Al-Qaeda bedreigt Vlaamse bedrijven

U noemt het advies van Tom Peters, de Eminem onder de managementgoeroes, gebazel? Toch ontsnapt u niet aan zijn invloed, hij heeft immers zopas het managementboek heruitgevonden. Zet u schrap, gruwel of applaudisseer. En merk de impliciete waarschuwing aan vadsig Vlaanderen op.

Tom Peters, Re-imagine! – Business Excellence in a Disruptive Age. Dorling Kindersley, 352 blz., 34,40 euro. Verkrijgbaar bij Acco Leuven. Tel.: 016 29 11 00, fax: 016 20 73 89.

In de Vlaamse informatica- en telecombedrijven wordt nauwelijks 9 % van de jobs uitgeoefend door 45-plussers. Nochtans is nagenoeg 22 % van de werknemers in de Vlaamse privé-sector ouder dan 45, meldt STV-Innovatie & Arbeid. De boodschap zakte wat weg onder het eindejaarsgeweld van idolate terugblikken, maar de dreiging die ervan uitgaat, is groter dan de afslanking van Ford Genk. Om echt te zien welk zwaard van Damocles vervaarlijk boven Vlaanderen wiebelt, volstaat het om die twee calamiteiten naast elkaar te plaatsen: een gekrompen fabriek uit een oude sector en een beloftevolle jonge sector, waarheen oudere werknemers de weg niet vinden. Vlaanderen, dat zo graag van de daken schreeuwt hoe productief, innoverend en hoogopgeleid het is, heeft de sociale deuk bij Ford opgevangen met een signaal waarover de verenigde politici nog altijd naglunderen: stuur de mensen nog voor hun vijftigste met brugpensioen. Het electorale signaal: kijk eens hoe sociaal we zijn. De echte betekenis: kieper de oudjes vroeg genoeg overboord, laat hen desnoods voort ploeteren in het zwarte arbeidscircuit. Leer hen sjouwen, sjacheren en sjoemelen, leer hen vooral niet meegroeien met de tijd.

Meegroeien, blijven leren, voortdurend in positieve zin uw grenzen verleggen – dat is dé oproep in Re-imagine!, het nieuwe boek van Tom Peters, de Amerikaanse ingenieur die samen met Robert Waterman in 1982 het moderne businessboek uitvond: In Search of Excellence. Een meer verguisd managementboek bestaat er niet, maar er ging wel een record van vijf miljoen exemplaren de deur uit. De megahit wordt vooral driftig aangevallen, omdat vele van de geportretteerde voorbeeldige ondernemingen het nadien moeilijk kregen of zelfs kopje onder gingen. Met die kritiek rekent Peters nu voorgoed af: bedrijven én mensen – hoe excellent ook – zijn gedoemd om in het zand te bijten als ze niet bereid zijn om te blijven veranderen. We moeten de bedrijven, de marketing, het werk én onszelf heruitvinden. Het gaat nu over excelleren in een ontwrichtend tijdperk, zoals de ondertitel aanwijst: Business Excellence in a Disruptive Age.

Andere mentaliteit nodig. Tom Peters trok naar een uitgever, Dorling Kindersley, die vooral furore maakt met prestigieuze boeken over kunst, koken en tuinen. Het gevolg: Re-imagine! is een proeve van de wijze waarop een puike lay-out de associatieve, bijwijlen neurotische stijl van Peters in goede banen kan leiden. Meteen verschijnt er – eindelijk – een managementboek dat ook de MTV-generatie aanspreekt.

De vorm is de boodschap: ze illustreert de noodzaak tot onderscheiden, opvallen en excelleren, een noodzaak die Peters nog altijd uitbazuint. Het baat niet te jammeren dat Ford afgeslankt wordt. Zowel in de VS als in West-Europa worden jobs massaal overgeheveld naar lage-lonenlanden. Niet langer alleen industriële banen, zelfs de ingenieur en de informaticus krijgen concurrentie van China en co. Vergeet de levenslange job. Dat is hard, de industrie heeft ons immers een eeuw lang geleerd dat we braaf en routineus tot ons pensioen konden blijven. Nu moeten we zelf verantwoordelijkheid leren nemen voor onze carrière. Dat vergt een andere mentaliteit.

Ingedommeld Vlaanderen? Voor al degenen die Tom Peters irritant, hol en onbeduidend vinden (en, toegegeven, hij lijkt bijwijlen Californisch verwaand): u kan zijn boodschap niet maatschappelijk irrelevant noemen, al valt het niet mee om dat als landerige Europeaan of vadsige Vlaming toe te geven. Het evangelie van de rappende managementgoeroe staat immers bol van de daadkracht, die we willens nillens zullen moeten overnemen. Peters predikt zijn energieke missie met het adembenemende ritme van een hiphopper die leeft op Red Bull en flirt met crack.

Was al die bruisende business dan niet onderkoeld geraakt na het doorprikken van de dotcomgekte? Het dotcomtijdperk is niet voorbij, het begint pas, repliceert Peters. Laat u geen zand in de ogen strooien door een beurscrash of het falen van een rist bedrijven. Laat u niets wijsmaken door de managementgoeroes die een terugkeer prediken naar de oude vaste waarden, naar de strakke hiërarchische organisatie met haar behoedzame strategie. Wie daarin gelooft, is niet opgewassen tegen een snel veranderende wereld, waarin projectmatige netwerkorganisaties zelfs de giganten op hun grondvesten doen daveren. Een voorbeeld? Al-Qaeda. De terreurbeweging als krachtige managementmetafoor: dergelijke alerte organisaties bedreigen immers ingedommelde maatschappijen. Zoals Vlaanderen?

Luc De Decker

Tom Peters predikt zijn energieke missie met het adembenemende ritme van een hiphopper die leeft op Red Bull en flirt met crack.