In Nerem wordt de voormalige chocoladefabriek omgetoverd tot een woonproject. De chocoladegeur mag dan al lang verdwenen zijn, de magie van het industriële erfgoed blijft intact.
Nerem, een deelgemeente van Tongeren, telt ongeveer 900 inwoners. Straks komen er 250 Neremenaars bij. De voormalige chocoladefabriek Rosmeulen wordt er omgebouwd tot een complex met tachtig wooneenheden. “In veel Vlaamse dorpen zou een injectie van zoveel nieuwe wooneenheden tot buurtprotest leiden”, zegt Bart Hoylaerts, architect bij a2o architecten. “In Nerem zien we het omgekeerde. De plaatselijke bevolking heeft het project heel enthousiast onthaald. Ze was vragende partij, want het gebouw was aan het verloederen.”
Eind dit jaar nemen de eerste bewoners hun intrek in de Chocoladefabriek. Na een geschiedenis van meer dan honderd jaar – Florent Rosmeulen begon met de bouw van zijn chocolade- en peperkoekfabriek in 1909 – krijgt het pand een residentiële toekomst.
“Het is niet alleen een gebouw met een fantastisch verhaal, het is ook een architecturaal pareltje”, verzekert Bart Hoylaerts. “Dit is een van de eerste betonskeletgebouwen in ons land. Het is opgevat als een betonnen vakwerk met balken en kolommen op regelmatige afstanden. Heel vooruitziend, want het gebouw werd ontworpen om polyvalent te zijn. Na de sluiting van de chocoladefabriek in de jaren dertig werd het een weefgetouwenfabriek. Later trok er een tingieterij in. En nu krijgt het een woonfunctie. Daarom is dit in mijn ogen een veel slimmer gebouw dan veel van de monotone en monofunctionele nieuwbouw van vandaag.”
Geen gekke toevoegingen
In het oude fabriekspand brengen de projectontwikkelaars Umans Immo en P&P Projects 51 wooneenheden en een kantoorruimte onder. Volgend jaar starten ze ook met de bouw van 18 appartementen aan de oostzijde van het fabrieksgebouw. Aan de westzijde komen nog 11 grondgebonden woningen.
Hoe transformeer je een oude fabriekshal naar 51 hedendaagse wooneenheden? De architecten van a2o vonden het antwoord in de heldere betonstructuur. “Aan die structuur wilden we niet raken”, vertelt architect Luk Santermans. “We bouwen eigenlijk woondozen tussen de betonnen kolommen en de voor- en achtergevel. De afstand tussen de kolommen bedraagt drie en een halve meter. Doe dat maal twee en je hebt een mooie breedte. De plafondhoogte is bijna vijf meter. De kopers kunnen een tussenniveau creëren. De woonoppervlakten variëren tussen 80 en 250 vierkante meter.”
De fabriek is industrieel erfgoed en staat op de lijst van waardevolle historische gebouwen. Het betekent dat Monumentenzorg meekijkt. Voor veel projectontwikkelaars en architecten zou dat een afknapper zijn. Maar hier klinkt enthousiasme. “We delen een gemeenschappelijke visie met Monumentenzorg: industrieel erfgoed moet je koesteren”, zegt Bart Hoylaerts.
“We benutten zo veelmogelijk de oorspronkelijke kwaliteiten van het gebouw”, zegt Luk Santermans. “Aan de achterzijde is er een 160 meter lang perron dat we als terras inrichten. En de kelder van de fabriek leent zich uitstekend als ondergrondse parking. Aan de buitenschil veranderen we bijna niets. Het is nog altijd de fabriek zoals ze honderd jaar geleden gebouwd is.”
Relevant gebouw
De Chocoladefabriek is al twee jaar een van de grote publiekstrekkers van Open Monumentendag. Er kwamen 8000 bezoekers naar Nerem. “Het mooiste bewijs dat zulke gebouwen nog altijd relevant zijn”, vindt Hoylaerts. Hij wijst er ook op dat de Chocoladefabriek mooi aansluit bij de dorpskernversterking die de Vlaamse bouwmeester bepleit. “Je hebt een kritische massa nodig om kleine dorpskernen zoals Nerem leefbaar te houden”, zegt hij. “Anders trekken de bakker en de slager weg. Met nieuwe gezinnen erbij wordt het hier een stuk levendiger.”
En de Chocoladefabriek wil ook een antwoord bieden op de vraag naar betaalbaar wonen. “Binnenstedelijk wonen wordt voor jonge gezinnen zeer moeilijk”, zegt Rudi Penders van de projectontwikkelaar P&P Projects. “We bieden hier een interessant en betaalbaar alternatief. De prijzen voor een ingerichte woning liggen tussen 170.000 en 245.000 euro. Bovendien bieden we de woningen ook aan in een soort cascoformule. Dat is interessant voor bewoners die zelf de handen uit de mouwen willen steken. En ze kunnen hun investering spreiden in de tijd.”
Een leuk toemaatje voor de bewoners zijn de twee gemeenschappelijke ruimten: de voormalige machinekamer en de centrale inkomhal. Voor de inrichting van de parktuin van 6000 vierkante meter werkt P&P Projects samen met de Tongerse landschapsarchitect Pieter Daenen. “Voor de tuin zijn we in dialoog gegaan met de toekomstige bewoners”, vertelt Penders. “Een vaste barbecue stond hoog op het lijstje. Maar er komen ook moestuintjes, een petanquebaan en een speelveld.”
