Vier beurswijzen over de crash en wat erna komt: ‘Dit is de doodsteek voor wie pas is ingestapt’

Dit hebben ze nooit eerder meegemaakt. En toch prediken vier ervaren rotten in de beurswereld kalmte en geven ze de belegger nuttige tips.

Het zijn beroerde tijden op de markten. Om het tumult te duiden, gaan we te rade bij vier beurswijzen met heel wat jaren op de teller. Dit is niet onze eerste crash, klinkt het unisono bij Roland Van der Elst, Paul Huybrechts, Monique Leys en Vincent Van Dessel. En toch beklemtonen ze hoe uitzonderlijk de situatie is.

De voorbije decennia hebben verschillende schokken de economie en de financiële markten op hun grondvesten doen daveren. Denk maar aan Black Monday in 1987, de dotcomzeepbel in 2000, de financiële crisis in 2008 en de eurocrisis in 2011. Wat maakt de coronacrisis dan zo bijzonder?

Niet economisch

Volgens Monique Leys, de voorzitter van de private bank Dierickx Leys, is het grote verschil dat er ditmaal geen economische of financiële oorzaak voor de crash is. “Er is geen zeepbel uiteengespat, er is geen eurocrisis uitgebroken of er is geen vastgoed overgewaardeerd. Dit is niet economisch. Daarom is deze crisis moeilijk te doorgronden.”

Hetzelfde geluid is te horen bij Vincent Van Dessel, de topman van de beursuitbater Euronext: “In principe is elke crash voorspeld en verrekend in de koersen. Maar wie had deze crash zien aankomen? Economisch is er geen oorzaak. Dit is medisch.” Dat zegt ook Roland Van der Elst, hoogleraar-emeritus beleggingsleer: “Een crash heeft normaal altijd wel iets met de economie te maken, nu zijn de economische problemen een gevolg.”

Spaanse griep en depressie

Paul Huybrechts, oud-voorzitter van de Vlaamse Federatie van Beleggers (VFB), grijpt terug naar de Spaanse griep, de pandemie die de wereld in zijn greep hield na de Eerste Wereldoorlog. “Iedereen hoopt dat onze kennis daarover relevant is, maar die tijd valt niet met nu te vergelijken.”

Huybrechts denkt ook aan de Grote Depressie van de jaren dertig. “Zo’n scenario hebben we in 2008 en 2011 kunnen vermijden dankzij de centrale banken, maar nu dreigen we de oorlog tegen de negatieve krachten die op onze economie en welvaart inbeuken, te verliezen.”

Behalve voor de impact van het coronavirus vreest Huybrechts voor de stijgende schuldenlast, de deflatoire gevolgen van de olieprijsdaling en de afwezigheid van politiek leiderschap. “We moeten vooral voor de politieke gevolgen van een achteruitgang van de welvaart vrezen.”

Enorme volatiliteit

Leys ziet parallellen met de financiële crisis en de daaropvolgende problemen met de euro. “De enorme volatiliteit vandaag valt op. Technologie speelt daarin een grote rol. Dat zagen we ook in 2008 en 2011. De markt ondergaat grote schokken, die worden versterkt door algoritmes en margin calls. ” Margin calls verplichten beleggers die met geleend geld hebben belegd, te verkopen. Algoritmes genereren automatische beursorders. Beide fenomenen worden ervan verdacht de daling van de beurzen te versterken.

Van Dessel spreekt dat tegen. Volgens de baas van de Brusselse beurs dragen technologie en handel op basis van algoritmes net bij tot de stabiliteit. “Vroeger werd een sterke daling van twee of drie dagen gevolgd door dagen met lage handelsvolumes. Nu is er altijd veel liquiditeit gebleven. Er waren dus tegenpartijen aanwezig. Dat is belangrijk, want als er geen liquiditeit in aandelen is, verschuift de verkoopdruk naar ander activa, bijvoorbeeld vastgoed.” Van Dessel herkent de kuddegeest bij beleggers. “Die was nu sterker dan normaal. De daling was heel snel en krachtig.”

Moeilijke periode

De beurswijzen zijn niet optimistisch over de vooruitzichten voor de beurs op korte termijn. “Ik verwacht een lange moeilijke periode”, zegt Van der Elst. “Stel dat Europa over een maand het zwaarste achter de rug heeft, dan staat de Verenigde Staten misschien nog het ergste te wachten, omdat dat land de piek in het aantal nieuwe gevallen nog moet bereiken. Naar verluidt zijn de Verenigde Staten minder goed voorbereid en er zijn veel Amerikanen die geen sociale zekerheid hebben.”

