3 ‘overbodige’ vragen voor Jean-Paul Votron

Wint Fortis de strijd om ABN Amro? Wat gaat de groep dan nog meer in Nederland zoeken? De concurrentie is er moordend, de tarieven voor retailbankieren horen er tot de laagste in Europa en de rendementen van de Nederlandse financiële spelers bengelen in de onderste regionen van hun sector.

Fortis, Royal Bank of Scotland (RBS) en het Spaanse Santander bieden samen 39 euro voor elk aandeel van de Nederlandse bank ABN Amro. Zo willen ze het Britse Barclays te slim af zijn, dat 36,25 euro per aandeel veil heeft voor de Nederlandse speler. Aandeelhouders juichen, analisten schrijven lovende rapporten en de beurskoersen stijgen. De aandeelhouders van ABN Amro steunen vooral het voorstel van het consortium omdat dit hen de meeste centen oplevert. Ook al betekent dat de opsplitsing van de bank in diverse onderdelen. Alleen de Nederlandse vakbonden roepen boe. Zij vrezen terecht jobverlies.

Het triumviraat weigert elke vorm van commentaar bij hun plannen, maar de deelname van Fortis wordt bijna door iedereen als een goede strategische optie beschouwd. Fortis zou immers op deze manier een serieuze speler worden op de Nederlandse bankenmarkt. Ondanks dat algemene enthousiasme, zijn er belangrijke kanttekeningen te plaatsten bij het overnamedossier. Vandaar: drie ‘overbodige’ vragen voor Jean-Paul Votron, CEO van Fortis.

1Waarom wil Fortis baas worden in Nederland? Hoewel het triumviraat de lippen stijf op elkaar houdt, bevestigen verschillende bronnen de plannen die op tafel liggen. Fortis zou de retailactiviteiten in Nederland voor zijn rekening nemen en beslag leggen op de divisies vermogensbeheer en private banking, die meer internationaal gericht zijn. Santander zou de activiteiten in Brazilië en Italië opslorpen en RBS zou de Amerikaanse LaSalle Bank, de Aziatische activiteiten en corporate banking mee naar huis nemen. Volgens dit scenario verhoogt de groep-Fortis zijn marktaandeel in Nederland van 4 % tot 22 % à 25 % en stijgt meteen naar de top van de Nederlandse bankenspelers.

De markteconomische logica voor Fortis om op ABN Amro te bieden, lijkt dus aanwezig. Toch rijzen er vragen waarom Fortis groot wil worden in Nederland. De Nederlandse economie groeit en de Nederlanders zijn begoede burgers met aanzienlijke spaarpotten die mits de keuze van goede producten, winstgevende klanten kunnen zijn. Maar de Nederlandse bankenmarkt vertoont ook dezelfde negatieve kenmerken als de Belgische: de markt wordt gedomineerd door enkele spelers die een moordende concurrentie uitvechten, de banktarieven behoren tot de laagste in Europa, de kosten om te bankieren zijn hoog en de rendementen van de financiële spelers zijn aan de lage Europese kant. Veel rek zit er dus niet meer op de Nederlandse markt, zeker niet in vergelijking met Oost-Europese markten en exotische bestemmingen als de Aziatische groeilanden.

Toch verdedigen diverse waarnemers de zet van Fortis. Zoals een van hen omschrijft: “Het huis van de buurman is maar één keer te koop.” De opportuniteit is voor Fortis te groot om links te laten liggen. Ook al is Nederland misschien niet de meest interessante bankenmarkt ter wereld, de marktpositie die Fortis in de Benelux kan verwerven, weegt meer door dan de winst die ze in eerste instantie kan realiseren. Bovendien wijst een ex-bankier erop dat de prijzen voor bankenovernames in groeilanden ook zodanig in de hoogte zijn geschoten, dat de vraag gesteld kan worden of zij dan opportuner zijn.

Bovendien is Nederland slechts een onderdeel van het overnamedossier. Of Fortis alles in handen zal krijgen van de divisies vermogensbeheer en private banking, is nog de vraag, maar het zijn in ieder geval businessunits van ABN Amro die goed presteren én internationaal aanwezig zijn. De private banking van ABN Amro beheert 140 miljard euro en is met 103 vestigingen actief in 23 landen. De divisie assetmanagement belegt 193 miljard euro en is met 1500 medewerkers actief in 26 landen. Fortis zou mits volledige of slechts gedeeltelijke overname van deze onderdelen meer markmacht krijgen op de internationale bankenmarkt. En zo realiseert Votron ineens zijn doelstelling om 30 % van de omzet buiten de Benelux te halen.

2 Levert de overname winst op? Wat levert de operatie naast schaalgrootte op voor Fortis? Verwacht wordt dat een fusie of overname efficiëntiewinsten oplevert, omdat er synergie gerealiseerd wordt. Bewezen is dit echter nog niet. Ondanks het gegeven dat België en Nederland naast elkaar liggen, verschillen de bancaire markten significant op fiscaal vlak, mentaliteit en producten. Fortis kan dus niet zomaar zijn backoffice, marketing en IT-systemen stroomlijnen zonder met die belangrijke verschillen rekening te houden. Bovendien kan de opsplitsing van ABN Amro in verschillende divisies gepaard gaan met juridische, mentale en IT-problemen die wegen op de efficiëntie en het winstpotentieel.

Toch zijn er mogelijkheden voor Fortis. ABN Amro is niet de meest efficiënte bank in Nederland. Topman Rijkman Groenink wordt publiek verweten geen goed beleid te hebben gehanteerd en een logge machine achter te laten. Het rendement van ABN Amro klokt af op 20,7 %, wat Europees aan de lage kant is. De kosten-batenratio ligt met 74,9 % wel hoog. Dus zelfs zonder synergievoordelen kan Fortis winst realiseren door een beter (lees: efficiënter) beleid van de Nederlandse retailactiviteiten na te streven. Ook aan de inkomstenzijde ligt er potentieel. De gemiddelde klant van ABN Amro blijkt niet zo tevreden na de woelige jaren die de bank doormaakte. Via betere service en gerichte marketing zouden de klanten beter bediend kunnen worden en nieuwe klanten worden gelokt.

3 Wat is de echte kostprijs van de overname? Het triumviraat biedt 39 euro per aandeel, of ongeveer 72 miljard euro, voor ABN Amro. 70 % van dit bedrag zou in cash opgehoest worden. De andere 30 % bestaat uit RBS-aandelen die in ruil worden aangeboden. Afhankelijk van welke activiteiten Fortis zal overnemen, circuleren overnamebedragen tussen de 12 en 20 miljard euro. Ter vergelijking: de afgelopen twee jaar realiseerde Fortis 24 overnames voor een totaalbedrag van 2,5 miljard euro. Het overnamebedrag is dus geen klein bier.

Vandaag heeft Fortis een marktkapitalisatie van 44 miljard euro. Om het overnamebedrag op tafel te leggen, verwachten analisten een kapitaalverhoging. Maar tegen welke voorwaarden die moet gebeuren en hoe dat het aandeelhouderschap van Fortis structureel kan wijzigen, weet niemand. Of Fortis moet beslissen enkele bedrijfsonderdelen van de hand te doen. Maar dat brengt ons op nog speculatiever ijs. Eerst afwachten wie de overnamestrijd wint.

An Goovaerts