Wanneer hoeft u een factuur niet meer te betalen?

De gemeente Eeklo kwam onlangs in het nieuws omdat ze nog voor 6,5 miljoen euro aan openstaande facturen bij bedrijven en burgers moet zien te innen. Maar wanneer is een factuur verjaard en hoeft die dus niet meer betaald te worden?

Een financiële audit van de gemeente Eeklo bracht aan het licht dat 1.200 bedrijven en burgers de voorbije jaren hun rekeningen en facturen niet hadden betaald. Het gaat om meer dan 15.000 vorderingen voor een totaalsom van 6,5 miljoen euro. De bedragen variëren van enkele euro’s – bijvoorbeeld boetes in de bibliotheek – tot tienduizenden euro’s.

Alle partijen werden aangeschreven, maar omdat de schuld al meer dan tien jaar aandikt, zou de gemeente meer dan 300.000 euro mislopen. “Openstaande facturen verjaren meestal na tien jaar, en dan kun je ze niet meer innen”, argumenteerde de schepen van Financiën daarover op de gemeenteraad. Maar klopt dat wel?

De bevrijdende verjaring

Een onbetaalde factuur of schuld kan inderdaad niet eeuwig worden gevorderd. De wetgever heeft het systeem van de ‘bevrijdende verjaring’ ingevoerd. Daarmee zijn klanten na verloop van tijd bevrijd van hun betalingsverplichting.

Het verjaringsprincipe heeft als doel de debiteur te beschermen tegen laattijdige reacties van schuldeisers. Maar het moet ook vermijden dat een schuld buitensporig zwaar wordt bij terugkerende betalingen (zoals de huur van een woning), eventueel aangedikt met schadevergoedingen en verwijlintresten. De bevrijdende verjaring moet handelaars bovendien aansporen alert te blijven en tijdig in te grijpen bij eventuele betalingsproblemen.

Wat betekent dat concreet?

Stel, u ontvangt de factuur voor een wasmachine die vorig jaar bij u thuis geleverd werd. Of u krijgt een aanmaning voor een internetfactuur die u enkele maanden geleden vergeten te betalen was. Of u ontvangt de afrekening voor een coronatest die in 2021 werd afgenomen in het ziekenhuis. In welke mate kan men u verplichten om die ‘oude schulden’ alsnog te betalen?

“Er gelden enkele algemene verjaringstermijnen”, legt Jeroen De Man van het advocatenbureau De Groote – De Man uit. “Het algemene principe is dat persoonlijke rechtsvorderingen verjaren na tien jaar. Alle zakelijke rechtsvorderingen – zoals een betwisting over de eigendomsrechten op of het vruchtgebruik van een onroerend goed – verjaren na verloop van dertig jaar.”

Naast de algemene termijnen hanteert de wetgever ook een heleboel bijzondere verjaringstermijnen die korter zijn, afhankelijk van het soort schuld.

“Als particuliere klant kun je dus aanspraak maken op een verjaringstermijn van één jaar voor de verkoop van koopwaren waarvoor geen geschrift wordt opgesteld”, verduidelijkt Jeroen De Man. “Zodra een factuur wordt opgemaakt die binnen het jaar betaalbaar is, vervalt die termijn van één jaar.” Dat is in de praktijk bijvoorbeeld zo wanneer u een auto of een verwarmingsketel aanschaft.

De verjaringstermijn begint in principe te lopen vanaf de vervaldatum van de factuur. Maar dat is niet altijd zo. Voor uw personenbelasting start de termijn van vijf jaar bijvoorbeeld vanaf het einde van de tweede maand die volgt op de verzending van het aanslagbiljet. Voor een gezondheidszorgfactuur begint de termijn van twee jaar vanaf de maand volgend op de maand waarin de zorg werd verleend.

Stuiting van de verjaring

Wanneer een verkoper of een aannemer een aangetekende brief verstuurt om u te herinneren aan het feit dat u nog moet betalen, dan loopt de verjaringstermijn gewoon verder. Sommige acties kunnen de verjaringstermijn echter onderbreken of opschorten.

Blijft u als klant aanmaningen negeren en komt de verjaringstermijn daardoor in het gedrang? In dat geval kan de handelaar overgaan tot een gerechtelijke invordering. Het instellen van zo’n procedure zorgt ervoor dat de factuur ‘gestuit’ wordt. Bij zo’n stuiting komt er een einde aan de lopende verjaringstermijn en start een nieuwe verjaringstermijn.

“Ook wanneer je als schuldenaar zelf erkent een en ander verschuldigd te zijn, stuit je de verjaring”, waarschuwt Jeroen De Man. “Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer je een e-mail stuurt met een vraag tot afbetaling.”

Naast stuiting kan de verjaringstermijn ook geschorst worden. Dat wil zeggen dat de lopende termijn voor een bepaalde duur onderbroken of gepauzeerd, maar niet beëindigd wordt. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer de verkoper een inningsprocedure opstart. Er bestaan nog tal van andere schorsingsgronden, maar die zijn in deze context minder relevant.

Moet u uw rechten afdwingen?

Als een factuur na de verjaringstermijn in uw bus valt, dan hoeft u als consument in principe niets te doen. De verjaring gebeurt automatisch. Het is dus aan de handelaar om die ter discussie te stellen. Als hij daar niet mee akkoord gaat, dan kan hij een rechter daarover een uitspraak laten doen. Dat kan een tijd duren, maar tot dan loopt de verjaringstermijn gewoon door.

Toch kunnen consumenten op de website van de federale overheidsdienst een modelbrief downloaden, waarmee ze hun rechten kunnen afdwingen. Jeroen De Man: “Die kan eventueel nuttig zijn wanneer je als klant duidelijkheid wil scheppen ten aanzien van een leverancier over jouw standpunt, met als doel eventuele aanmaningen te stoppen.”

Ook goed om weten: zodra een schuld verjaard is, hoeft u het bewijs van de betaling niet langer te kunnen voorleggen.

Weet ten slotte ook dat wanneer u een verjaarde schuld toch betaalt, u het betaalde bedrag nadien niet meer kunt terugvorderen. Het is dus belangrijk om vooraf na te gaan welke verjaringstermijn van toepassing is.