‘Winkelkar in twee jaar tijd 29 procent duurder’: wat brengen de voedingsprijzen in 2024?

De afgelopen twee jaar is een winkelkar 29 procent duurder geworden. Dat blijkt uit de prijzen die de consumentenorganisatie Testaankoop monitort. Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING België, nuanceert enkele bevindingen van Testaankoop en kijkt naar een normalisering van de prijzen in 2024.

Testaankoop houdt al meer dan twee jaar de prijzen van 3.000 producten in zeven supermarktketens in het oog. In december 2022 bedroeg de supermarktinflatie 19,7 procent. In december 2023 lagen de prijzen 8,1 procent hoger dan een jaar eerder. De supermarktinflatie daalde dus, na 9,4 procent in november en een piek in maart van 20 procent.

Hoewel de inflatie duidelijk afremt, is onze winkelkar nog altijd gevoelig duurder geworden. “In 2022 werd de inflatie gedreven door hoge energie- en grondstofprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Op dat moment hebben winkelketens zelf in de buidel getast om de prijzen voor klanten nog ietwat te drukken. Maar op dat moment hadden de winkels ook met hoge energiekosten af te rekenen. Vorig jaar stegen de prijzen van bepaalde producten nog verder, maar waren winkels niet langer bereid in hun marges te snijden. Dat heeft mee tot de prijsstijgingen geleid”, legt Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING België, uit.

Koopkrachtbescherming

“Onze gegevens spreken over een voedingsinflatie van 23,4 procent in België in de voorbije twee jaar. Dat is iets lager dan de 29 procent van Testaankoop. In Europa was er een prijsstijging van 23 procent, dus dat is geen noemenswaardig verschil.”

Volgens de hoofdeconoom is er in ons land een extra factor die mee tot plotse prijspieken heeft geleid. Hij verwijst net als Testaankoop naar de piek in maart vorig jaar. “In de hele voedingssector zijn de lonen aangepast door de automatische loonindexering in maart 2023. De voedingsinflatie bedroeg in België 15,4 procent in december 2022, In vergelijking met 16 procent in Europa. Maar in maart 2023 bedroeg die plots 24,6 procent in België en 21,3 procent in Europa.”

Lees verder onder het diagram.

De loonindexering speelt tegelijk een vitale rol in de koopkrachtbescherming van consumenten. Uit een onderzoek van Trends blijkt dat de indexering ertoe lijdt dat de stijging van onze lonen de inflatie maar net niet kan bijhouden. In de supermarkten zien we een ander beeld. De prijzen van bewerkte levensmiddelen stegen dus meer dan het beschikbare inkomen groeide. Niet-bewerkte levensmiddelen werden relatief goedkoper.

“Al hangt ook veel af van de specifieke omstandigheden”, stelt Vanden Houte. “Sommige lonen zijn in 2022 maandelijks geïndexeerd, terwijl in andere sectoren maar een jaarlijkse aanpassing plaatsvindt. Dat verschil is belangrijk in een jaar als 2022.”

Graaiflatie?

De prijsuitschieters zijn groenten, die in een jaar 20 procent duurder werden. Zo kosten ajuinen 46 procent meer, wortelen 28 procent, bloemkool 22 procent en aardappelen 21 procent. Na groenten stegen volgens Testaankoop vooral de prijzen van dierenvoeding (+16%) en diepvriesproducten (+10%). Vlees (+3%), alcoholische dranken (+4%) en brood (+5%) kenden de laagste inflatie.

Volgens Testaankoop profiteren consumenten nog altijd onvoldoende van de daling van de grondstofprijzen. “Neem plantaardige oliën: de prijs op de internationale markten daalt sinds maart 2022 (-51%). Toch zijn de frituuroliën die Testaankoop volgt 37 procent duurder dan in maart 2022”, luidt het. Ook bij bijvoorbeeld halfvolle melk en jonge gouda merkt de consumentenorganisatie zo’n discrepantie.

‘Onze prognoses wijzen op 0 procent voedingsinflatie in het eerste kwartaal van 2024 en ik verwacht hetzelfde voor de hele eerste jaarhelft’

Peter Vanden Houte, ING

Vanden Houte nuanceert die bevindingen. “We mogen niet vergeten dat er voor sommige voedingsproducten een grote vertraging kan optreden in zulke prijsdalingen. Als de prijs van plantaardige olie sterk daalt op de internationale markten, wil dat niet zeggen dat de prijs van frituurolie uit de supermarkt opeens evenredig omlaag gaat. Daar gaat meer tijd over en bij de productie van een bewerkt product komen ook altijd bijkomende kosten kijken.”

Zoals Trends eerder al aantoonde, is graaiflatie – het woord van het jaar 2023 – een tijdelijk en voornamelijk buitenlands fenomeen.

Voedingsprijzen in 2024

Peter Vanden Houte ziet de situatie in het nieuwe jaar normaliseren. “Onze prognoses wijzen op 0 procent voedingsinflatie in het eerste kwartaal van 2024 en ik verwacht hetzelfde voor de hele eerste jaarhelft. Dat is natuurlijk nog niet hetzelfde als prijsdalingen. Het betekent alleen dat de prijzen gemiddeld genomen niet verder stijgen. Die nulinflatie is het gevolg van de huidige economische omstandigheden met lage landbouw-, grondstof- en energieprijzen. Onze prognoses houden natuurlijk geen rekening met onvoorspelbare factoren.”

“Zoals de kaarten nu liggen, kunnen de prijzen wel weer licht stijgen in de tweede jaarhelft, maximaal met 1,5 tot 2 procent”, geeft de hoofdeconoom van ING België nog mee.

Volgens Vanden Houte heeft de hoge rente ook maar weinig invloed op de supermarktprijzen. “Voeding staat bekend als een defensieve sector, die het minst door de rente wordt geraakt. Dat komt omdat de vraag van consumenten heel constant blijft. Er zijn hoogstens verschuivingen in de consumptiepatronen. Gezinnen vervangen een filet pur bijvoorbeeld door een goedkoper stuk vlees, maar men blijft steak eten. Natuurlijk zullen producenten minder makkelijk kunnen investeren als ze moeten lenen tegen een hoge rente, maar dat heeft geen directe gevolgen voor de prijzen die ze aanrekenen.”

Lees ook: