Is Portugal echt hét pensioenparadijs?

Op de Annual Global Retirement Index 2023 prijkt Portugal als ‘s werelds beste pensioenbestemming. Naast het aangename klimaat spelen de betaalbare kosten voor levensonderhoud en het fiscale gunstregime een doorslaggevende rol.  

Sommige Belgen ruilen hun thuisland na hun pensionering in voor een andere locatie. Volgens de Federale Pensioendienst verbleven begin vorig jaar 61.556 pensioengerechtigde landgenoten permanent in het buitenland. Frankrijk en Spanje zijn de favoriete bestemmingen in aantal, maar de grootste stijger blijkt Portugal: daar nam het aantal Belgische residenten toe tot 1.464. Recentere statistieken zijn nog niet beschikbaar.

De Annual Global Retirement Index zet Portugal zelfs op nummer één. Deze wereldwijde pensioenindex is bedoeld als leidraad voor wie overweegt na zijn loopbaan naar het buitenland te verhuizen. Volgens initiatiefnemer International Living is hij gebaseerd op honderden onafhankelijke meningen en ervaringen. De index houdt rekening met zeven thema’s: huisvesting, voordelen en financiële tegemoetkomingen, de kosten voor levensonderhoud, de affiniteit met het land, ontwikkeling en governance, klimaat en gezondheidszorg.

Portugal prijkt dus helemaal bovenaan in deze Annual Global Retirement Index 2023. Het Iberische land scoort als permanente residentieplaats beter dan populairdere vakantiebestemmingen en tweedeverblijfslocaties als Spanje, Frankrijk en Italië:

Veilig land

Waarom is Portugal de populairste pensioenbestemming ter wereld? Volgens International Living zijn de belangrijkste troeven het diverse landschap, de natuurlijke schoonheid, de moderne infrastructuur en de gastvrije bevolking. Het feit dat de inwoners – vooral de jongeren – de Engelse taal goed beheersen, vergemakkelijkt ook de integratie. Portugal is volgens de Global Peace Index bovendien het op zes na veiligste land ter wereld.

International Living bejubelt ook de toegang tot gezondheidszorg: die zou in Portugal niet alleen betaalbaar zijn, maar volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ook gerangschikt zijn als de twaalfde beste in de wereld. Die informatie blijkt evenwel achterhaald: Global Citizen Solutions vermeldt vandaag een 25ste plaats. Ter vergelijking: België staat op nummer 14.

De Annual Global Retirement Index kijkt ook naar de gemiddelde kosten voor levensonderhoud. Een koppel kan in Portugal comfortabel leven met een budget van 2.500 à 3.000 dollar per maand, afhankelijk van de levensstijl en het feit of men vastgoedeigenaar of huurder is.  Lissabon, Porto en de Algarve zijn wat prijziger, maar naarmate u dieper het binnenland intrekt, dalen de kosten.

Pensioenbelasting is gewijzigd  

De financiële crisis van 2008 duwde Portugal in een diep dal. Om de economie opnieuw op de rails te krijgen, voerde het land een fiscale vrijstelling in voor de pensioenen van inwijkelingen. Belgen en andere EU-inwoners die naar Portugal verhuisden, hoefden daardoor jarenlang geen belastingen te betalen op het pensioenbedrag dat ze in hun land van herkomst kregen.

Deze gunstmaatregel lokte aanzienlijk wat landgenoten naar Portugal. België heeft overigens een dubbelbelastingverdrag met het land, waardoor Belgische pensioenen niet meer in ons land worden belast. Voor Belgen op rust was Portugal dan ook jarenlang een belastingparadijs. Gepensioneerde Belgische ambtenaren haalden overigens geen voordeel uit het dubbelbelastingverdrag: een Belgische werknemer in de publieke sector op rust wordt sowieso in België belast en kan dus nooit belastingvrij in Portugal wonen.

