101 fiscale voorstellen veroorzaken vooral verwarring

In de laatste rechte lijn naar de verkiezingen vindt een fiscaal opbod plaats. Alle partijen pleiten voor een vermindering van de fiscale lasten op arbeid. Tegelijkertijd doemt een meerwaardebelasting voor grootaandeelhouders op. Ook vervuiling zal fiscaal zwaarder aangepakt worden. Van een vereenvoudiging is geen spoor te bekennen.

T raditiegetrouw toveren de liberalen het grootste fiscale ko- nijn uit de hoed. Eind mei stelden Open VLD en MR sa- men, over de taalgrens heen, hun fiscaal plan voor: een geschenk van 6 miljard euro. Op termijn willen de Vlaamse en Franstalige liberalen uniforme tarieven, zowel voor burgers (20 % en 40 %), als voor bedrijven (28 %). Over de afschaffing van de talloze aftrekposten en vrijstellingen – een basisvoorwaarde voor echte vlaktaks – reppen ze met geen woord. Ook de financiering van de operatie blijft vaag. Het toverwoord blijft het terugverdieneffect. Maar uit de vernietigende analyse van professor Paul De Grauwe (KU Leuven), voormalig VLD-senator, blijkt dat de belastingdruk tijdens de paarse legislatuur nauwelijks gedaald is: van 44,7 % van het bruto binnenlands product (bbp) in 1999 naar 44,3 % in 2006. “België staat nog altijd op de vierde plaats in de Europese belastingtop,” bevestigt Christian Chéruy, fiscaal vennoot van advocatenkantoor Loyens. “Een lastenverlaging dringt zich op om competitief te blijven. Gelukkig kondigen nu alle fracties dalingen aan, behalve de groenen, die de fiscale druk nog willen opdrijven. Soms gaan de christendemocraten zelfs een stap verder dan de liberalen. Zo spreekt de CDH over een vermindering van de vennootschapsbelasting naar 23 % à 25 %.”

Opvallend: CD&V koppelt een mogelijke tariefdaling aan belastingen op subsidies. Maar kandidaat-premier Yves Leterme zegt niets over een evenredige verlaging van het kmo-tarief. Als enige partij breken de Vlaamse christendemocraten een lans voor de invoering van de carry-back, waardoor bedrijven in verliesjaren belastingen kunnen terugkrijgen die betaald werden in de drie voorgaande jaren. Anderzijds willen de socialisten een deel van de meerwaarden op aandelen – gerealiseerd door particulieren of bedrijven – belasten.

Geen vereenvoudiging

Het lijstje van voorstellen in de partijprogramma’s lijkt wel eindeloos. Een kleine greep uit de trommel: een fiscaal aftrekbare kaart voor het openbaar vervoer (Ecolo), de modulering van de sociale lasten in functie van een experience rating, waarbij het bijdragepercentage gekoppeld wordt aan de werkloosheidsverzekering van de onderneming volgens het percentage 50-plussers dat ze in dienst heeft (CDH), en de uitbreiding van de notionele interestaftrek naar natuurlijke personen (Open VLD).

“Dergelijke aanpassingen helpen het systeem van de personenbelasting elk jaar meer naar de bliksem,” zucht Frans Vanistendael, hoogleraar Belastingrecht aan de KU Leuven. “Van vereenvoudiging is geen sprake. Alleen CD&V, Open VLD en Groen! willen de aanvullende aftrekken buiten beroepskosten hergroeperen per domein.” Chéruy stipt aan dat een algemene visie over fiscaliteit ontbreekt: “Iedereen pleit voor vereenvoudiging, maar lanceert een vloedgolf van fragmentarische maatregelen. Nergens wordt over concrete doelstellingen gesproken. Zonder een uitgekiend beleid dreigt ons land zijn aantrekkingskracht voor binnen- en buitenlandse investeerders te verliezen. Zo maakt ING in de Belgische kranten al reclame voor het statuut van de Luxemburgse verblijfshouder.”

