Vliegen naar het buitenland? Dit zijn de rechten en plichten van toeristen in tijden van pandemie

De zomervakantie begint over twee weken. Velen vragen zich af of een geplande reis naar het buitenland kan doorgaan. Anderen vragen zich af of ze nog wel op reis willen. En nog anderen vragen zich of ze nu een reis moeten boeken of beter nog even afwachten.

Voor de toeristische sector is het overduidelijk: het zomerseizoen moet zo goed als het kan gered worden. Momenteel is het omzetverlies in de Belgische reissector al meer dan 2 miljard euro. Volgens Koen van den Bosch, gedelegeerd bestuurder van de Vereniging van Vlaamse Reisbureaus (VVR), zijn de komende maanden bepalend voor de sector.

Minister van Consumentenzaken Nathalie Muylle (CD&V) riep met een ministerieel besluit op 20 maart de coronategoedbon in het leven om de sector te helpen. Sommige reisorganisatoren dreigden over de kop te gaan als ze alle reizen die niet konden doorgaan, hadden moeten terugbetalen. Reizigers die een pakketreis hadden geboekt, met een vliegtuigreis en een hotelverblijf bijvoorbeeld, konden gratis omboeken naar een ander moment of een tegoedbon krijgen.

Het tegoed is twaalf maanden geldig. Als de consument de bon binnen het jaar niet gebruikt heeft, krijgt de touroperator maximaal zes maanden tijd om het bedrag terug te betalen. De bon wordt gedekt door het Garantiefonds Reizen. Mocht de reisorganisatie in de tussentijd failliet gaan, dan krijgen consumenten alsnog hun geld. Minister Muylle ligt wel onder vuur, omdat de tegoedbon in strijd is met Europese wetgeving. Europa vindt dat reizigers de keuze moeten krijgen tussen terugbetaling of een voucher. Muylle verdedigt de voucher en wijst op de dekking van het Garantiefonds Reizen.

Sinds 15 juni mogen we weer beperkt vanuit België naar het buitenland reizen. Voorlopig enkel binnen Europa. Op de website van de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken vindt u de meest recente reisadviezen land per land, maar ook de maatregelen die elk land neemt om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Buiten Europa reizen, mag tot nader order niet. Weet ook dat reizen tegen het advies van de overheid in bepaalde consequenties heeft. Dan vervalt bijvoorbeeld de dekking van een reisbijstandsverzekering.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ongeveer 60 procent van de bevolking opnieuw naar het buitenland wil reizen. “65-plussers geven aan dat ze liefst binnen Europa blijven”, zegt Van den Bosch. “Jongere leeftijdscategorieën hebben goesting om te gaan en staan waar het kan.” Dat zou zomaar kunnen, want de Belgische grenzen zijn ondertussen weer geopend. Mede daarom heeft minister Muylle beslist om het systeem van de coronabon voorlopig niet te verlengen. Op 20 juni treedt het ministerieel besluit over de tegoedbon automatisch weer buiten werking.

Van dag tot dag

Het is niet omdat wij mogen reizen binnen Europa, dat we ook overal welkom zijn. Onze buurlanden ontvangen Belgische toeristen zonder al te veel plichtplegingen. Ook Italië, Zweden, Zwitserland, Oostenrijk, Polen en Liechtenstein laten Belgen weer binnen zonder voorwaarden zoals een negatieve covid-19-test of de verplichting om in quarantaine te gaan.

Voorts verschillen de voorwaarden van land tot land en ze veranderen ook nog eens van dag tot dag. Op www.travellersonline.diplomatie.be kunt u zich inschrijven op een mailinglijst om nieuws over uw reisbestemming te krijgen. In Kroatië bijvoorbeeld volstaat het sinds kort om een boeking van een hotel te kunnen voorleggen. In Estland moet u na binnenkomst nog altijd veertien dagen in quarantaine. In Denemarken ziet het ernaar uit dat we deze zomer helemaal niet welkom zijn als toerist. We mogen wel door het land rijden op weg naar een andere vakantiebestemming.

Is het verstandig om nu al een reis te boeken? “Als je lang wacht, loop je het risico dat er geen plaats meer is”, zegt Britta Baeke van Travel Express Benelux. “Er zijn deze zomer minder vluchten en de hotels ontvangen minder gasten om aan de veiligheidsmaatregelen te kunnen voldoen. Zeker als het om een pakketreis gaat, zou ik het risico durven te nemen.” Mocht de reis alsnog door de reisorganisator geannuleerd worden, dan heeft de reiziger recht op een terugbetaling of voucher ter waarde van de reis.

