten daaraan deel te nemen. Andere evenementen zijn quizzen, karaoke en schattenjachten, waarbij werknemers zo snel mogelijk voorwerpen in hun eigen huis moeten verzamelen. Bedrijven zullen aan hun werknemers vragen hoe het met hun moreel gesteld is. Personeelsafdelingen zullen een hoop extra taken op hun bord krijgen, naast hun rol om brandjes te blussen bij problematische werkrelaties.

Het grote gevaar op middellange termijn is het ontstaan van twee culturen, zoals ook het geval was in de gig-economie, toen het personeelsbestand werd opgedeeld in een beperkt aantal kernpersoneelsleden en een groter aantal ingehuurde of losse werknemers. De pandemie kan tot nog een andere breuk leiden: oudere, gevestigde werknemers blijven thuis en de jongere medewerkers, die nochtans wel naar kantoor gaan, krijgen minder kansen om een band te smeden met collega’s, professionele netwerken uit te bouwen en hogerop te klimmen. Het wordt moeilijker dan ooit om een teamgeest te kweken, hoe mooi de bedrijfsleiders het ook verpakken.