Alleen de automobilisten lijken kop van Jut te worden. Vrijwel alle partijen stellen voor om bij de berekening van de verkeersbelasting rekening te houden met de uitstoot van broeikasgassen. Groen!, CD&V en zelfs Open VLD pleiten voor een slimme kilometerheffing. Chéruy: “Dat is een klucht, want praktisch onuitvoerbaar en budgettair oncontroleerbaar. Belastingen zijn niet geschikt om het gedrag van mensen aan te passen.” Vanistendael: “Eenvoudige en fundamentele normen zijn aanvaardbaar. Al het andere is vervuiling van de fiscale wetgeving. De belastingadministratie is niet uitgerust om dergelijke detailsturing te controleren zonder een hoop bijkomende paperassen.”

Open VLD: SCORE 7/8

“Ondanks de substantiële verlaging tijdens de afgelopen legislatuur, moeten de lasten op arbeid nog verder omlaag,” zegt Rik Daems, Kamerlid van Open VLD. “Voor de laagste inkomens denken we aan een uitbreiding van de werkbonus (een vermindering van de werknemersbijdragen).”

Om werkgevers te stimuleren laaggeschoolde werknemers aan te werven, willen de liberalen een daling van de werkgeversbijdragen op de laagste lonen. Daems: “Daarnaast moeten de loonkosten voor kenniswerkers dalen via een korting van 65 % op de bedrijfsvoorheffing voor alle onderzoekers. Open VLD stelt ook een lineaire verlaging van de loonkosten met ten minste 2 % voor. Die operatie loopt zowel via de vermindering van de sociale bijdragen, als via gematigde loonakkoorden, die voor de werknemer meer dan worden gecompenseerd door de invoering van een fair tax in de personenbelasting.”

Die fair tax bevat drie componenten. Daems: “De eerste schijf van 500 euro per maand geniet een vrijstelling. Op het tweede deel betaal je een vast tarief van 20 % en op alle inkomsten boven 1500 euro wordt 40 % aangerekend. Parallel moet de nieuwe regering dan wel drastisch snoeien in de huidige wildgroei van fiscale aftrekken. We willen ze groeperen in drie korven met elk een duidelijk doel voor ogen: kinderen, wonen en pensioen.” De invoering van een vermogensbelasting is voor de liberalen onbespreekbaar.

In de vennootschapsbelasting eist Open VLD de afschaffing van de crisisbelasting (0,99 %) én een algemene tariefverlaging naar 28 %. Daems: “Dit zou de bevoegdheid van de regio’s worden, die dan zelf kunnen beslissen de korting van 5 % niet of gedeeltelijk te innen, zodat een vork van 28 % tot 33 % ontstaat. Zo kunnen de gewesten de beschikbare middelen veeleer inzetten voor een verlaging van de vennootschapsbelasting dan voor het geven van subsidies.”

Vlaams Belang: SCORE 5/8

“Terwijl onze loonkosten (brutolonen plus SZ-bijdragen werkgevers) een recordniveau bereiken, zijn de nettolonen lager dan in de buurlanden,” zegt Steven Utsi, hoofd van de studiedienst van het Vlaams Belang. Daarom pleit de partij voor een substantiële lineaire daling van de parafiscale lasten, op zijn minst tot het gemiddelde niveau van onze voornaamste handelspartners. In plaats van een vlaktaks, willen Dewinter & co. een aanzienlijke belastingvereenvoudiging. Maar hoe deze operatie moet lopen, wordt niet gepreciseerd.

Daarnaast achten de nationalisten de regionalisering van de vennootschapsbelasting zeer wenselijk. Utsi: “Het is allesbehalve logisch dat de Vlaamse regering een eigen tewerkstellingsbeleid mag voeren, maar niet beschikt over de financiële middelen die hiervoor nodig zijn: de werkloosheidsuitkeringen en een eigen fiscale politiek. Om tot een bedrijfsvriendelijker klimaat te komen, is het absoluut noodzakelijk dat Vlaanderen naast de sociale zekerheid ook de bevoegdheid krijgt over de personen- én de vennootschapsbelasting.”

