‘Cashloze maatschappij is logische volgende stap’

Met de afschaffing van het biljet van 500 euro zijn we een stap dichter bij de cashloze maatschappij. “De logische volgende stap in de evolutie van betalingen”, meent Geert Gielens, hoofdeconoom van Belfius. In de VS begint de man in de straat meer de sparen, en dat is geen goed nieuws voor ons.

De ECB stopt met de productie van het 500 eurobiljet. Zullen we ooit naar een cash-loze maatschappij gaan?

Geert Gielens: “De cashloze maatschappij is eigenlijk een logische stap in de evolutie van ons betalingssysteem: van de tastbare edele metalen die als geld gebruikt werden in de Oudheid en Middeleeuwen, zijn we een paar eeuwen geleden over gestapt naar papieren (“fiduciair geld”) biljetten en door de vooruitgang in de communicatietechnologie kan geld in de toekomst volledig digitaal worden. De cashloze maatschappij is dus inderdaad binnen handbereik en de voordelen zijn legio: betalingen gebeuren efficiënt en onmiddellijk, je hoeft geen “geld” meer te gaan afhalen, transactiekosten kunnen gereduceerd worden en de veiligheid zou moeten verbeteren.

Het kan ook helpen in de strijd tegen zwart werk. Dat laatste is waarschijnlijk ook een van de redenen waarom een cashloze samenleving op weerstand zou stuiten: iedereen geeft immers controle over zijn “geld” en aankopen aan een “systeem” en elke transactie is opspoorbaar. Het vereist een grote vorm van vertrouwen in dat systeem en de privacy en fiscale regels waarop het gestoeld moet zijn.”

Er zijn signalen dat Joe Sixpack de vinger op de knip houdt. Moeten wij ons daar in Europa zorgen over maken? Hoe belangrijk is de Amerikaanse consument voor de wereldeconomie?

Gielens: “Sparen is “in” in de Verenigde Staten. In tegenstelling tot vroeger laten de Amerikanen hun consumptie minder snel oplopen en dat is geen goed nieuws, niet voor de VS maar ook niet voor de groei van de wereldeconomie. Het is zelfs misschien een vroege aanwijzing dat de economie in de VS zich in de neerwaartse fase van de conjunctuurcyclus bevindt. De bedrijfswinsten staan immers nu al onder druk en wanneer de stijgende arbeidskosten (loonkoststijging min productiviteitswinst) niet gecompenseerd worden door stijgende verkopen, kan de vraag naar arbeid gaan verzwakken. Dit zou dan de consumptie, de motor van de groei, verder onderuit kunnen halen. Een neerwaartse cyclus kan dan geboren worden. Het belang voor de wereldeconomie volgt onmiddellijk uit het feit dat de VS, als grootste economie ter wereld, meer invoeren dan ze uitvoeren. Ze trekken de wereldeconomie dus vooruit door veel buitenlandse producten te kopen. Wanneer dit stil zou vallen wordt de groei in de rest van de wereld natuurlijk geraakt.”

Uit cijfers van de internetbrokers blijkt dat de speculatietaks meer geld kost dan hij opbrengt. Hoe kan dat? En zou het dan geen beter idee zijn om de taks af te schaffen?

Gielens: “De speculatietaks is een taks die perfect vermijdbaar is: wacht minstens 6 maanden vooraleer je jouw aangekochte aandelen weer verkoopt of stap in beleggingen die niet onderhevig zijn aan de taks. Gewoon je gedrag als investeerder wat aanpassen dus. De keerzijde van deze verandering in beleggersgedrag voor de overheid is dat er minder transacties gebeuren en dat de beurstaks dus minder opbrengt. Wanneer iedereen erin slaagt om de speculatietaks te vermijden zijn de inkomsten voor de staat gewoon negatief: er wordt niets geïnd via de speculatietaks en er zijn minder opbrengsten via de beurstaks. Daarbovenop is de wet niet echt en voorbeeld van eenvoudige, transparante wetgeving en leidt ze tot kosten bij de instellingen die ze moeten innen. Ze kan met andere woorden beter afgeschaft worden.”