Er is nog steeds geen oplossing voor de 300.000 Europeanen, onder wie duizenden Belgen, van wie de rekeningen weldra afgesloten dreigen te worden door een verreikende Amerikaanse wet.
De Raad van de Europese Unie heeft enkele dagen geleden een brief gestuurd naar Steve Mnuchin, de Amerikaanse minister voor Financiën. In de brief vestigde de Raad aandacht op de gevolgen van de Amerikaanse Facta-wet (Foreign Account Tax Compliance Act) voor Europese burgers. Het is een teken dat men zelfs op de hoogste Europese ambtelijke niveaus beseft dat het vijf voor twaalf is voor ‘toevallige Amerikanen’.
De wet verplicht Europese financiële instellingen de gegevens mee te delen van de Amerikaanse burgers die bij hen een rekening aanhouden, en heeft als doel belastingontduiking in het buitenland tegengaan. 300.000 Europeanen, onder wie duizenden Belgen, kregen van hun bank de boodschap dat hun rekening zou worden afgesloten. Tenzij ze snel een social security-nummer – de Amerikaanse tegenhanger van een rijksregisternummer – zouden aanleveren. Het gaat om ‘toevallige Amerikanen’, Europeanen die in de Verenigde Staten geboren zijn en daardoor de Amerikaanse nationaliteit hebben, maar zijn opgegroeid op het Europese vasteland. Vaak hebben ze geen enkele band met de VS en dus ook geen social security-nummer.
Banken hebben tot 31 december tijd om te voldoen aan de verplichtingen van de Facta-wet. Daarna kunnen Belgische en Europese financiële instellingen hoge boetes vanuit de VS, als ze diensten blijven verstrekken aan die toevallige Amerikanen.
“Bezopen”
Voor Sophie in ‘t Veld, een Nederlandse politica die namens het sociaal-liberale D66 actief is in het Europees Parlement, kwam de brief dan ook niets te vroeg. “Het wordt steeds zichtbaarder om hoeveel mensen het gaat. Dat is toch een schande, dat de Europese instanties de rechten van EU-burgers – want dat zijn het gewoon – niet beschermen.”
Toch is een oplossing volgens In ‘t Veld veraf. De EU-lidstaten durven geen vuist te maken tegen de VS. De toevallige Amerikanen hebben ook de tijdsgeest ook niet mee. Door schandalen als LuxLeaks en de Panama Papers willen politici belastingontduiking hard aanpakken en linkse partijen duwen de toevallige Amerikanen onterecht in het hoekje van belastingontduikers, zegt de politica.
Voor van ‘t Veld is dit dan ook een princiepskwestie. Niet alleen schendt Facta de Europese non-discriminatiewetgeving, privacywetgeving en wetgeving die burgers elementaire bankdiensten garandeert, de kwestie raakt ook aan de fundamenten van ons huidige trans-Atlantische, multilaterale systeem, zegt ze. “Het feit dat de Amerikanen dit systeem opleggen aan de rest van de wereld, is bezopen. Europa zou gewoon eens zelfbewust tegen de Amerikanen moeten zeggen: ‘Beste vrienden, wij gaan rond de tafel zitten en jullie gaan je systeem aanpassen. Op basis van gelijkwaardigheid gaan wij met elkaar samenwerken, info uitwisselen enzovoort.’ Stel je voor dat Europa op deze manier Amerikaanse staatsburgers zou lastigvallen? Het huis zou te klein zijn.”
Monsterboetes
Weliswaar heeft de Amerikaanse belastingdienst recent een FAQ gepubliceerd, waarin ze aangeeft dat banken niet automatisch beboet zullen worden op 1 januari en dat elk geval afzonderlijk zal worden beoordeeld. Maar volgens de Raad van de Europese Unie en belangengroepen als de Franse Association des Américains Accidentels biedt dat document onvoldoende rechtszekerheid. Ook de Europese Bankfederatie lijkt niet overtuigd. Gevraagd om een reactie zei een woordvoerder: “De FAQ die de IRS publiceerde, geeft geen enkele rechtszekerheid en is in het algemeen wat vaag. Een formele kennisgeving die aangeeft dat de gratieperiode wordt verlengd, zou op dit moment de meest wenselijke uitkomst voor ons zijn.”
Banken houden niet van risico’s, vult Fabien Lehagre aan. Hij staat aan het hoofd van de Franse Association des Américains Accidentels, een belangenvereniging met meer dan duizend leden. Hij werd in de VS geboren, maar woonde met uitzondering van zijn eerste twee levensjaren nooit in het land. “Als banken bang zijn, zullen ze het risico niet nemen en de bankrekeningen sluiten van de mensen die geen social security-nummer hebben aangeleverd. Ze zullen voor enkele klanten niet het risico op monsterboetes van de Amerikaanse administratie nemen”, stelt Lehagre.
Frankrijk
Samen met l’Association des Américains Accidentels legde Lehagre in oktober een klacht neer tegen Frankrijk bij de Europese Commissie. Net zoals In ‘t Veld meent de Franse belangenvereniging dat de Facta-wetgeving een schending inhoudt van de recent aangenomen GDPR-privacywetgeving. De Europese Commissie heeft nu nog negen maanden om te beslissen of het een formele ingebrekestellingsprocedure tegen de Franse regering in gang zet.
Maar net zoals Europese lidstaten volgens In ‘t Veld de Amerikaanse regering niet voor het hoofd willen stoten, twijfelt Lehagre ook dat de Europese Commissie de Franse regering aan de ambtelijke schandpaal zal durven te nagelen. Het is koffiedik kijken, zegt Lehagre. “Ik weet wel dat Facta volledig ingaat tegen GDPR, dat hebben meerdere professoren die gespecialiseerd zijn in de materie ons bevestigd. Maar durft de Europese Commissie Frankrijk echt in gebreke te stellen? Dat kan ik onmogelijk zeggen.”
Intussen blijft de deadline van 31 december dichterbij komen. Met nog maar één week te gaan, is Lehagre dan ook ongerust. “Wij zijn echt bang dat de rekeningen worden afgesloten”, zegt hij.
