Antwerpse Handelsbeurs verrijst als evenementenlocatie

Na een grondige renovatie en restauratie toont de Antwerpse Handelsbeurs opnieuw haar overweldigende interieur. Om dat ambitieuze herbestemmingsproject financieel haalbaar te maken, werd het gekoppeld aan de bouw en de exploitatie van een luxehotel en een parking.

Twintig jaar na de sluiting in 1999 begint de Antwerpse Handelsbeurs aan een nieuw hoofdstuk. Eind vorige week was er al de plechtige opening in het bijzijn van de Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA). Sinds begin deze week vinden de eerste evenementen plaats.

De historische beurshal is omgevormd tot een modern uitgeruste evenementenlocatie met een capaciteit van 1600 personen. De bovenliggende gaanderijen omvatten een tiental lokalen voor vergaderingen en presentaties. “De heropening van de Handelsbeurs is symbolisch belangrijk voor Antwerpen, omdat we waardevol erfgoed redden en weer toegankelijk maken”, zegt Danny Achten, de gedelegeerd bestuurder van Handelsbeurs Antwerpen. “Eigenlijk maakt de Handelsbeurs deel uit van een veel groter project. Eerder dit jaar openden we al een parking voor 283 wagens. Die ligt in drie niveaus grotendeels onder de Handelsbeurs. Later dit jaar gaat in de aanpalende Schippersbeurs een restaurant open. En in 2020 opent aan de kant van de Lange Nieuwstraat een luxehotel met 139 kamers.” Danny Achten raamt de vastgoedinvestering op ongeveer 60 miljoen euro. De Handelsbeurs is een verborgen parel in het Antwerpse patrimonium. Het monumentale gebouw in neogotische stijl ligt verscholen tussen de Meir en de Lange Nieuwstraat. Aan de buitenkant laat het gebouw zich daardoor maar zuinig bewonderen. Maar binnen is van die bescheidenheid nog weinig te merken: de monumentale binnenplaats (51,5 op 40 meter), de elegante zuilengalerij en de sierlijke smeedijzeren dakconstructie oogsten bewonderende blikken van de bezoekers.

Het gebouw heeft een rijke geschiedenis. De Handelsbeurs dateert van 1531 en zou model staan voor de beurzen van Rotterdam, Amsterdam, Londen en Rijsel. Ze wordt daarom weleens ‘de moeder van alle beurzen’ genoemd.

Naar een rendabel project

De recentere geschiedenis oogt minder fraai. In 1997 werd de effectenhandel in Antwerpen afgeschaft. Het gebouw deed nog enkele jaren dienst als evenementenlocatie – onder meer voor de jaarlijkse modeshow van de Antwerpse Academie – en als fuifzaal. Begin deze eeuw werd het om veiligheidsredenen gesloten. Het leegstaande monument begon te vervallen en de zoektocht naar een nieuwe invulling verliep moeizaam.

AG Vespa, de autonome vastgoedvennootschap van de stad Antwerpen, schreef in 2004 een wedstrijd uit, die Mopro Invest won. Plannen werden getekend en hertekend, maar door financieringsperikelen haakten de oorspronkelijke privé-investeerders af.

Een aandeelhouderswissel in de loop van 2015 bracht weer schot in het dossier. Diepensteyn nv, de familieholding van Jan Toye (ex-hoofdaandeelhouder van brouwerij Palm) en de bouw- en infrastructuurgroep Denys traden toe tot de vennootschap NV Handelsbeurs Antwerpen. AG Vespa en PMV zijn de publieke partners in die vennootschap.

Eerder was ook Danny Achten aangetrokken om het project weer op de sporen te krijgen. Achten, die een carrière van twintig jaar als bankier achter de rug had, benadrukt dat hij het dossier vooral uit een financiële invalshoek heeft benaderd. “Ik ben geen aannemer, geen architect en geen projectontwikkelaar”, zegt hij. “Mijn expertise ligt vooral in financial engineering. Daar lag ook het pijnpunt: hoe krijg je zo’n complex erfgoedproject rendabel en gefinancierd?”

Essentieel was volgens Achten dat de operationele partners van het prille begin betrokken werden bij de ontwikkeling. Voor het hotel viel de keuze op Marriott. Q-Park baat de parking uit. Voor het restaurant en de catering van de evenementen ging de NV Handelsbeurs Antwerpen in zee met J&M Catering. Een dochtervennootschap van de NV Handelsbeurs Antwerpen neemt de exploitatie van de eventlocatie op zich. Danny Achten: “We hebben samen met de exploitanten onderzocht wat de uitbating rendabel kan maken: hoeveel kamers voor het hotel, hoeveel parkeerplaatsen, hoeveel couverts voor het restaurant… Want uiteindelijk moeten die exploitanten wel het huurgeld kunnen betalen.”

Die oefening resulteerde onder meer in het optrekken van het aantal kamers van 69 naar 139. Het restaurant maakt niet langer deel uit van het hotel, maar komt in de Schippersbeurs. En de capaciteit van de parking is opgetrokken. “Ook dat was een belangrijke sleutel om dit project te realiseren”, stelt Danny Achten. “Een centraal gelegen parking is op zich al een rendabel product. Bovendien versterkt het de bovenliggende activiteiten: een hotel, een restaurant en een evenementenlocatie zijn interessanter met dan zonder parking.”

Luxehotel

Met de opening van het Marriott-hotel krijgt Antwerpen ook zijn eerste vijfsterrenhotel. “Het wordt een Autograph Collection Hotel, het luxemerk van Marriott”, preciseert Danny Achten. “Dat past goed in dit historische pand.” Het Hotel du Bois in de Lange Nieuwstraat is inderdaad ook beschermd erfgoed. Dat gebouw met een oppervlakte van 18.000 vierkante meter was in de zeventiende en de achttiende eeuw het gastenverblijf van de familie du Bois.

“We hebben met verschillende partijen gesproken, maar Marriott kwam uiteindelijk als het meest geschikt naar voren”, vervolgt Achten. “Het is een van de grootste hoteluitbaters van de wereld met een sterk netwerk en veel knowhow. Het hotel zag dit project ook als een kans, want Marriott had nog geen vestiging in Antwerpen.”

Marriott is evenwel niet de enige hotelketen met plannen in Antwerpen. Volgens een studie van Filip Goorden voor de Antwerp Management School zal – als alle aangekondigde projecten worden uitgevoerd – het aantal hotelkamers in Antwerpen tegen 2021 ruim de helft (55%) hoger liggen dan in 2017. Dreigt dan geen overaanbod? “Er komen vooral veel kamers bij in het segment van de drie- en de viersterrenhotels”, antwoordt Danny Achten. “Met dit vijfsterrenhotel spelen we op een ander niveau. Bovendien is Antwerpen een sterke en groeiende markt. De stad trekt een evenwichtige mix van toeristen en zakenmensen aan, wat resulteert in een goede gemiddelde bezetting. En dan zijn er nog de beleving en de uitstraling van het gebouw en van de Handelsbeurs. Een monument dat bekendstaat als de oudste beurs ter wereld spreekt tot de verbeelding van Amerikanen en Aziaten.”