AFFECTIO SOCIETATIS

Is de affectio societatis die de Belgen moet verbinden om in één staat te leven hecht en kwaliteitsvol ? De affectio societatis is de geest en wil van samenhorigheid die dient te bestaan voor elk samenleven ; hetzij in een maatschap, een onderneming, een gezin, een klooster, een land. Tussen 11 juli en 21 juli, de vieringen van twee natieprojecten, moet de openingsvraag op de agenda. Zij hoort des te openlijker op de agenda om een groeiende schizofrenie te keren. Officieel zijn er geen independentisten in Vlaanderen, officieus groeit hun aantal elke maand. In de voorbije weken hebben niet één, maar tien bekenden en minder bekenden achter de hand opgebiecht dat ze België beu zijn, dat er iets nieuws moet komen, met nieuwe mensen, nieuwe idealen. Een van hen was een hoge ome van het VEV, een andere leidde een belangrijke Belgische bedrijfstakorganisatie, een derde is de Vlaamse kabinetschef van een federale minister die gekwetst is door het onbehoorlijke beleidswerk van zijn Waalse coalitiegenoten ze kletsen, chicaneren, remmen, dixit deze man. De Vlaamse samizdat-independentisten zwijgen uit angst om geïdentificeerd te worden met het Vlaams Blok. Zij vergeten dat het beste en menselijkste afscheidingsscenario het Tsjechische is bedacht en uitgevoerd door radicale liberalen en dat deze liberalen dit precies gedaan hebben om hun liberale prioriteiten te verwezenlijken. Afscheiding is geen synoniem van vreemdelingenhaat of rechts-extremisme. Wil Guy Verhofstadt ooit iets verwezenlijken in Vlaanderen dat gelijkt op liberalisme, dan zal hij de draden met België moeten doorknippen.

Wat is de perfecte schaalgrootte van een land ? Het hoogste politieke symbool voor de 360 miljoen Europeanen is EU-voorzitter Jacques Santer. Hij is burger van een land met 400.000 inwoners en drie talen : Letzeburgs, Frans en Duits. De inwoner van het groothertogdom Luxemburg spreekt ‘s morgens en ‘s avonds Letzeburgs in de huiskring en kriskrast overdag van het Frans naar het Duits en terug. Door de Luxemburger en zijn land lopen diepe kloven. Groeit bij hem dus uit liefde voor het Grote Europa de drang om zichzelf op te heffen ? Hoegenaamd niet. Geen enkele Luxemburger leeft in existentiële angst omwille van zijn kleine politieke ruimte of economische beperktheid. Als het Lilliput van de EU geen problemen heeft met zijn schaalgrootte, is er weinig reden om het argument van de tegenstanders van de Vlaamse onafhankelijkheid ernstig te nemen als zou Vlaanderen door het lossen van het Belgische staatsverband doen aan politieke of economische zelfverminking. Realistischer is te menen dat Vlaanderen met een veelomvattende beleidsautonomie een beleidsautonomie zoals de Nederlanders die gedurende 15 jaar hebben toegepast om hun economie tot de beste van Europa te maken , snel een zuidelijke uitloper van het poldermodel wordt.

Grote landen kunnen slangennesten vormen van conflicten en dus zwak zijn, kleine landen kunnen voorbeelden zijn van internationale dynamiek en burgerzin en dus sterk zijn. De identificatie van groot is sterk en klein is zwak, is in open, vreedzame wereldmarkten achterhaald. Sommige argumenten om het uiteenvallen van staten te bekritiseren zijn fout. Staatjes zoals Georgië of Kroatië of Quebec of Catalonië zouden het in hun eentje niet redden. De feiten over de economische groei van landen staan in scherp contrast met dit inzicht. Er bestaat geen relatie tussen het groeiniveau van het inkomen per hoofd en de grootte van een land, gemeten in bevolking of gebied. Kleine landen, met een bevolking van nog geen miljoen kunnen economisch uitstekend functioneren zolang zij openstaan voor internationale handel. Meer nog, hoe kleiner een staat, hoe groter de drang naar openheid omdat ze anders economisch onleefbaar zouden zijn.

Een belangrijk kenmerk dat economische groei in de hand werkt, is een goed bestuur. Als men mogelijke veranderingen van grenzen evalueert, is het economisch gezien van fundamenteel belang om na te gaan of de nieuwe regering beter of slechter scoort in het stimuleren van economische groei. De staatshuishoudkunde legt bovendien een aantal voordelen uit van een relatief homogene bevolking in een staat. Als er een grote diversiteit is die gemeten wordt op basis van bijvoorbeeld de ongelijkheid in mogelijke inkomens, dan leeft er onder de burgers een grotere drang om meer energie te spenderen in het herverdelen van de inkomens dan wel in het produceren van goederen en diensten. Hoe groter de verscheidenheid van het kiespubliek, des te meer worden er belangengroepen gevormd die hun tijd doorbrengen met lobbyen bij de centrale regering om de middelen in hun voordeel te herverdelen. De moraal van het verhaal is dat politiek separatisme soms een goed idee is : de voordelen kunnen opwegen tegen de nadelen, inclusief de overgangskosten om grenzen te veranderen.

De titel van het invloedrijkste pamflet van de geestelijke vader van de Amerikaanse onafhankelijkheid, Tom Paine, is Common Sense. Met gezond verstand nadenken over de voor- en nadelen van België wordt steeds bekoorlijker.

FRANS CROLS