Advocatuur gaat digitaal

De advocatuur, het notariaat en de magistratuur hebben de afgelopen jaren een digitalisering ingezet, die de sector efficiënter en goedkoper moet maken.

Bedrijven op het kruispunt tussen recht en IT richten zich doorgaans ofwel tot de rechtzoekende, ofwel tot de juridische professional. Tot de Belgische bedrijven in die eerste categorie behoren start-ups die vanaf dag één de wereld als markt nemen en vaak in een niche werken (zie kader Meteen over de grenzen), en firma’s die in de Belgische juridische context opereren. In de Angelsaksische wereld en bij onze noorderburen staat de juridische technologie al enkele stappen verder. In de zakenadvocatuur worden al buitenlandse tools gebruikt, onder meer voor virtuele datarooms. Buitenlandse spelers staan klaar om de Belgische markt te betreden.

“Advocatenkantoren keren door hun partnerschapsstructuur elk jaar de winst uit. De oudere generatie voelt daardoor vaak weinig behoefte om in technologie te investeren”, stelt internetondernemer Toon Vanagt en de medeoprichter van Lex.be, een internetpagina die Belgische wetten en rechtspraak makkelijker doorzoekbaar wil maken. “Ook de beschikbaarheid van stagiairs als goedkope werkkrachten is een remmende factor voor de noodzakelijke IT-investeringen.”

Achteroplopen

Advocaat Patrick Geraerts, partner bij K law, ziet weinig verschillen met andere bedrijven. “Ook de bedrijfswereld gaat na wat de budgettaire ruimte voor zulke investeringen is.” Geraerts geeft wel toe dat de advocatuur hier en daar achteroploopt: “Sommige confraters gebruiken nog WordPerfect (een tekstverwerker die begin jaren negentig populair was, nvdr) of schrijven met een pen op papier. Ook de dictafoon is nog opvallend aanwezig.” Zelfstandig advocaat Jeroen De Coninck ziet zulke dingen verdwijnen: “De internetgeneratie brengt haar technologie mee. Daarop is de advocatuur geen uitzondering”, zegt hij. “Maar Justitie evolueert minder snel. De ene rechtbank staat meer open voor verandering dan de andere.”

In een OESO-rapport uit 2013 eindigde de Belgische Justitie op het gebied van digitalisering op plaats 30 van 32 onderzochte landen. De organisatie hekelde onder meer de jaarlijkse postzegelfactuur van 22 miljoen euro. Die hoopt minister van Justitie Koen Geens (CD&V) nu terug te dringen met de uitrol van de beveiligde elektronische brievenbus, de e-box. De hoven en de rechtbanken digitaliseren en stroomlijnen is een klus waar al enkele voorgangers hun tanden op hebben stukgebeten. Justitie is niet enkel een administratie onder het gezag van de minister, maar kan zich als rechterlijke macht ook beroepen op het principe van de scheiding der machten om inmenging te vermijden.

In de advocatuur tekenen zich ondertussen belangrijke evoluties af. In de rechtszaal komt het monopolie van de advocaat onder druk en andere traditionele advocatentaken worden overgenomen door consultants of bedrijfsjuristen. Dat beschrijft ook de Brit Richard Susskind in zijn boek The End of Lawyers. Software vermindert het werk van de advocaat. Klassieke pakketten en de digitalisering van Justitie vergemakkelijken vooral de administratie. Via onlineformulieren en gepersonaliseerde templates worden ook commerciële en inhoudelijke taken overgenomen.

België heeft al jaren een IT-achterstand op de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, maar ook op Nederland en Frankrijk. Dat ons land een kleine en complexe tweetalige markt is, zal daar zeker een rol in spelen.

Simon Van Dorpe

“De internetgeneratie brengt haar technologie mee. Daarop is de advocatuur geen uitzondering”