Afvalpreventie schept banen

Een voorkomingsbeleid levert een dubbel voordeel op : minder milieukosten en meer arbeidsplaatsen.

In opdracht van staatssecretaris voor Leefmilieu Jan Peeters hebben twee onderzoeksinstellingen Arbeid & Milieu (A&M, Berchem) en Fondation Travail-Université (FTU, Namen) de structurele band tussen milieu en werkgelegenheid geanalyseerd.

Tot nog toe waren er in ons land weinig gegevens beschikbaar over de sociaal-economische effecten van het Belgische milieubeleid. Het rapport van Tom Meeuws (A&M), Philippe Defeyt (FTU) en Cécile Patris (FTU), dat later deze maand van de persen rolt, is een eerste poging om dit euvel te verhelpen. Naast een summiere inventarisatie van de bestaande initiatieven formuleren de auteurs enkele aanbevelingen voor de politiek.

Zo pleiten zij voor de oprichting van een cel kosten-batenanalyse binnen de milieu-administratie. Daarnaast moeten ook de andere departementen zoals economie, arbeid, financiën, transport en landbouw over een milieucel beschikken. Meeuws : “Zonder voorkennis over de mogelijke gevolgen op de arbeidsmarkt inclusief sociaal verantwoorde reconversieplannen kan de overheid geen doeltreffende maatregelen nemen om tot een duurzame ontwikkeling te komen. Ook de bedrijven kunnen hun steentje bijdragen door een duurzaamheidsbalans in de sociale jaarrekeningen op te nemen.”

PREVENTIE.

Ook trekken A&M en FTU het debat over de werkgelegenheid in de milieusector open naar het preventief beleid, dat ook banen schept. Op dit ogenblik beperkt de discussie zich tot de jobcreatie door middel van allerlei reinigingsactiviteiten (afvalverwerking, waterzuivering, bodemsanering enzovoort). Volgens de Europese Commissie stelt deze sector in de Unie ruim 1,6 miljoen mensen tewerk (cijfer ’93). Jaarlijks stijgt dit aantal met 3 %, ruim tweemaal zo veel als in andere segmenten (algemeen wordt tegen de eeuwwisseling een toename van 250.000 extra jobs verwacht). Met 29.000 werknemers of 0,7 % van de actieve bevolking zit België onder het gemiddelde van 1 %. Hiertegenover staat een milieu-uitgave van 63,3 miljard ecu publiek plus privé-initiatief of 1,2 % van het communautaire bruto binnenlands product (cijfer ’92).

Meeuws : “Deze hersteleconomie het wegwerken van alle milieuschade levert op korte termijn resultaten op, maar miskent de kansen van een preventieve milieudienstensector. Ook een voorkomingsbeleid schept banen ! Jammer genoeg kunnen niet alle voordelen in monetaire termen worden uitgedrukt.” Toch hebben de auteurs van de studie een eerste poging ondernomen. Op basis van geslaagde pilootprojecten komen zij tot een nettogroei van 11.440 arbeidsplaatsen als gevolg van investeringen in duurzaam milieubeleid (zie tabel). De resultaten kunnen zeker niet tippen aan het aantal hersteljobs. Maar elke vermeden milieukost kan alvast op een andere, zinvollere wijze worden uitgegeven.

Wat het collectief stadsvervoer betreft, rekenen A&M en FTU op 4000 extra banen in België. Meeuws : “Zo kent het pilootproject van De Lijn in Brugge veel succes. Het wagenpark is uitgebreid van 20 tot 32 bussen. Deze expansie heeft tot een bijkomende aanwerving van 48 chauffeurs geleid. Met een verhoogde ontvangst van 45 % is de operatie economisch rendabel. De maatschappij wijst er trouwens op dat elke geïnvesteerde frank van de overheid in het stads- en streekvervoer 1,29 frank maatschappelijke baten oplevert. Naast het milieuvoordeel en de daling van de verkeerscirculatie, leidt een dergelijke inspanning tot 2400 minder ongevallen en 3200 minder gewonden (waaronder 40 doden). Volgens het Delftse Centrum voor Energiebesparing en Schone Technologie (CES) is de omschakeling naar een duurzaam mobiliteitsbeleid accentverschuiving van auto naar openbaar vervoer zonder nadelige macro-economische effecten haalbaar, waarbij de werkgelegenheid zelfs licht kan toenemen. Eerlijkheidshalve moeten we er wel aan toevoegen dat de Nederlandse automobielindustrie veel minder mensen tewerkstelt dan in ons land.”

NIEUWE MARKTEN.

Naast het openbaar vervoer zien A&M en FTU nog andere opportuniteiten :

Lokale afvalpreventie. In Dilbeek wordt sinds dit jaar 55 % minder huisvuil opgehaald. Het netto werkgelegenheidseffect bedraagt vijf bijkomende voltijdse banen. Bovendien bespaart de gemeente op jaarbasis zo’n 40 miljoen frank door verminderde ophaalkosten. Geëxtrapoleerd naar België betekent dit de creatie van 1350 arbeidsplaatsen en een uitgavevermindering van 11 miljard frank.

Kringloopcentra. Als per 100.000 inwoners zo’n initiatief zou worden opgestart, levert dit voor heel het land 780 banen op.

Rationeel Energie Gebruik (REG). Op basis van een CES-studie blijkt dat een investering van 5 miljard frank door de gemeenten netto 1700 banen oplevert.

Daarnaast relativeren Meeuws, Defeyt en Patris initiatieven zoals energierecuperatie uit afval (maximum 200 banen) en koerierdiensten per fiets (20 jobs).

Ten slotte stellen de auteurs een productnorm voor personenwagens voor. Zo’n demontageplicht verhoogt de recyclagegraad en verlaagt het energiegebruik. In Vlaanderen wordt het werkgelegenheidspotentieel van deze autosloopstraten op 3000 mensjaren geschat (ontmanteling van 400.000 wrakken per jaar).

ERP

TOM MEEUWS (ARBEID & MILIEU) Een duurzaam milieubeleid levert in België netto 11.440 arbeidsplaatsen op.