10 RODE TOPWIJNEN UIT PORTUGAL

In deze maandelijkse wijnrubriek gaan wij op zoek naar wijn met persoonlijkheid en bewaarpotentieel. Terroirwijnen die om kelderrijping vragen, als antwoord op het brede gamma van fruitige maar oppervlakkige doordrinkwijnen. Rond één thema suggereren wij tien wijnen die u in uw kelder moet hebben. Deze maand: rode topwijnen uit Portugal.

Volgende maand: witte zomerwijn.

In Portugal wordt, behalve port, al lang witte en rode wijn gemaakt, maar de bekendheid ervan is betrekkelijk recent. Die is er vooral gekomen na de toetreding van het land tot de Europese Unie in 1986.

Algemeen kan je Portugal opdelen in drie grote wijnregio’s: het noorden, het centrum en het zuiden. Het noorden omvat twee grote gebieden, de Dourovallei en de streek van de Vinho Verde. In het centrum – tussen Porto en Lissabon – liggen Dão, Bairrada, het opkomende Estremadura en Ribatejo en in het zuiden maken ze vooral wijn in Alentejo. De beste wijnen komen voorlopig uit Douro, Dão en Bairrada.

Twee wijntypes worden langs de rivier de Douro gemaakt: port en droge rode wijn. In mindere mate vind je er ook droge witte wijn. Zowel port als rode wijn zijn afkomstig van dezelfde druivensoorten, die zelfs specialisten niet allemaal kennen. De vijf belangrijkste soorten zijn touriga nacional, touriga francesa, tinta barroca, tinta roriz – in Spanje bekend als tempranillo – en tinto cão. Allemaal druivensoorten die vrij dikke wijnen met een rijp en diepfruitig karakter produceren.

De geschiedenis is belangrijk voor de huidige ontwikkeling van de wijnproductie in het Dourogebied en uiteindelijk ook voor heel Portugal. In de tweede helft van de negentiende eeuw kende ook de Dourovallei de bekende plagen van wijnluis, meeldauw en oïdium. In 1890 bleek 65 % van de wijngaarden verwoest en veel wijnbouwers moesten hun getroffen bedrijf of quinta verlaten. Het gevolg was dat er grote, krachtige bedrijven ontstonden die de meeste van die quinta’s voor weinig geld opkochten. Een van de opvallendste investeerders was Dona Antonia Ferreira, een wat Queen Victoria-achtige figuur die quinta na quinta opkocht. Toen ze in 1890 stierf, liet ze haar familie meer dan dertig quinta’s na.

Tot eind 1800 waren er veel quinta-wijnen, door één wijnbouwer geproduceerd en verhandeld. Met de opkomst van grote en vooral Engelse shippers die zich in Porto hadden gevestigd, gingen die quinta’s allemaal op in grote portbedrijven. De diverse wijnen werden gemengd en verder tot port afgewerkt. De scheiding van productie en rijpen en verhandelen ging zo ver dat port nog alleen mocht worden verkocht vanuit Vila Nova de Gaia – op de andere oever van de Douro, recht tegenover Porto, waar de shippers hun opslagplaatsen hadden.

In 1986, bij de toetreding van Portugal tot de Europese Unie, werd deze wet opgeheven. Sindsdien mag elke wijnproducent in de Dourovallei zelfstandig zijn eigen port en wijn commercialiseren. Hij moet wel minimaal 150.000 flessen port en de oogst van drie jaar in het gebied houden en hij mag slechts per fles verkopen, niet per vat. Deze nieuwe wet leidde tot een regelrechte revolutie in de Douro. Er doken overal kleine quinta’s op die zelf hun port begonnen te produceren.

In 1952 al bracht het grote porthuis Ferreira – een van de vele nakomelingen van Dona Antonia – de eerste droge rode wijn op de markt, de legendarische Barca-Velha. De wijn wordt nog steeds gebotteld in simpele goedkope flessen met platte bodem, maar kost wel rond de 100 euro per fles. De wettelijke beperkingen van uitsluitend verkopen per fles enzovoort gelden alleen voor port, niet voor andere wijnen. Dat speelde de opkomst van droge rode wijnen natuurlijk in de kaart, zeker omdat de jongste vijftien jaar de verkoop van portwijnen flink in elkaar is gezakt.

Een van de eerste rode wijnen was die van Quinta do Crasto, dat sinds 1994 zelfstandig zijn wijnen maakt en verhandelt. In hetzelfde jaar bracht het domein zijn rode wijn uit. Eigenaar Jorge Roquette investeerde zwaar in de jaren tachtig en moderniseerde zowel wijngaard als productieruimtes. De wijnen worden gevinifieerd in traditionele lagares, open granieten kuipen waarin de druiven met de voeten worden getreden. Alleen de allerbeste wijn – ongeveer 1500 tot 3000 kisten per jaar – wordt onder de naam Quinta do Crasto gebotteld. De rest wordt in bulk verkocht.

