2001: een depressief jaar?

We naderen het einde van een bizar jaar. Euforie aan de start, paniek aan het eind. Zelfs de grootste optimisten beginnen nu de toekomst somberder in te zien.

Het was moeilijk om in 2000 het hoofd koel te houden. Het jaar startte met de vrees dat het jaar niet zou starten. De millenniumbug zou onze geïnformatiseerde wereld tot stilstand brengen. De valse start werd echter vlug vergeten en omgebogen in een geloofsbelijdenis in de nieuwe economie: het internet zou de wereld veranderen. De grootste hype in de geschiedenis van de financiële wereld werd gecreëerd.

Men kan van een hype spreken als een bepaald actief (aandeel, sector, land) het merkelijk beter doet dan de rest van de markt. Een analyse van verschillende voorbeelden toont dat op de top van de hype het actief zo’n 2,5-maal beter scoort dan de markt. De voorbeelden illustreren dat deze overdrijvingen van alle tijden zijn. Aan de basis van zo’n hype ligt steeds een combinatie van factoren: overvloedige liquiditeiten, een grote doorbraak of verandering, en meestal een hefboom.

Griekenland is een recent, zij het minder bekend voorbeeld van het fenomeen. Het land is hype wegens de intrede in de Economische en Monetaire Unie (EMU) en wegens de Olympische Spelen. Tien jaar geleden was het Oostenrijk dat in was: het zou door de val van de Muur een poort naar een groeipool worden.

Maar ook ons land kende een zeepbel van Europees formaat: toen een aantal grote aandelen verdween op de Brusselse beurs, werden de overvloedige liquiditeiten herbelegd in dynamische groeiers, die door spectaculaire overnames eindelijk een doorbraak in Europa of zelfs de wereld zouden forceren.

Uiteraard was ook internet – en zijn Europese variant TMT (technologie, media, telecom) – een hype. Bij gebrek aan technologiewaarden, dotcomstarters en een groeibeurs zoals Nasdaq werden in Europa surrogaten gezocht om de onstilbare honger van beleggers naar new economy te stillen. Media en telecom werden als the real thing verkocht tegen absurde nieuwe economie-waarderingen.

Het probleem met hypes is dat ze niet altijd volledig gebaseerd zijn op nonsens. Na de hype-fase kan daarom een harde of zachte correctie plaatsvinden (zie grafiek: Hypes van alle tijden en windstreken). Terwijl de opgaande fase vrij identiek is, is de neergang dat duidelijk niet.

Harde correctie. De vraag luidt nu: waar staan we? Is de nieuwe economie alleen maar nonsens, dan zal een harde correctie volgen. Is er toch een grond van waarde, dan kan na de correctie een herstel volgen. Wat dotcom betreft, is het antwoord bekend: de opkomst ervan was even snel als het verdwijnen. Al bij al zijn deze bedrijven echter een detail in de bredere discussie rond nieuwe technologie en blijft hun economische impact beperkt. De teloorgang van internetbedrijven zal niet leiden tot een recessie. Zelfs van een depressie zal geen sprake zijn.

Het surrogaatgedeelte van de Europese TMT-hypes is intussen ook fors gecorrigeerd. Dit kan echter nog een tijdje blijven duren. Zeker als blijkt dat UMTS (de nieuwe generatie mobilofonie) niet van de grond komt, en enkele giganten zal doen kapsijzen. Dotcom en de Europese surrogaten van de TMT zullen dus een harde correctie ondergaan, net zoals dat de afgelopen jaren het geval was voor de Belgische smallcaps. De echte techbedrijven hebben al een serieuze correctie ondergaan, en het is nog slechts wachten op enkele dino’s die nu nog min of meer rechtstaan ( Nokia en Cisco, om er twee te noemen). De echte techbedrijven hebben echter meer te bieden dan hype, en bezitten genoeg intrinsieke kwaliteiten (echte technologie en knowhow) om terug te komen.

Intussen is de beurs verder gedaald, en flirten economische indicatoren (zoals de NAPM) met de grenzen van het scenario van de zachte landing (een pijnloze vertraging van de economie). De beurs is voorbereid op een zachte landing (zie grafiek: Waardering van Wall Street), een harde wordt vandaag nog niet ingecalculeerd.

Zo’n harde landing zou een mislukking zijn voor Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Fed. Hij heeft het doorprikken van het zeepbelgedeelte van de nieuwe economie met alle mogelijke middelen bewerkstelligd. Maar hij wil het kind niet met het badwater weggooien. De vertraging van de economie en de overdreven virtuele winsten zijn verdwenen. Dat was zijn grote uitdaging voor dit jaar. Nu zal hij trachten de Amerikaanse economie uit een recessie te houden, en het gezonde gedeelte van de nieuwe economie te behouden. De eerste indicatie van zijn strategie komt er op 19 december, tijdens de vergadering van de Fed.

De grote winnaar van het uiteenspatten van de zeepbel zou de euro moeten zijn. De dollar is meegezogen door de nieuwe economie-hype. De Amerikaanse munt is één van de laatste getuigen ervan die nog recht staat. 2001 kan het jaar van de euro worden, ondanks de inefficiëntie en onhandigheid van de ECB.

GEERT NOELS

De auteur is hoofdeconoom van Petercam.