10 TOPPERS VAN BIODYNAMISCHE WIJNEN

In deze maandelijkse wijnrubriek gaan we op zoek naar wijn met persoonlijkheid en bewaarpotentieel. Terroirwijnen die om kelderrijping vragen, als antwoord op het breed gamma van fruitige maar oppervlakkige doordrinkwijnen. Rond één thema suggereren wij tien wijnen die u in uw kelder moet hebben. Deze maand: biodynamische wijnen.

Volgende maand: rode wijn uit de Loirevallei.

Wereldwijd schakelen steeds meer wijnbouwers over op de biodynamie. Dat gebeurt niet noodzakelijk uit protest tegen de conventionele manier van wijnmaken, maar omdat de wijnbouwers naar eigen zeggen vanuit een kwaliteitsbesef zo natuurlijk mogelijke wijnen willen.

De biodynamische landbouw kreeg een sterke impuls in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen een aantal verontruste boeren aan de excentrieke Rudolf Steiner vroegen om een paar middelen te ontwikkelen die de achteruitgang van de vruchtbaarheid van bodem, planten en dieren zouden tegengaan. Steiner gaf aanwijzingen voor het bevorderen van de levenskracht van organismen. Zo zocht hij naar het ideale tijdstip om te zaaien, te planten, te snoeien enzovoort.

Het begrip levenskracht staat centraal in de biodynamische landbouw en heeft te maken met het ritme van de zon, de maan en de planeten. Wij hadden ooit een gesprek met wijnbouwer Jean-Pierre Frick uit de Elzas, een van de pioniers van de biodynamische wijnbouw: “Wij gaan ervan uit dat verschillende krachten in de kosmos een invloed uitoefenen op het leven op aarde. Wat wij doen, is die verschillende krachten met elkaar in evenwicht proberen te brengen, zodat de planten minder vatbaar zijn voor ziekten. Dat betekent dat we de typische situatie van onze wijngaarden zoveel mogelijk eerbiedigen en de natuurlijke fauna en flora ook effectief laten voortleven. Wij spuiten dus niet alles kapot.”

Belangrijk is dat het meeste leven niet in de druivenstokken zit maar errond, in de grond, vindt ook Nicolas Joly uit de Loirevallei: “Door geen onkruidverdelgers en pesticiden te gebruiken en de natuurlijke begroeiing haar gang te laten gaan, ontstaat een microbiologisch leven dat de wijngaard én de uiteindelijke wijn op den duur zelf beschermt tegen ziekten. Het werk in de wijngaard, dat vooral mechanisch en dus arbeidsintensief is, komt erop neer de wijnstokken perfect in dit ecosysteem te laten functioneren.”

Wie in de wijngaard zo weinig mogelijk wil tussenkomen, moet dat ook doen in de wijnmakerij. In tegenstelling tot wat de conventionele oenologie voorschrijft, voegen de meeste biodynamische wijnbouwers geen of zo weinig mogelijk additieven toe aan de wijn. Nog eens Frick: “Het is wettelijk toegelaten om niet alleen suiker toe te voegen aan de druivenmost – om een hoger alcoholgehalte te verkrijgen, het zogenaamde chaptaliseren – maar ook om bepaalde enzymen te gebruiken om de wijn te klaren, of sulfiet toe te voegen om de wijn te beschermen tegen oxidatie en bacteriologische infecties. Bij ons niets van dat alles. Wijn is een levend organisme: je moet wijn dus zoveel mogelijk zichzelf laten ontwikkelen. Dat betekent dat je als wijnbouwer moet leren wachten.”

Na het persen van de druiven gaat het sap bij Frick in grote houten foeders waar het natuurlijk vergist. Dat kan lang duren, tot achttien maanden. “Wie cultuurgist gebruikt, dringt die op aan de wijn, die veel sneller vergist, meestal in twee tot drie weken. Dat proef je in de wijn. De smaak is veel agressiever en opdringerig.”

Biodynamische wijnen hebben inderdaad meestal een zacht karakter. Dat betekent niet dat ze dun zijn in geur of smaak, hoewel sommige wijnen wel eens last kunnen hebben van oxidatie. De meeste van deze wijnen zijn uitgesproken aromatisch en hebben vrij veel lengte in de smaak. Dat zachte en brede karakter is een gevolg van de bijzonder lange gisting van deze wijnen. Hun aromatisch palet is zeer breed, met rijpe aroma’s: vaak komen toetsen van bloemen, honing en gedroogde vruchten terug, bovenop de typische geur en smaak van de gebruikte druivensoorten.

Een kritische noot: de biodynamische wijnbouw is arbeidsintensief, vooral in de wijngaarden. Daar zijn veel arbeiders voor nodig en dus veel centen. Veel wijnen zijn volgens ons daardoor iets te duur. ‘Grotere’ domeinen met meer faam kunnen zich dat natuurlijk veroorloven en schakelden soms al meer dan tien jaar geleden over op biodynamie. Weinbach-Faller, Zind-Humbrecht, Marcel Deiss, Marc Kreydenweiss en André Ostertag uit de Elzas, Domaine Leroy, Domaine Leflaive, Domaine Trapet en zelfs Domaine de la Romanée-Conti uit Bourgogne en Michel Chapoutier uit Hermitage zijn de belangrijkste voorbeelden.

1. Clos de la Coulée de Serrant 2002 (Nicolas Joly, AOC Savennières-Coulée de Serrant, Loire)

Nicolas Joly is de goeroe van de biodynamische wijnbouw. Hij is soms meer filosoof dan wijnmaker, maar produceert toch een mythische wijn in Savennières. Zijn Clos de la Coulée de Serrant is krachtig en zeer typisch chenin, de druivensoort waarvan deze witte wijnen worden gemaakt. Door de lange vinificatie vraagt deze wijn wat tijd in het glas voor hij zich openplooit. Decanteren is wenselijk, tot een drietal uur voor verbruik. De wijn is complex, met typische gras- en boterachtige tonen van de chenin, een breed floraal karakter en een smaak die over de hele lijn droog is.

PRIJS: 55 euro

WAAR TE KOOP: Matthys Wijnimport, %050 38 63 80

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

2. Anjou La Lune 2002 (Mark Angéli, AOC Anjou blanc, Loire)

Mark Angéli is een zonderling. Hij werkt met een paard in de wijngaard, zijn tractor rijdt op zonnebloemolie, er is een windmolen waarin de wijnbouwer zijn eigen graan maalt en de familie doet zoveel mogelijk aan zelfvoorziening. Behalve wijn en graan wordt er ook honing en kaas geproduceerd. Angéli heeft verscheidene wijngaarden, waaronder La Lune en Les Fouchardes. Het zijn naar eigen zeggen zijn twee basis- of instapwijnen.

La Lune is een brede maar tegelijkertijd strak minerale wijn. Er zijn zowel toetsen van honing als steen. De wijn is goed wanneer de fles geopend wordt, maar oxideert bijzonder snel in de fles. Na twee dagen staan, was de wijn amber van kleur.

PRIJS: 20,50 euro

WAAR TE KOOP: Trocadéro,%051 25 20 44

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

3. Champagne La Closerie Les Béguines Extra Brut (Jérôme Prévost, AOC Champagne)

Jérôme Prévost maakt in Montagne de Reims champagne van 100 % pinot meunier. In dit zanderige gebied wordt traditioneel veel pinot meunier verbouwd, die als minderwaardige partner met pinot noir en chardonnay in de assemblage van champagne gaat. Pinot meunier wordt meestal slechts in kleine percentages gebuikt in champagne om hem meer kracht en body te geven. Prévost maakte een statement door een champagne te maken van 100 % van deze druivensoort. Zijn champagne heeft een diepe, strogele kleur. Zeer fijne en persistente mousse. Brede en complexe geur met lichte aroma’s van rood fruit, met rode bes en zelfs iets van vlier, amandelen, citrusfruit, toast en volle toetsen van smout, typisch voor pinot meunier. De afdronk is goed droog en bijzonder lang. Een krachtige champagne met persoonlijkheid. Aanrader!

PRIJS: 36 euro

WAAR TE KOOP: Wijnhandel De Kok, %03 480 85 95

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHHH

4. Anjou Les Fouchardes 2002 (Mark Angéli, AOC Anjou blanc, Loire)

Les Fouchardes, met een bijna goudgele kleur (wat op oxidatie duidt voor een zo jonge wijn) is breder en voller dan La Lune. Er zijn rijpe toetsen van boter, rijp geel fruit (abrikoos, perzik) en de mineraliteit is rokerig. Doet bijwijlen denken aan een oudere witte meursault. De smaak is droger en strakker, met een middelmatige vulling.

PRIJS: 20,50 euro

WAAR TE KOOP: Trocadéro, %051 25 20 44

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

5. Champagne Jacques Selosse Substance (Anselme Selosse, AOC Champagne)

Het grote voorbeeld van Prévost was Anselme Selosse, die in Avize biodynamische champagnes maakt van chardonnay. ‘Substance’ is de meest vineuze en atypische champagne uit het gamma van Selosse. De geur doet wat aan die van geëvolueerde witte bourgogne denken en is breed, rijk en tegelijkertijd zeer subtiel en bijna overdonderend complex. Hazel- en okkernoten, boter, biscuit, hout, citrus zijn de dominerende aroma’s, ondersteund door een sterk floraal en honingachtig karakter. De fruittoetsen zijn geconcentreerd en komen rijp en zelfs gedroogd over. Na langer staan in het glas komt een aromatische, complexe houttoets naar voor. De afdronk is bijzonder droog.

