Moeten particulieren ook in Europa zelf sneller naar de rechter stappen om een kartel aan te pakken? Advocaat Denis Waelbroeck (Ashurst) zocht het uit op vraag van de Europese Commissie. Neen, concludeert hij. Laat de overheid optreden. “We mogen het Amerikaanse systeem absoluut niet kopiëren.”
De Europese Commissie speelt met de idee om een deel van het mededingingsrecht te privatiseren. Particulieren zouden – zoals in de Verenigde Staten – sneller zelf naar de rechter moeten stappen om een kartel te kraken. Een team advocaten onder leiding van de Belg Denis Waelbroeck ( Ashurst) onderzocht of dat vandaag al kan in de 25 lidstaten van de Europese Unie. Exclusief in Trends geeft hij de conclusie: “Bedrijven of particulieren wachten liever tot de overheid optreedt. Je zal dus maar de pech hebben als de politiek – zoals totnogtoe in België – te weinig ondersteuning geeft aan de kartelkrakers.”
De Europese Commissie bestelde het rapport na de recente veranderingen van het mededingingsrecht. Op 1 mei 2004 werd dat recht op vraag van de Commissie in alle lidstaten voor iedereen gelijk. Nationale mededingingsregels bestaan niet meer. Wel stemde de Commissie ermee in dat de controle op die regels niet meer (alleen) in Brussel gebeurt. De nationale mededingingsautoriteiten krijgen meer bevoegdheden. In heel wat landen is het controleorgaan voor mededingingsrecht echter erg zwak. Ook in België staat de kersverse voorzitter Stefaan Raes bij gebrek aan mensen en middelen voor een bijna onmogelijke opdracht. Daarom hoopt de commissie dat de rechtbanken een alternatief kunnen bieden.
Ashurst slaat die hoop aan duigen. De advocaten vonden in bijna 50 jaar Europees kartelrecht slechts 56 claims tegen kartels. De helft met succes. In België procedeerden Franse suikerbietboeren één keer (met succes) tegen Tiense Suiker.
Amerikaanse kartelkrakers
Dat de privé in de VS 90 % van de mededingingszaken start, hangt samen met hun rechtssysteem. De helft van die zaken volgt immers na een onderzoek door de autoriteiten (dus heeft de particulier de bewijzen in de hand) en de rest zijn onderzoeken naar machtsmisbruik (geen kartels). “Wie kartels wil breken, beroept zich ook in de VS op de overheid,” verduidelijkt Waelbroeck.
De burgerlijke processen kunnen in de VS slechts plaatsvinden omdat ze gebeuren via class actions, die bovendien worden gevoerd door een advocaat die werkt volgens het no cure, no pay-systeem. De schadevergoeding is er veel hoger, ook al omdat het Amerikaanse gerecht het bedrijf hard aanpakt met punitive damages (strafvergoedingen). De discovery rules verplichten een bedrijf zelfs schadelijke informatie naar boven te brengen op straffe van zware boetes.
Een ‘buitenaards’ recht?
Legt Waelbroeck uit: “In alle Europese landen kan een rechtspersoon enkel vergoed worden voor zijn individuele schade. Een particulier geeft geen miljoenen uit om zo’n zaak te starten. Geen advocaat wil werken voor een deel van de lage schadevergoeding, voor zover dat al mag van de balie. Class actions zijn trouwens bijna nooit mogelijk voor Europese hoven en rechtbanken. Niet toevallig staat het Amerikaanse systeem zelf onder druk. Hun bedrijven betalen miljoenen dollars aan verzekeringen, uit schrik dat een of andere oude dame uit Texas hen met de hulp van een geldwolf in toga onderuithaalt.”
Waelbroeck pleit ervoor meer middelen te besteden aan de uitbouw van de nationale mededingingsautoriteiten en Europese magistraten op te leiden tot specialisten in mededingingsrecht. “Voor veel magistraten is een contract een contract, ook als het een kartel in stand houdt,” weet Waelbroeck. “Op het Poelaertplein ( nvdr – waar het Brusselse Justitiepaleis staat) wordt het mededingingsrecht vaak als iets buitenaards beschouwd.”
Hans Brockmans
“Amerikaanse bedrijven betalen miljoenen dollars aan verzekeringen, uit schrik dat een of andere oude dame uit Texas hen met de hulp van een geldwolf in toga onderuithaalt.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier