Aanpassings- en weerstandsvermogen

Luc Bertrand

Midden in de internethype werd Ackermans & van Haaren uitgenodigd op een seminarie in Leuven. Na een aantal boeiende sprekers werd ik er tot mijn verbijstering geïntroduceerd als een ‘dinosaurus’ van de oude Belgische economie. De zeepbeleconomie vierde toen hoogtij, maar de zin tot realiteit was niet meer aanwezig. Enkele maanden later was een groot deel van de sprekers op dit seminarie echter van het toneel verdwenen.

Meer dan de helft van de omzet van de ‘dinosaurus’ van 2002 is intussen hernieuwd. Het is duidelijk gebleken dat aanpassings- en weerstandsvermogen ( adaptability en resilience) de sleutels zijn om te overleven. Onbegrensde risico’s nemen en overdrijvingen leiden daarentegen uiteindelijk tot mislukking.

In september 2007 trok het executief comité van onze groep zich voor twee dagen terug voor een strategische denkoefening (iets wat ik overigens kan aanraden aan elk bedrijf dat zich wil bezinnen over zijn toekomst). Een vat olie kostte toen ongeveer 75 dollar, en met veel overmoed dachten wij dat de prijs in 2012 tot 200 dollar zou oplopen. Toen in juni 2008 al op bijna 150 dollar betaald werd, dachten wij zelfs dat onze voorspellingen te conservatief waren. Maar nu, enkele maanden later, kost een vat olie nog amper 45 dollar.

Dezelfde volatiliteit trof ook de meeste andere grondstoffen. In een jaar tijd hebben wij een hele economische cyclus van vijf à zeven jaren meegemaakt. Dat hebben we ook gezien in onze participatie in Sipef, dat sterk beïnvloed wordt door de wereldprijs van palmolie. Die prijs heeft in 2008 haar hoogste piek gekend van ongeveer 1500 dollar per ton, om het jaar uiteindelijk te eindigen op ongeveer 480 dollar per ton. Zo schommelde ook de koers van het aandeel. 2008 is dus een jaar van ongeziene volatiliteit geweest.

Die volatiliteit verhoogt de onzekerheden en maakt voor elk bedrijf een foute inschatting van een investeringscyclus uiterst gevaarlijk. Dit zijn dan ook geen tijden voor nieuwe risico’s. Het AvH-schip wordt nu naar een rustige baai gebracht. De zeilen worden gestreken. De sterkste ankers worden neergelaten. Wij verwachten een lange en hevige orkaan en hebben daarom belangrijke reserves opzijgelegd.

In 2008 woedde ook de financiële crisis in volle hevigheid. Vier van de grootste Benelux-spelers hadden al nood aan een staatsinterventie. De koelbloedigheid van onze regeringsleiders heeft het mogelijk gemaakt dat de Belgische spaarder – in tegenstelling tot ten tijde van de grote crisis van 1929 – zijn geld niet kwijt is. Terwijl het verlies voor een aandeelhouder uiteraard pijnlijk is, is een verlies voor de spaarder simpelweg immoreel en onaanvaardbaar.

De oorzaken van de crisis van 2008 zijn zeer verschillend van die van 1929. Wij staan nu voor een crisis waarin de financiers het vertrouwen kwijt zijn, wegens hun verkeerde inschatting van bepaalde risico’s, voornamelijk in de Amerikaanse vastgoedmarkt. Het hefboomeffect op hun balans heeft geleid tot een massale vernietiging van kapitaal. Na de zogezegde ‘verrechtvaardigde greed‘ van de investeerders komt nu de fear. Het vertrouwen zal maar terugkomen naarmate het wereldwijde kapitaal van de financiële sector tot een normaal niveau hersteld wordt.

Staatsinterventies zijn in deze schrale kapitaalmarkten de enige oplossing. Wellicht zullen de interventies slechts een tijdelijke impact hebben op het budget van de Belgische staat. Het is immers duidelijk dat de privéaandeelhouders met argusogen de interventie van de overheid bekijken en haar zo snel mogelijk zullen willen uitkopen.

Anderzijds is de reflatoire injectie naar de economie gevaarlijk als die het structurele en onhoudbare deficit van de Belgische staat verhoogt. De staatsschuld van 135 procent van het bbp van het begin van de jaren negentig is even immoreel als de ‘afslachting’ van de spaarder van de jaren dertig. Om die reden hoop ik dat de Belgische overheden niet zullen luisteren naar de stemmen van de sirenen van het overheidsdeficit en dat zij België niet opnieuw zullen storten in de ellende van torenhoge schulden zoals in het begin van de jaren negentig.

Zoals voor de ondernemingen zal het aanpassings- en weerstandsvermogen van de Belgische staat vitaal zijn in het komende jaar. (T)

DE AUTEUR IS VOORZITTER VAN HET EXECUTIEF COMITé VAN ACKERMANS & VAN HAAREN.