Vlaams Belang verzet zich tegen een verhoging van de lasten op vermogen. Utsi: “Die maatregel zal enkel een nog grotere kapitaalvlucht veroorzaken. Enkel een verlaging van de fiscale druk kan die evolutie stoppen. Het geld dat zich nu in belastingparadijzen bevindt, zal enkel terugkeren indien de overheid garandeert dat rekeninghouders niet beboet zullen worden.”

N-VA: SCORE 5/8

“Voor de N-VA is de volledige overdracht van de personen- en vennootschapsbelasting naar de deelstaten een topprioriteit,” zegt Jan Jambon, ex-politiek secretaris van de Vlaamse Volksbeweging (VVB), nu eerste opvolger op de Antwerpse Kamerlijst. “Een eigen fiscaal beleid geeft de regionale overheid de mogelijkheid om een antwoord te bieden op de specifieke noden en mogelijkheden van het Vlaamse bedrijfsleven.”

N-VA vindt een verdere verlaging van de (para)fiscale lasten op arbeid absoluut noodzakelijk om competitief te blijven. Jambon: “Die maatregel kan gefinancierd worden door een verschuiving naar consumptie- en milieubelastingen. De invoering van een vermogensbelasting heeft geen zin, want kapitaal vlucht met één klik op de muis. Daarnaast pleiten we voor een transparant en vereenvoudigd belastingsstelsel, waar minder kans op fraude bestaat. Ook de vlaktaks is geen wondermiddel. De fiscale administratie verdient overigens een volwaardige minister.”

N-VA wil een kordate strijd tegen fiscale fraude. Jambon: “We eisen de stopzetting van de blijvende mogelijkheid om ontdoken geld te regulariseren tegen een beperkt boetetarief van 10 %. Dat systeem is zeer fraudegevoelig en ethisch totaal niet te verantwoorden.”

Spirit: SCORE 4/8

“Een verdere verlaging van de (para)fiscale lasten op arbeid is absoluut nodig om meer mensen aan het werk te krijgen en te houden” zegt Annemie Roppe, volksvertegenwoordiger van Spirit en vast lid van de Kamercommissie Financiën en Begroting: “Vooral de laagste lonen moeten minder belast worden om de werkloosheidsval weg te kunnen werken.”

De kartelpartner van SP.A verwerpt een algemene vermogensbelasting, maar is wel voorstander van een verschuiving in de financiering van onze sociale zekerheid van heffingen op arbeid naar een kapitaaltaks. Roppe: “Dus niet op het vermogen als dusdanig, maar wél op de inkomsten uit de beleggingen.”

Ook vindt Spirit de regionalisering van de vennootschapsbelasting wenselijk, maar is niet gewonnen voor een vlaktaks. Roppe: “In dit systeem betaalt iedereen proportioneel hetzelfde bedrag, waardoor de mensen in de laagste inkomensschijf er op achteruitgaan. Wij geven de voorkeur aan een progressief systeem, waarbij de sterkste schouders de grootste lasten dragen. Voorts moeten de fiscale rulings flexibeler en meer bekend gemaakt worden.”

CD&V: SCORE 4/8

De Vlaamse christendemocraten willen vooral de patronale lasten op arbeid gericht verlagen (lage inkomens en hooggeschoolden) om jobs te creëren en innovatie te stimuleren. Parlementslid Carl Devlies, ondervoorzitter van de Kamercommissie Financiën en Begroting: “Concurrentiekracht is niet alleen een kwestie van loonkosten. Wij willen ook investeren in innovatie, onderwijs, energiekosten en opleiding. Daarom moeten we de Wet op de Competitiviteit nauwgezetter uitvoeren, gekoppeld aan een substantiële verhoging van de belastingvrije som voor werknemers.”

