We dachten allemaal dat de olie in de wereld bijna op was. Een aantal recente studies trekken die consensus nu in twijfel.
De laatste vijf tot tien jaar is het gemeengoed geworden om te denken dat de oliebronnen in de wereld stilaan uitgeput raken. Van de meeste traditionele oliebronnen – in het Midden-Oosten, de Noordzee en de Golf van Mexico – is bekend dat het grootste deel van de voorraden opgepompt is.
Sommige economen waarschuwen al enkele jaren dat de wereldeconomie vrij plotseling geconfronteerd zou kunnen worden met de melding dat het olieaanbod de vraag gewoon niet meer kan volgen. Wat uiteraard de prijs dramatisch de hoogte in zou sturen en de economie zou ontwrichten.
Twee elementen milderden het risico een beetje. Aan de ene kant de problemen met de wereldeconomie: die zwakten de vraag naar energie uiteraard af, zelfs in China. Aan de andere kant de speurtocht naar alternatieven voor de traditionele olie. Er zijn niet alleen de hernieuwbare energiebronnen, maar ook de technologieën waarmee olie gewonnen kan worden uit olierijk zand (zoals in Canada) of uit schaliën (zoals in de VS). Dankzij deze ‘onconventionele oliewinningstechnieken’ is er eigenlijk meer olie beschikbaar dan waar we voordien rekening mee hielden. Maar zowel hernieuwbare energie als die nieuwe technieken zijn een stuk duurder. Vandaar dat de consensus was: naar de goedkope energie van destijds keren we nooit terug.
110 miljoen vaten per dag
Maar volgens een paper van Leonardo Maugeri van de Harvard Kennedy School is dat eigenlijk niet zo zeker. Maugeri bestudeerde hoe het precies loopt met alle productiefaciliteiten in de wereld die in nieuwe exploratie investeren, telde alles op en corrigeerde een beetje voor diverse mogelijke risico’s. Hij concludeert dat het allesbehalve onredelijk is om te verwachten dat het netto wereldolieaanbod tegen 2020 zal oplopen tot 110 miljoen vaten per dag, bijna 20 procent meer dan de 93 miljoen vaten van vandaag (een vat is ongeveer 159 liter). Het zou van de jaren 1980 geleden zijn dat het aanbod in tien jaar tijd nog zo sterk is steeg. De toename van de oliecapaciteit zou zich over vrijwel de hele wereld voordoen, maar het sterkst in Irak, de VS, Canada en Brazilië (in die volgorde) en heeft in de eerste plaats te maken met de nieuwe ontginningstechnieken. Slechts vier grote olielanden zullen hun capaciteit zien afnemen: Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk omdat hun bronnen minder productief worden, Mexico en Iran om politieke redenen.
De meest opvallende exploitatie van onconventionele oliebronnen doet zich voor in de VS. Dat er in de VS gigantische voorraden schalieolie liggen, was al bekend. Ook technieken als horizontaal boren en hydraulisch breken, waren al vertrouwd. Maar nu blijkt dat het gecombineerde gebruik van die technieken technologisch een reuzenstap vormt en revolutionaire resultaten mogelijk maakt: de productie in Noord-Dakota en Texas schiet pijlsnel omhoog. In Noord-Dakota alleen al ligt zou op die manier meer olie ontgonnen kunnen worden dan in een land aan de Perzische Golf. Tegen 2020 zouden de VS op die manier de tweede olieproducent in de wereld worden, na Saudi-Arabië.
Steeds goedkoper
Anders dan wat iedereen denkt, zegt Maugeri, is het wereldaanbod aan olie dus zo sterk aan het toenemen dat het wel degelijk de wereldvraag zou kunnen voorbijschieten. Als die enorme capaciteit op de markt gegooid wordt, zou dat een daling van de prijs veroorzaken. Gewoonlijk wordt op zo’n stelling gerepliceerd dat de ont-ginning van buitentraditionele olie niet mogelijk is tegen de prijzen die de Golflanden betalen om het gewoon op te pompen: onder de 70 dollar per vat zouden producenten gewoon niet kúnnen leveren. Maar Maugeri wijst erop dat ook de technologische verbeteringen steeds goedkoper worden – en des te meer als je ze kunt inzetten in gebieden met enorme voorraden. Om een serieuze terugval van de olieprijs te vermijden, zou de wereldvraag systematisch moeten blijven toenemen met minstens 1,6 procent per jaar.
Maar gezien de economische toestand is dat niet vanzelfsprekend, te meer omdat ook milieuoverwegingen in heel de wereld aansturen op een beperking van het oliegebruik. Afhankelijk hoe snel sommige dingen evolueren, kan men dus verwachten dat de olieprijs de volgende paar jaar nog flinke bokkensprongen zal maken. Of volatiel zal blijven, zoals dat heet.
Luc Baltussen