De wijnen van Crasto zijn tot bij ons gekend om hun fijne en soms wat bordeauxachtig karakter. Hoewel hij afkomstig is uit een bijzonder warme streek – in de zomer kan het in de Dourovallei makkelijk tot 45 °C warm worden – is de wijn elk jaar bijzonder fris. Al komen die frisse zuren, die de wijn mooi rechtop houden, soms wat onnatuurlijk of op zijn minst wat onversmolten over. “Wij moeten inderdaad soms de wijnen aanzuren met wijnsteenzuur,” vertelt Miguel Roquette, zoon van de eigenaar. “Anders wordt het resultaat te plomp en kan het fruit wat gestoofd overkomen.” Het aanzuren vinden we op nagenoeg alle topdomeinen in Portugal terug.

Quinta do Crasto is een van de vijf leden van The Douro Boys. In 2001 groepeerden vijf domeinen zich onder impuls van vooral Dirk van der Niepoort, bekend van Porto Niepoort. Ze deden dat vooral om commerciële redenen. Van der Niepoort: “De rode Dourowijnen komen stilaan op de wereldkaart, maar er is nog veel werk. Portugal is op wijnvlak slechts voor twee dingen bekend: port en goedkope wijn. Dat imago moeten wij veranderen. Met The Douro Boys willen wij aantonen dat het hier bruist van de creativiteit. Wij organiseren samen degustaties, stellen onszelf daarbij op een zo speels mogelijke manier voor zonder afbreuk te doen aan onze wijnen.”

Dezelfde groeperingen vinden we tegenwoordig ook in de andere wijnregio’s. Maar ze dringen voorlopig nog niet door tot in onze contreien. Het probleem van Portugal blijft dat er vooralsnog geen middensegment bestaat. Er zijn enkele tientallen dure topwijnen, met daaronder een grote plas oninteressante bulkwijn. Denk aan de goedkope rosé waarvan we de naam niet zullen noemen.

Filip Verheyden

Quinta do Crasto Reserva 2000 (DOC Douro)

Sinds 1994 al is Quinta do Crasto een van de klassieke Portugese topwijnen. De wijn is kruidig en animaal, met dik en rijp fruit in zowel geur als smaak. Na lang staan wordt eerst de animale toets nog krachtiger, maar die verdwijnt ten voordele van steeds fijner wordend fruit. De kruidigheid blijft daarbij steeds aanwezig op de achtergrond.

Crasto heeft, behalve een basis- en een reservawijn ook een monocépagewijn van 100 % touriga nacional en twee topcuvées, Vinha da Ponte en Maria Theresa, beide gemaakt van druiven van bijna honderd jaar oude stokken. Peperduur en in België nagenoeg onvindbaar.

PRIJS: 20,12 euro

WAAR TE KOOP:

Allwines, %09 346 58 85

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH MODE: DE ZOMERSUGGESTIES VAN ANN DEMEULEMEESTER 78

gastro 88 golf 89

mobiel 90 BOEKEN 92

agenda 94

Niepoort Vertente 2001 (DOC Douro) Niepoort Redoma 2001 (DOC Douro) Niepoort Batuta 2001 (DOC Douro)

Dirk van der Niepoort bezit 2 quinta’s in de Dourovallei, Quinta de Napoles en Quinta do Carril, waar hij zowel port als witte en rode wijn maakt. De eerste rode wijn kwam er in 1990; Niepoort noemde hem ‘Robustus’. De meeste critici vonden hem ondrinkbaar, met krachtige tannines en stevige zuren, en de wijn kwam nooit op de markt. De eerste rode ‘Redoma’ kwam er in 1991. Op een witte ‘Redoma’ was het wachten tot 1995, gevolgd door een rosé in 1997. De eerste ‘Batuta’, gemaakt van de oudste stokken van de noordelijke – en dus frissere! – hellingen van Quinta do Carril, werd gemaakt in 1999 en verwierf onmiddellijk een cultstatus in Portugal. De Batuta 2001 is een van de beste Portugese rode wijnen die wij ooit dronken. Massa’s kracht gekoppeld aan elegantie, dik, vlezig, animaal en enorm gebald. Hij heeft zelfs iets van een krachtige, maar verleidelijke Italiaanse Montepulciano.

Niepoort maakt op dit moment vier stijlen rode wijn. Behalve de gebalde ‘Batuta’, genoemd naar een vroegere hond van Dirk, is er de basiswijn ‘Vertente’, in een jonge, toegankelijke stijl. Er is de ‘Redoma’, iets meer gesloten en met meer karakter dan ‘Vertente’ en er is de ‘Charme’. Dat is een wat bourgogneachtige wijn met veel zuivere finesse en een wat lichtere kleur. Wij vermelden de drie wijnen die in België verkrijgbaar zijn, spijtig genoeg in uiterst kleine hoeveelheden. Niepoort vindt de Belgische markt nog te klein…

VERTENTE 2001

PRIJS: 24,59 euro

WAAR TE KOOP:

Bleuzé Interfood, %03 450 93 11

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/ TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

REDOMA 2001

PRIJS: 60 euro

WAAR TE KOOP:

Wijnhuis Jeuris, %011 42 89 07

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/ TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