CD&V acht de regionalisering van de vennootschapsbelasting wenselijk. Devlies: “Dat is noodzakelijk voor zowel Vlaanderen als Wallonië, om een krachtig sociaaleconomisch beleid te kunnen voeren, dat inspeelt op de specifieke problemen van de regio. Concreet zou Vlaanderen het tarief van de vennootschapsbelasting kunnen laten dalen door bestaande tarieven om te zetten in kortingen.” De christendemocraten geloven niet in vlaktaks. Devlies: “Dat is een asociale maatregel, omdat iedereen volgens hetzelfde tarief wordt belast en er dus geen herverdeling is van hogere inkomens ten voordele van lagere inkomens. Er moet voldoende progressiviteit in het belastingstelsel blijven bestaan. Wij pleiten voor een verhoging van de belastingvrije som tot aan het leefloon in plaats van een vermogensbelasting, wat alleen in een kapitaalvlucht resulteert. Ook moet een eind gemaakt worden aan de wildgroei van belastingvoordelen.” Volgens CD&V werken de fiscale rulings niet, omdat ze de gelijke toepassing van de belastingwet overtreden. Devlies: “Daarom mag een voorafgaande beslissing niet dienen om rechtszekerheid te geven aan belastbare inkomstenstromen naar belastingparadijzen. Nu zijn alleen rulings met Andorra, Liberia, Liechtenstein, de Marshall Eilanden en Monaco uitgesloten. Die lijst is voor ons te beperkt.”

SP.A: SCORE 3/8

Volgens de Vlaamse socialisten bewijzen de inspanningen tijdens afgelopen legislatuur dat de verlaging van de (para)fiscale lasten een noodzakelijke maatregel is om werk te houden en te scheppen. SP.A-voorzitter Johan Vande Lanotte: “Wij willen verder gaan met die matiging, rekening houdend met de budgettaire mogelijkheden en gericht op de creatie van tewerkstelling. De regionalisering van de vennootschapsbelasting zou echter een ongunstig kader scheppen voor buitenlandse investeerders, die nood hebben aan stabiliteit en congruentie.”

In tegenstelling tot haar Franstalige kameraden van de PS, vindt SP.A een vermogensbelasting niet wenselijk. Vande Lanotte: “Hoewel die maatregel principieel en theoretisch goed verdedigbaar is, rijzen op korte en middellange termijn bezwaren. In de eerste plaats vereist de invoering een Europese aanpak, wegens de mobiliteit van het kapitaal. Daarbij komt nog dat een vermogensbelasting niet mogelijk is zonder een vermogenskadaster, wat op zijn beurt niet kan zonder afschaffing van het bankgeheim en de aandelen aan toonder. Ten slotte zie je dat onze buurlanden – Nederland en Duitsland – hun vermogensbelasting afbouwen. Budgettair stellen de vermogensbelastingen daar trouwens weinig voor.”

SP.A verzet zich tegen vlaktaks, omdat de partij het progressieve karakter van de fiscaliteit niet respecteert. De Dienst Voorafgaande Beslissingen vinden de socialisten wel een succes. “Fiscale rulings verschaffen rechtszekerheid en werken drempelverlagend,” meent Vande Lanotte.

Groen!: SCORE 1/8

De groenen pleiten voor een verschuiving van de fiscale lasten op arbeid naar ecologische belastingen. Els Keytsman, coauteur van het Klimaatboek: “Een progressieve CO2-energietaks en heffingen op grondstoffen kunnen die scheve situatie rechttrekken, met als nettoresultaat meer werkgelegenheid en minder milieudruk.”

De regionalisering van de vennootschapsbelasting zien de groenen niet zitten, wel een vermogensbelasting. Keytsman: “We willen de grote kapitalen op een meer billijke wijze laten bijdragen aan de fiscaliteit en sociale zekerheid. Daarom stellen we een belasting op vermogensinkomsten vanaf 500.000 euro voor. Dat vereist dat financiële instellingen roerende vermogens aan de overheid kenbaar moeten maken.”

Een vlaktaks vindt Groen! niet rechtvaardig, aangezien ze vooral de hogere inkomensschalen ten goede komt. Keytsman: “Het principe dat de sterkste schouders ook de zwaarste lasten dragen, blijft een uitgangspunt voor een duurzame fiscaliteit.”

WWW.TRENDS.BE

Uitgebreide antwoorden van de politieke partijen.

Uitvoerige analyse door Frans Vanistendael, hoogleraar belastingrecht aan de KU Leuven.

Gemeenschappelijke standpunten van de politieke partijen op fiscaal vlak.

TRENDS OPINIE

Keep it simple (blz.116)

Eric Pompen – eric.pompen@trends.be