‘Cash geld heeft stevig prijskaartje: ecologisch, financieel en qua veiligheid’

In een persbericht naar aanleiding van de lancering van het nieuwe biljet van 50 euro benadrukt Mario Draghi, de voorzitter de Europese Centrale Bank (ECB) het belang van cash geld. Al deelt niet iedereen die mening.

“Zelfs in dit digitale tijdperk blijft contant geld van essentieel belang voor onze economie”, liet Draghi in een persbericht weten. Dat is op zijn minst een opvallende uitspraak van de voorzitter van een instelling die in 2018 stopt met de productie en uitgifte van het biljet van 500 euro.

De ECB wil door de afschaffing de financiering van criminele organisaties aan banden leggen. Maar volgens critici is er meer aan de hand. Zij vrezen dat de centrale bank met afschaffing van het biljet een eerste stap in de richting van de cashloze maatschappij zet. Zo liet een analist van de zakenbank Morgan Stanley reeds weten dat een zo’n maatschappij de weg plaveit naar een rente die lager kan zakken dan -1 procent (zie grafiek). Toch is Stéphane Vandervelde, CEO van Keyware, ervan overtuigd dat we geen andere keuze hebben dan te evolueren naar een maatschappij waar cash niet langer gemeengoed is.

“Ik ben er zelfs van overtuigd dat de rol van de centrale bankier binnen een aantal jaar volledig is uitgespeeld”, zegt hij. Opkomende alternatieve betaalsystemen zoals bitcoin bevinden zich buiten de invloedsfeer van de centrale banken. “Bovendien verplaatsen almaar meer mensen hun geld naar het buitenland. En dan heb ik het niet over zwart geld”, benadrukt hij. “Ook dat perkt de invloed van de (nationale) centrale banken in.” Burgers kunnen hun geld verplaatsen naar het buitenland als de centrale bank in hun land de rentes te veel verlaagt.

Ecologische kostprijs

Ook voor de handelaars die vrezen dat ze te veel kosten zullen hebben als er enkel elektronisch wordt betaald, heeft Vandervelde een antwoord klaar: “In 2015 heeft het Europees Parlement beslist elektronisch betalen goedkoper te maken.” Bovendien wordt het binnenkort verboden voor de handelaar om een toeslag of kosten te vragen aan de klant voor de meest gebruikte betaalkaarten zoals Bancontact, Maestro, Visa of Mastercard.

“We mogen bovendien niet vergeten dat er aan cash geld ook een prijskaartje hangt. Winkeliers moeten hun geld transporteren en laten tellen. Bovendien is het risico op een overval veel groter”, gaat Vandervelde verder. “Daarnaast zijn de ecologische kosten van de grote geldtransporten niet te onderschatten. Als cash verdwijnt, zijn die niet langer nodig.”

Net zoals veel voorstanders is Stéphane Vandervelde ervan overtuigd dat de afschaffing van cash geld criminelen een financiële mokerslag geeft. “Grote criminele organisaties betalen zelden elektronisch, omdat het sporen nalaat”, verduidelijkt hij. “Als we de illegale circuits volledig lam willen leggen, is het belangrijk dat particulieren ook verplicht worden elektronisch te handelen met elkaar. Het merendeel van de malafide geldtransacties gebeurt tussen individuen.” Volgens hem is het dan ook een goede zaak dat verschillende bedrijven werk maken van applicaties die onderlinge elektronische betalingen mogelijk maken.

Illegale geldcircuits blijven bestaan

Al blijft het een utopie te denken dat de afschaffing van cash geld de illegale geldcircuits volledig kan uitroeien. Dat beseft ook Vandervelde: “Criminelen zullen altijd alternatieven vinden.” Ze kunnen onder meer heil zoeken in diamanten en goud. “Maar ze zullen het veel moeilijker hebben”, benadrukt Stéphane. Dat beaamde ook Leo Van Hove (VUB) in een interview met Trends vorig jaar. “Goud is zwaar en de echtheid en de waarde van diamanten is moeilijk in te schatten.”

België heeft al enkele voorzichtige stappen gedaan richting een cashloze maatschappij. Zo is het in ons land niet langer mogelijk betalingen hoger dan 3000 euro te doen met contanten. Daarnaast gebeuren alle betalingen aan de staat en de energieleveranciers elektronisch. “Eenmaal er een maatschappelijk draagvlak is, zal het slechts een tiental jaar duren om een volledig cashloos systeem in te voeren”, zegt Stéphane Vandervelden.

Al zal het volgens Geert Noels, hoofdeconoom Econopolis, niet zo’n vaart lopen. “Als maatschappij moet je sterk staan tegenover mensen die vinden dat de zwarte economie deel moet uitmaken van het dagelijkse leven. Zo’n systeem zonder cash lukt dus wellicht in zeer sterke maatschappijen, zoals die in Scandinavië. De vraag is maar of dat ook lukt in België, waar het circuit met zwart geld toch nog altijd behoorlijk groot is”, zei hij vorig jaar in De Wereld Vandaag op Radio 1.