In zijn nieuwe boek A Giant Reborn voorspelt minister van Financiën Johan Van Overtveldt een tijdperk van ‘turboverandering’, met de herboren Amerikaanse economie als gedoodverfde winnaar. Europa en vooral China zijn op achtervolgen aangewezen.
Geen betere plek om een boek als A Giant Reborn voor te stellen dan Washington DC, hoofdstad van een wereldmacht in verval, althans volgens de critici die hardop het einde van de Amerikaanse hegemonie verkondigen. Johan Van Overtveldt weigert mee te huilen met de wolven. Integendeel, zijn boek met als ondertitel Why the US Will Dominate the 21st Century is een onderbouwde voorspelling van de blijvende dominantie van de Amerikaanse economie.
Van Overtveldt ontkent niet dat de VS problemen hebben, maar hij is ervan overtuigd dat de VS veruit de beste kaarten hebben om het aanstormende tijdperk van ‘turboverandering’ enthousiast het hoofd te bieden.
Economen als James Galbraith waarschuwen dat we ons moeten neerleggen bij een lagere economische groei. Deelt u die mening?
Johan Van Overtveldt: “De economische groei zal misschien een klein beetje afnemen, maar belangrijker is dat de dalende arbeidsparticipatie deels gecompenseerd wordt door stijgende productiviteit. De onderliggende dynamiek van de economische groei verandert, met een grotere doorstroming van nieuwe ideeën. Dat zal de samenleving radicaal veranderen, de zogenoemde disruptie.”
En de VS zullen het best met die disruptie kunnen omgaan?
Johan Van Overtveldt: “Het gaat om de bereidheid turboverandering en ‘creatieve vernietiging’ te aanvaarden, om daar enthousiast over te zijn. Dat is een constante in de Amerikaanse samenleving.
De schaliegasrevolutie is daarvan een goed voorbeeld. Het is een uiting van de typisch Amerikaanse bereidheid nieuwe dingen te doen en massaal te investeren. Met ook nog eens de ambitie om energieonafhankelijk te worden en tegelijk talloze technologische spin-offs te creëren.
Dat systeem drijft voor een deel op zeepbellen, ook bij schaliegaswinning. Amerikanen overdrijven altijd in onze ogen. Maar ze leren met vallen en opstaan, brengen al doende correcties aan en eindigen uiteindelijk met iets anders dan aanvankelijk gepland. Dat gaat gepaard met faillissementen en verdwenen jobs. Maar aan het einde blijft wel een kern van toegevoegde waarde over.”
U voorspelt dat turboverandering gepaard zal gaan met grotere onzekerheid en sociale spanningen, met een ‘winner takes all’-samenlevingsmodel als mogelijke uitkomst. Een aangenaam toekomstperspectief is dat toch niet?
Johan Van Overtveldt: “Ik wil benadrukken dat mijn boek geen pleidooi is om het Amerikaanse model over te nemen. Ik spreek mij niet uit over de vraag of mensen in een Amerikaans model gelukkiger zullen zijn: ik weet dat niet. Als Europa zou kiezen voor een model dat het moeilijker maakt in te haken op turboverandering en we daardoor economisch zouden achterlopen, heb ik daar geen probleem mee. Als dat een democratische keuze is, leg ik me daar bij neer.
Turboverandering creëert niet enkel ongekende opportuniteiten, maar ook serieuze uitdagingen. Zo verwacht u dat de inkomensongelijkheid nog zal groeien.
Johan Van Overtveldt: “Als mijn analyse van toenemende technologische vooruitgang klopt, zal de inkomensongelijkheid waarschijnlijk toenemen. Mensen met de juiste technische vaardigheden zullen mee op kop lopen en goed betaald worden. Als maatschappij zullen we moeten bepalen welk niveau van ongelijkheid we aanvaardbaar vinden. In de VS bestaat daar een grotere tolerantie voor dan in Europa. Mijn boodschap is dat er geen gemakkelijke keuzes zijn. Je kunt niet tegelijk in de spits lopen én minder ongelijkheid nastreven.
Om even de vertaling te maken van mijn boek naar de hervormingen die we met de federale regering nastreven: om de inkomensongelijkheid tegen te gaan, is het belangrijk de fiscale druk voor de laagste lonen verder te verminderen. Netto en bruto moeten voor die groep zo dicht mogelijk bij elkaar liggen.”
Nog een keerzijde van turboverandering zijn toenemende systeemrisico’s, onder meer omdat de wereld steeds meer geïntegreerd is. Een ‘perfecte storm’ zoals de Amerikaanse huizencrisis kan zo een wereldwijde ravage aanrichten. Hoe kunnen internationale instellingen hierop antwoorden?
Johan Van Overtveldt: “Het IMF of de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) heeft een rol te spelen in het globale financiële systeem. Voor mij is het belangrijk tot eenvoudige regels te komen. Dat kan contradictorisch lijken in een wereld die steeds complexer en verstrengeld is, maar complexe regels hoeven echt niet. We hebben transparante en duidelijke regels nodig die ook nageleefd worden.”
Kris Van Hamme in Washington
Lees het volledige interview met Johan Van Overtveldt in Trends van deze week.