Huybrechts vermoedt dat “de spelletjes van de traders nog wekenlang veel volatiliteit teweegbrengen. Zo zit de beurs nu eenmaal in elkaar.” Ook Van Dessel verwacht nog marktschommelingen: “De volatiliteit is er gekomen door de onduidelijkheid over het virus. Zolang de onwetendheid blijft, zal de volatiliteit blijven.”

Peilen naar de bodem

Iedereen zet zich schrap voor meer volatiliteit. Betekent dat ook dat de bodem nog niet in zicht is? “Eerst is een ommekeer in België en Europa nodig in de bestrijding van het virus. Dan kan de rust terugkeren”, meent Leys. “Zolang er geen controle is over de uitbraak van de pandemie, zal de beurs wellicht meer dalen dan stijgen.”

De voorzitter van Dierickx Leys merkt dat er paniek is. “Dat valt te begrijpen. Maar er worden maatregelen genomen en op termijn zullen die werken. Dat zien we ook in China, waar de scholen weer opengaan en de economie weer begint te draaien. Ook hier zullen we een piek bereiken. Wellicht zal dat geen maanden duren. We moeten niet panikeren, maar wel voorzorgen nemen in ons dagelijks leven.”

Het hoofd koel houden is niet eenvoudig, weet Leys: “Wij kunnen wel zeggen dat de beurzen op termijn zullen herstellen, maar psychologisch blijft zo’n crash moeilijk te verdragen. Nochtans is paniek een slechte maatstaf om te handelen.”

Voor bodemvissers heeft professor Van der Elst concrete tips. Hij denkt dat er verschillende indicaties kunnen zijn die aangeven dat de bodem min of meer is bereikt. Een voorbeeld zijn grote inkopen van eigen aandelen door ondernemingen. Een andere aanleiding kan zijn dat er overnamebiedingen beginnen te komen.

Lessen trekken

We vragen de beurswijzen ook welke les ze uit voorgaande crisissen trekken. Voor Monique Leys is de les dat je niet te snel moet panikeren. “Dat werkt in beide richtingen”, zegt ze. “Bomen groeien niet tot in de hemel, en nu is er geen reden om in paniek te zijn.” Van der Elst sluit zich daarbij aan: “Als je wil panikeren, moet je als eerste panikeren. En anders moet je ervan uitgaan dat het altijd weer goed komt.”

Voor Huybrechts is de les uit zijn vele beursjaren dat er heel veel kan misgaan, maar dat er, “voor wie doorbijt”, vooral veel goed loopt. “Ik geloof in ondernemers en sluit mij daar met mijn spaarcenten graag bij aan, zelfs al word ik nu en dan samen met die ondernemers flink teruggeslagen”, zegt hij.

“De les is dat je het hoofd koel moet houden en moet profiteren van kansen”, stelt Van Dessel. Het hoofd koel houden kan je leren, meent hij. “Bij mijn eerste crisis in 1987 was ik nog maar drie jaar wisselagent. Ik dacht dat de wereld instortte. Vandaag zie je die crash nauwelijks nog op de grafiek. Op lange termijn ben je beter met aandelen, daar ben ik van overtuigd. En een crash is normaal een goed moment om in te stappen.”

Instapmoment of niet

Daarmee komen we bij de belangrijkste vraag: is dit een goed moment om aandelen te kopen. “Nee”, zegt Huybrechts stellig. “We weten nog niet wat corona in de Verenigde Staten en Europa zal aanrichten. Zolang ik niet het gevoel heb dat corona onder controle is, beweeg ik als belegger niet. Als je wordt geschoren, moet je stilzitten.”

Waar ligt het kantelpunt? “Wanneer de coronastatistieken in de Verenigde Staten en Europa hoop geven”, meent Huybrechts. Hij denkt dat bedrijven met een beheersbare schuldenlast straks weer vertrouwen en mogelijkheden krijgen. “Het herstel kan even duren, maar als we naar het verre verleden kijken, zijn de obligatiehouders de klappen van een wereldoorlog nooit te boven gekomen, de aandelenhouders wel.”

Monique Leys besluit dat ze niet overtuigd is dat de bodem bereikt is. “Maar ik durf wel optimistisch te zijn. Zaken als farmaproducten, voeding, consumptiegoederen en technologie zullen nodig blijven. Je kan nu al een klein deel van je geld gespreid beginnen te beleggen. Als je dat psychologisch aankan tenminste.”

Dat laatste is geen vanzelfsprekende voorwaarde, weet Leys. “De een kan er beter tegen dan de ander.” Leys beseft dat zo’n crash voor sommige mensen de doodsteek betekent voor hun beleggersappetijt. “Zeker mensen die pas kort geleden zijn ingestapt, op het hoogtepunt van de hausse, zullen mogelijk een paar jaren wegblijven van de beurs.”