De pensioenvrijstelling voor inwijkelingen was evenwel een doorn in het oog voor de autochtone Portugezen. Zij vonden het niet fair dat hun pensioenen wél werden belast. En dus werd de regeling in 2020 aangepast: sindsdien wordt op buitenlandse pensioenen een taks van 10procent geheven. Dit vlak tarief blijft interessant voor hogere pensioenen, want daarvoor kan de belasting in België – vanwege de progressieve tarieven – fors oplopen:

‘Non-habitual resident’

Om als gepensioneerde werknemer van het fiscaalvriendelijke Portugese klimaat te kunnen genieten, moet u via een Portugese advocaat het statuut van ‘non-habitual resident’ (NHR) aanvragen. Dat statuut bevestigt uw fiscale woonplaats ter plaatse. U moet daar ook effectief minstens 183 dagen per jaar verblijven. Als u zich daar inschrijft maar nog vaak in België vertoeft om zo minder belastingen op uw pensioen te betalen, doet u aan domiciliefraude.

Om een fiscale resident in Portugal te worden, hoeft u daar niet per se een woning te kopen. U kunt er evengoed een huren. Een eigen stek levert u wel bijkomende voordelen op. Portugal heft geen schenk- of erfbelasting op vastgoed voor overdrachten tussen afstammelingen in rechte lijn, echtgenoten en (ondervoorwaarden) ongehuwde partners.

Erfenissen en schenkingen die niet in rechte lijn of tussen partners gebeuren, zijn onderworpen aan een belasting van 10 procent. Voor schenkingen geldt ook steeds een zegelrecht of ‘imposto de selo’ van 0,8 procent.

Welke kosten bij aankoop?

Overweegt u een woning te kopen in Portugal? Werk dan sowieso met een lokale raadsman die uw belangen behartigt. Hij controleert of alle documenten correct zijn, of de vergunningen aanwezig zijn en of er hypothecaire beslagen of schulden zijn. Hij kan u ook vertellen welke verbouwingswerken toegelaten zijn. Zijn honorarium bedraagt doorgaans één tot anderhalve procent van de aankoopprijs.

“Houd ook rekening met de gemeentelijke overdrachtsbelasting of ‘imposto municipal sobre as transmissões onerosas de imóveis’ (IMT) bij je aankoop”, waarschuwt Glenn Janssens van Confianz, een juridisch kantoor dat vastgoedtransacties in het buitenland begeleidt. De tarieven voor permanente bewoning variëren tussen 0 en 8 procent, maar in elke aankoopschijf is er een vrijstellingsbedrag:

Andere kosten waarmee u volgens Glenn Janssens rekening moet houden zijn:

• Een zegelrecht of ‘imposto de selo’ van 0,80 procent.

• 23 procent btw op de bouw- en materiaalkosten bij een nieuwbouw (maar de geafficheerde prijs is in principe inclusief btw).

• De notariskosten die afhankelijk van de aankoopprijs tussen 1 en 2 procent liggen.

• De inschrijving in kadaster: die kost u 250 euro.

Terugkerende belastingen

Nadat u de woning gekocht heeft, zijn er natuurlijk ook de terugkerende taksen. Enerzijds is er de jaarlijkse gemeentelijke vastgoedbelasting of ‘imposto municipal sobre imóveis (IMI). Het tarief ligt tussen 0,30 en 0,80 procent – afhankelijk van onder andere de leeftijd, de grootte en de locatie van het onroerend goed.

Dure woningen worden extra zwaar belast. Glenn Janssens: “Bedraagt de kadastrale waarde van uw eigendom meer dan 600.000 euro, dan betaalt u hierop een bijkomende taks – de ‘adicional imposto municipal sobre imóveis’ (AIMI) – van 0,7 procent. Is uw huis meer dan een miljoen euro waard, dan bedraagt de extra belasting 1procent, en vanaf 2 miljoen is dat 1,5procent. Weet ook dat de kadastrale waarde in principe veel lager is dan de marktwaarde.”