11/9.

Het is misschien cru om te zeggen, maar op financieel en economisch gebied lijkt het wel alsof de gebeurtenissen van 11 september een non-event waren. Wie enkele dagen na de crash van de kapersvliegtuigen in New York en Washington een kransje economen ondervroeg over de impact van die aanslagen – en Trends deed dat op 20 september 2001 – stootte steevast op de volgende argumenten.

– Econoom A. “Het vertrouwen van de Amerikaanse consument krijgt een opdoffer van formaat. De financiële markten worden in hun hart geraakt. Zoiets kan verregaande gevolgen hebben.”

– Econoom B. “Laat u niet vangen door overdreven pessimisme. De centrale banken staan overal ter wereld klaar. Er is overleg geweest op alle niveaus. De beschikbare knowhow wordt ten volle benut.”

– Econoom C. “Dat klopt, het enige verschil is dat de conjuncturele teruggang nu wat langer zal aanhouden en allicht ook wat dieper zal gaan.”

Kortom, er was wel een eensgezindheid over het feit dat 11/9 op economisch vlak geen breekpunt zou zijn – de recessie was al ingezet – maar over de remedie of aanpak was er onenigheid. De discussie laveerde daarbij tussen enerzijds het toedienen van een paardenmiddel – alle rentevoeten naar beneden – en anderzijds de uitzweetkuur – laat de economie haar uitzuiverend werk doen.

En toen kwam Enron op de proppen, vandaag hét icoon van de bedrijfsfraude in de VS en Europa, met in zijn kielzog tal van andere boekhoudkundige schandalen. Parallel daarmee begon het effect van de aanslagen van 11 september op economisch en financieel vlak zienderogen weg te ebben. Begin juli wees Geert Noels, hoofdeconoom bij de vermogensbeheerder Petercam, in Trends al op een aantal pregnante verschillen. In september 2001 was de oorzaak van de vertrouwenscrisis de terroristische dreiging. Nu is dat het wantrouwen in het financiële systeem. Op 11 september werd Amerika om zijn leiderschap en kwaliteit bewonderd. Nu is er alom twijfel over de onfeilbaarheid van het Amerikaanse model. Op 11 september stond de dollar sterk, nu staat hij zwak. In de nasleep van 11 september werd een rentewijziging verwelkomd, nu wordt ze eerder gevreesd.

Vandaag hoor je in onderonsjes met economen – we polsten (vanaf blz. 58) achtereenvolgens Geert Noels, Harvey Rosenblum ( National Association for Business Economics) en Robert Litan ( Brookings Institute) – nog steeds uiteenlopende meningen over de aanpak van de recessie, met daarbij vooral aandacht voor de verschillen aan Europese en Amerikaanse kant.

Twee citaten beklijven. Eén van Geert Noels: “De echte economische schade hebben de Amerikanen zichzelf aangedaan, met name door een lakse kredietpolitiek en de consumenten met een patriottisch schuldgevoel op te laden” (blz. 58). Een tweede, van Albert Frère, die zich in deze Trends – op zich al een unicum – als volgt uit over de nasleep van 11 september: “Mag ik even beklemtonen dat mijn groep en ikzelf er herhaaldelijk op gewezen hebben dat het Angelsaksische systeem niet feilloos is, en dat de procedures die in het oude Europa gehanteerd worden, superieur zijn?” (blz. 16).

Was 11 september dus een non-event? Op korte termijn misschien wel, maar de kans is reëel dat deze dag op langere termijn aanleiding zal geven tot een grotere economische tweedeling tussen de VS en Europa dan iedereen tot nu toe vermoedde.

Piet Depuydt, Hoofdredacteur [{ssquf}]

De kans is reëel dat 11/9 aanleiding heeft gegeven tot een grotere economische tweedeling tussen de VS en Europa dan iedereen tot nu toe vermoedde.