BATUTA 2001

PRIJS: 120 tot 160 euro

WAAR TE KOOP: Uitgeput in België, alleen nog te vinden in wijnshops in Lissabon

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR:

HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHHH

Quinta das Maias Jaen 2000 (DOC Dão)

De topproducent uit Dão is zonder twijfel Luis Lourenço, die er twee domeinen bezit: Quinta dos Roques en Quinta das Maias. Dão heeft een zeer gematigd klimaat, met soms flink wat regen. Terwijl in andere streken elk jaar opnieuw ongeveer dezelfde wijnen worden gemaakt, kan dat hier wel anders zijn. Het ene jaar geeft zeer aromatische wijnen, een ander soms zeer magere. ‘Jaen’ is de naam van de druivensoort waarvan deze wijn is gemaakt. Hij brengt delicate en aromatische, kruidige wijnen voort met fijne zuren. Al jong genietbaar, maar met een sterk bewaarpotentieel.

PRIJS: 23,67 euro

WAAR TE KOOP: PortWines, %02 241 26 06

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

Quinta dos Roques Garrafeira 2000 (DOC Dão)

De topcuvée van het domein is de Garrafeira. Het is een assemblage van de beste vaten monocépagewijnen, die apart worden gevinifieerd. De samenstelling wisselt jaarlijks, maar bevat altijd tinta roriz, jaen, tinto cão, afrocheiro en touriga nacional, een beetje de syrah van Portugal.

De wijn is krachtig kruidig, maar met net voldoende rijp en fris fruit om de wijn groot en niet te plomp te maken.

PRIJS: 30,64 euro

WAAR TE KOOP:

PortWines, %02 241 26 06

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

Luis Pato Vinha Barossa 2000 (Vinho Regional Beiras)

De wijnen van Luis Pato hoorden tot voor enkele jaren tot de DOC Bairrada. De eigenzinnige wijnmaker vond de wetgeving van de DOC – Denominação de Origem Controlada – te laks en besloot zijn wijnen alleen de regionale herkomstbenaming mee te geven: Vinho Regional Beiras. Pato’s wijnen worden vooral gemaakt van de baga-druif, een moeilijk te verbouwen druivensoort die de beste klimatologische omstandigheden vereist, net zoals pinot noir in Bourgogne. Ze zijn complex, krachtig en subtiel tegelijkertijd en vragen minstens drie tot vijf jaar flessenrijping voor ze zich laten genieten. Krachtige tannines en een flinke aciditeit, met een wat rokerige, minerale ondertoon. De tachtig jaar oude wijngaard Barossa ligt op een leisteenbodem en geeft wijnen met aroma’s van eucalyptus, zwart fruit en munt.

PRIJS: 31,51 euro

WAAR TE KOOP:

PortWines, %02 241 26 06

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

Luis Pato Vinha Barrio 2001 (Vinho Regional Beiras)

Ook hier tachtig jaar en zelfs oudere stokken op een zware leisteenbodem. De wijn is zeer rokerig maar fris mineraal, met uitgesproken tannines en complexe aroma’s van rood fruit. Iets fijner, vrouwelijker dan de Barossa, maar met evenveel power.

PRIJS: 31,51 euro

WAAR TE KOOP:

PortWines, %02 241 26 06

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

Quinta do Mouro 2002 Estremoz (Vinho Regional Alentejano)

Een domein dat stilaan bij de grote van Portugal hoort. Eigenaar Miguel Viegas Louro is tandarts en maakte aanvankelijk wijn als hobby. Zijn wijn behoort meer tot een internationale stijl, zonder plat commercieel te zijn. De assemblage van de wijn getuigt daarvan: behalve de typische druivensoorten aragonês, alicante bouschet en (minder) touriga nacional wordt er ook cabernet sauvignon in verwerkt. Zeer fijne aroma’s van donker bessenfruit, met de klemtoon op cassis en braambessen. Een klein beetje animaal, maar tegelijkertijd ook zeer subtiel en fijn. Toch wel een ontdekking.

PRIJS: 32,23 euro

WAAR TE KOOP: Wijnhuis Jeuris,

%011 42 89 07

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

Esporão Reserva 2001 (Vinho Regional Alentejano)

Esporão is een van de grotere domeinen uit Alentejo en maakt, behalve een hele reeks wijnen, ook olijfolie. De meest commerciële van de tien, in de meest internationale stijl: fris fruitig, jong drinkbaar en verleidelijk. Maar fijn genoeg en met voldoende karakter. De wijn wordt gemaakt van twintig jaar oude trincadeira, aragonês en cabernet sauvignon. Rood en zwart fruit, ondersteund door aroma’s afkomstig van hout bepalen de aromastructuur. Voor wie niet te lang wil wachten.

S: 15,25 euro

WAAR TE KOOP: Alhambra,

%09 233 35 36

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

Filip Verheyden

Het probleem van Portugal is dat er vooralsnog geen middensegment bestaat. Er zijn enkele tientallen dure topwijnen, met daaronder een grote plas oninteressante bulkwijn.