Primaire uitgaven Belgische overheid bereiken recordniveau

De primaire uitgaven van de Belgische overheden hebben de grens van de 50 procent van het bbp overschreden. Dat komt vooral door de sterk gestegen sociale uitkeringen.

De primaire uitgaven van de Belgische overheden hebben de grens van de 50 procent van het bbp overschreden. Dat komt vooral door de sterk gestegen sociale uitkeringen.

De beste maatstaf om na te gaan of een overheid een gat in haar hand heeft, is het niveau van de primaire uitgaven, dat zijn de uitgaven zonder rentelasten. Volgens het jongste jaarverslag van de Nationale Bank van België (NBB) zijn die vorig jaar gestegen tot 50,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een absoluut record. Ze komen 8 procentpunt boven het niveau van 2000 uit. De voorbije twaalf jaar stegen de overheidsuitgaven in reële termen, bovenop inflatie, gemiddeld met 2,6 procent per jaar. Dat is 1,3 procent meer dan de gemiddelde groei van het bbp.

Die sterke stijging is volgens de NBB zeker niet alleen te wijten aan de schadelijke gevolgen van de financiële en economische crisis. Al voor 2008 was de groei van de primaire uitgaven sterker dan die van het bbp. Uiteraard had de financiële crisis een impact op de primaire uitgaven, bijvoorbeeld door de eenmalige maatregelen van de gewesten ten gunste van Gemeentelijke Holding in de zaak-Dexia.

Ook zonder die crisismaatregelen hebben de Belgische overheden een gat in hun hand. De uitgaven van de federale overheid daalden wel met 3,9 procent van het bbp tussen 2011 en 2012. Dat komt door de sterke daling van het aantal werknemers bij overheidsdiensten (3 tot 4%), besparingen in de werkingskosten en de bevriezing van uitgaven. Maar de impact is beperkt aangezien het federale niveau minder dan 9 procent van de totale uitgaven uitmaakt.

Het probleem situeert zich vooral in de sociale zekerheid waar de uitgaven sterk blijven toenemen. De kosten voor de pensioenen, een derde van de sociale zekerheid, stegen met 3,4 procent in reële termen. De welvaartsaanpassingen van de uitkeringen, die 290 miljoen euro beliepen, droegen hier in belangrijke mate toe bij. De impact van de pensioenhervorming laat zich in 2012 nog niet voelen. Ook de sterke stijging van de ziekte- en invaliditeitsuitkeringen (+6%) valt op. Toch bleef de aanwas van de uitgaven van de gezondheidszorg met 1 procent in reële termen beperkt. De gewesten hebben flink meer subsidies verleend en de lokale overheden gaven traditioneel meer uit in een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ook de personeelskosten namen toe.