IJS: 69,56 euro

WAAR TE KOOP: Kwaliteitswijnen Boutelegier, %050 35 65 01

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHHH

6. Domaine Pierre Frick Tokay-Pinot Gris La Précieuse 2001 & 2002 (Jean-Pierre Frick, AOC Alsace)

Jean-Pierre Frick is samen met Nicolas Joly een van de pioniers in de biodynamische wijnbouw. Op het familiedomein Pierre Frick in Pfaffenheim in de Elzas werkt hij sinds twintig jaar volgens deze principes.

Deze pinot gris is een assemblage van twee jaargangen, omdat volgens Frick de 2001 pas op hetzelfde moment klaar was om te worden gebotteld als de 2002 en dat ze “elkaar aanvullen”. De wijn is opnieuw algemeen zacht van karakter. Breed aromatisch palet, met vrij rijpe aroma’s van bloemen, honing en gedroogde vruchten. De smaak is tegelijkertijd beendroog en vol, met wat restsuiker.

PRIJS: 14,50 euro

WAAR TE KOOP: Matthys Wijnimport, %050 38 63 80

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

7. Domaine Zind-Humbrecht Pinot Gris Clos Windsbuhl 2000 (Olivier Humbrecht, AOC Alsace)

Zind-Humbrecht is een van de grote namen uit de Elzas en werkt sinds 1997 volgens de biodynamie. De wijnen zijn krachtig, vol, met veel concentratie en vrij duur.

Typisch voor Zind-Humbrecht is het grote bewaarpotentieel. Dat geldt ook voor deze wijn, die dankzij zijn druivensoort tot de rijpste en krachtigste van het domein hoort. Rijp fruit met een goede concentratie, krachtige en goed gevulde smaak, van aanzet tot finale en een bijna knisperende mineraliteit. Aanrader.

PRIJS: 42,53 euro

WAAR TE KOOP: Thorrout-Ghysens Vins, %04 250 77 80

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

8. Château Gombaude-Guillot 2001 (AOC Pomerol)

Rode biodynamische wijn is voorlopig nog vrij zeldzaam, zeker in Bordeaux. Gombaude-Guillot werkt sinds 1992 volgens de biologische principes. De wijn: breed en rijp fruit zonder de typische vegetale toets van de merlot te verliezen. Sappige smaak, goed gevuld middengebied en vrij ronde finale met rijpe tannines. Zachte, niet te krachtige wijn.

PRIJS: 34 euro

WAAR TE KOOP: Matthys Wijnimport, %050 38 63 80

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

9. Domaine de Villeneuve Châteauneuf-du-Pape Les Vieilles Vignes 2001 (AOC Châteauneuf- du-Pape)

Domaine de Villeneuve heeft zich sinds 1993 met de komst van de huidige eigenaars opgewerkt tot de top van de herkomstbenaming. Châteauneuf-du-Pape mag worden gemaakt van dertien druivensoorten en bij Villeneuve ligt de klemtoon in de assemblage op de grenache: 70 % grenache, 16 % mourvèdre, 8 % syrah, 4 % cinsault en 2 % clairette. De wijnstokken hebben een leeftijd van 30 tot 95 jaar en het rendement ligt (dus) laag: rond 25 hectoliter per hectare.

De wijn is aanvankelijk zeer gesloten en heeft tijd nodig, al of niet na decanteren. Krachtig en kruidig karakter, goed in evenwicht gehouden door de frisse zuren en het subtiele fruit van de grenache. Wijn met ballen.

PRIJS: 29 euro

WAAR TE KOOP: R&R, %09 231 27 91

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHHH

10. Nikolaihof Grüner Veltliner Federspiel 2003 (AOC Wachau, Oostenrijk)

Biodynamisch domein uit Oostenrijk, sinds 1971 in de biodynamie. Produceert zeer minerale wijnen – zoals eigenlijk elk domein in Wachau – met een bijna groenekruidenachtig mineraal karakter dat wat aan anijs doet denken. De Grüner Veltliner is een typisch Oostenrijkse druif, verwant aan de riesling, maar met iets minder kracht. Deze wijn is fris en fruitig, met aroma’s van perzik, abrikoos en exotisch fruit. Vraagt minimaal 5 jaar flessenrijping om de mineraliteit naar voor te halen.

PRIJS: 15 euro

WAAR TE KOOP: Matthys Wijnimport, %050 38 63 80

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

Filip Verheyden

De meeste biodynamische wijnen zijn uitgesproken aromatisch en hebben vrij veel lengte in de smaak.

De biodynamische wijnbouw is arbeidsintensief. Veel wijnen zijn volgens ons daardoor iets te duur.