We hebben het dan alleen over landen uit de Europese Unie en de Schengenzone. Wie liever naar Thailand of Argentinië trekt, kan beter wachten. “Er is nog geen enkele duidelijkheid over verre bestemmingen. Ik betwijfel of dat zal lukken”, vervolgt Baeke. “Ik vermoed wel dat België of Europa corridors zal maken met toeristische trekpleisters zoals Tunesië en Turkije. Zo kan het luchtruim geopend worden voor vliegtuigen uit onze streek.”

Schadevergoeding

Maar wat gebeurt er als uw luchtvaartmaatschappij uw vlucht na 15 juni annuleert? “Sowieso is er het recht op terugbetaling van het ticket, maar er kan ook een bijkomende compensatie zijn als u minder dan twee weken voor vertrek verwittigd wordt”, zegt Simon November, woordvoerder van Test-Aankoop. “De hoogte van die compensatie is afhankelijk van onder meer de afstand van de vlucht.”

Volgens Test-Aankoop is het moeilijk te zeggen of consumenten die bijkomende compensatie ook echt krijgen, gezien de financieel moeilijke situatie waarin de luchtvaartmaatschappijen verkeren. “In de praktijk stellen we vast dat zelfs de terugbetalingen maar moeizaam gebeuren”, aldus November. “Vaak krijgen de mensen een voucher opgedrongen. Die hoeven ze niet aan te nemen. De terugbetaling is een recht.”

Toch bieden verschillende touroperators al reizen aan naar landen die nog niet gecommuniceerd hebben over de opening van hun grenzen. Als die reizen geannuleerd moeten worden, dan zal de reisorganisator mogelijk proberen de consument af te schepen met een voucher of een omboeking naar een ander tijdstip. De regeling met de coronavouchers was echter tijdelijk. De reizigers kunnen in normale tijden de volledige terugbetaling eisen van een reis die niet kan doorgaan.

“Deze maatregel geldt alleen voor pakketreizen”, verduidelijkt Baeke. “Als u op eigen houtje een hotel boekt in een land dat de grenzen gesloten houdt voor Belgen, dan is de kans klein dat u uw geld terugkrijgt. Een hostel in Indonesië bijvoorbeeld, zal er geen rekening mee houden dat u het land niet in geraakt.”

Voorschot

De situatie is nog anders voor personen die een lange, verre reis hebben gepland. Naast het voorschot dat ze eerder hebben betaald, komt nu vaak de vraag om het resterende saldo te voldoen. “Als de reis normaal kan doorgaan, moet je het saldo betalen”, zegt Simon November. “Je kan enkel proberen te onderhandelen met de reisorganisatie om een voucher te krijgen voor het voorschot zonder het resterende saldo te betalen.”

Wie ervoor kiest niet te betalen, annuleert zijn eigen vlucht. Het is nog maar de vraag of het voorschot dan wordt terugbetaald. “Alle begrip voor reizigers die momenteel niet durven te betalen, omdat de toekomst onzeker is”, zegt Van den Bosch (VVR). “Maar zolang de vlucht niet door de touroperator zelf geannuleerd wordt, blijft het reiscontract bindend. Als de organisator de reis alsnog annuleert, dan heeft de consument recht op de terugbetaling.

Maar wat als de reis kan doorgaan, maar de schrik voor het coronavirus toch te groot is? “Angst volstaat nooit als reden om een reis te annuleren”, zegt November. “Wie dat toch doet, moet dat op eigen kosten doen.” Dat bevestigt Van den Bosch: “Een onveilig gevoel is geen geldige reden om een reis te annuleren.”

November ziet nog een andere reden waarvoor een reiziger zijn pakketreis kan annuleren mét recht op terugbetaling, namelijk als er grote zaken zijn die de aard van de reis veranderen. “De consument zal door de vingers moeten zien dat er in een hotel tafelbediening is in plaats van een buffet à volonté”, vindt November. “Maar als alle zwembaden gesloten zijn in een hotel dat zich als en zwemparadijs profileert, dan wordt het voor waterratten moeilijk om te genieten van de reis.”