Hoeveel kosten octrooien en andere bescherming van intellectuele eigendommen?

Het Europees Octrooibureau ontving vorig jaar ruim 188.000 aanvragen, een stijging met 4,5 procent na een lichte terugval in 2020. Zeker in tijden van versnelde technologische innovatie lijken octrooien opnieuw aan belang te winnen. Maar hoe doet u dat, een octrooi aanvragen? Is het wel echt nodig? En hoeveel kost het?

Correctie in de laatste paragraaf: de kostprijs voor de bescherming van een merk of logo in de Benelux is 600 euro per 10 jaar en niet per jaar

Het aantal octrooiaanvragen uit ons land steeg in 2021 met 3 procent, maar in Europa gooiden vooral de Scandinavische landen hoge ogen. Zweden liet 12 procent meer aanvragen optekenen, Finland en Denemarken 11 en 9 procent. Vanuit China kwamen zelfs 24 procent meer aanvragen. De stijgende trend in het aantal octrooi-aanvragen valt wellicht niet los te zien van de wereldwijde digitaliseringsgolf, die in zowat alle sectoren veel technologische innovatie meebrengt.

“Met een octrooi bescherm je een technische uitvinding”, zegt Tinneke Jacobs, de CEO van het gespecialiseerde advieskantoor Bureau M.F.J Bockstael. “Een innovatief nieuw design voor pakweg een keukenmixer kun je niet beschermen met een octrooi. De uitvinding moet nieuw én innovatief zijn. Ze mag nergens ter wereld al bestaan en het mag niet gaan om een voor de hand liggende verbetering van een bestaand product.”

In theorie kan iedereen die een product op de markt wil brengen dat aan die criteria voldoet, een octrooi aanvragen: bedrijven, onderzoekers en particulieren. Het octrooi komt in eerste instantie toe aan de uitvinder, maar als die een werknemer van een bedrijf is, gaat het recht op het octrooi in de praktijk doorgaans naar het bedrijf.

Of een uitvinding voldoende nieuw én inventief is, wordt beoordeeld door de bevoegde instantie. In Europa is dat het Europese Octrooibureau (EPO), in België moet u een aanvraag indien bij de Dienst voor Intellectuele Eigendom. Krijgt u een octrooi toegekend, is die bescherming beperkt tot maximaal twintig jaar.

“Een octrooi moet je altijd aanvragen voor een land of regio, maar bijna altijd wordt ook een internationaal onderzoek uitgevoerd in verschillende nationale en internationale octrooidatabanken”, verduidelijkt Tinneke Jacobs. “Wil je enkel in België bescherming genieten tegen namaak, dan volstaat een aanvraag bij de Belgische instantie en hoef je je niet te richten tot het Europese Octrooibureau of tot verschillende nationale bureaus. Die keuze ligt niet altijd voor de hand. We proberen onze klanten op dat gebied zo veel mogelijk te adviseren.”

“We houden rekening met de markten waar ze actief zijn, maar ook met de aard van het product, de internationale ambitie, noem maar op. Het is niet altijd even nuttig meteen in zo veel mogelijk landen een bescherming aan te vragen. In sommige gevallen kan het ook interessanter zijn je producten in bepaalde landen onder een licentie te laten vervaardigen, zodat je een extra bron van inkomsten aanboort.”

Wachttermijn

Denkt u een gloednieuwe technologie of een revolutionair nieuw product ontwikkeld te hebben, dan komt het er vooral op aan het octrooi tijdig aan te vragen. Brengt u het product eerst op de markt en beslist u pas na enkele maanden een octrooi aan te vragen, dan vist u achter het net. Het product is dan niet meer nieuw, omdat het al op de markt is. Het goede nieuws is dat één indiening van bijvoorbeeld een Belgische octrooiaanvraag volstaat om uw rechten initieel ook internationaal te vrijwaren. Tussen de indiening en de toekenning kunnen enkele maanden verstrijken, en als de belangen groot zijn en de grenzen afgetast worden, kan het over jaren gaan. Maar dat vormt dus geen bezwaar.

Ook het prijskaartje verschilt stevig. Tinneke Jacobs: “Voor een Belgische octrooi-aanvraag betaal je bij ons 5.700 euro, maar dat verschilt van kantoor tot kantoor. De prijs voor zo’n Belgisch octrooi kan oplopen tot 10.000 euro. Bij de uitbreiding ervan naar een Europese octrooiaanvraag, die bescherming biedt in zeventien Europese landen, komt daar 6.000 euro bovenop. Los van de aanvraag betaal je ook nog een jaarlijkse belasting.” Voor een Belgisch octrooi schommelt die van zowat 100 euro per jaar meteen na de toekenning tot zowat 900 euro na twintig jaar. Voor Europa liggen die jaartaksen nog een stukje hoger.

Wilt u een nog bredere bescherming buiten Europa, dan kunt u in elk land waarin u bescherming wilt een afzonderlijke octrooiaanvraag indienen. “Voor een bredere bescherming opteren onze meeste klanten voor een US patent, en bijkomend voor een patent in Canada, China, Japan, Australië, Zuid-Korea enzovoort”, zegt Tinneke Jacobs. “Een wereldwijd octrooi bestaat vooralsnog niet.”

Belgische bedrijven die handeldrijven met China klagen vaak over de manier waarop Chinese concurrenten met buitenlandse octrooien omgaan. Heeft het wel zin als buitenlands bedrijf in China een octrooi aan te vragen? “Je kunt in China perfect een octrooi verkrijgen”, klinkt het. “Het pijnpunt is vooral dat het niet altijd even gemakkelijk is daar je rechten af te dwingen.”

Driedubbele bescherming

Naast een technische innovatie, die u beschermt met een octrooi, kunt u ook andere intellectuele eigendom laten beschermen, zoals een merk, een logo of een vorm. Die driedubbele bescherming kan zelfs van toepassing zijn op een en hetzelfde product.

“Een mooi voorbeeld zijn de bekende Geox-schoenen”, legt Tinneke Jacobs uit. “Die werden wereldberoemd dankzij de speciale zolen die voorzien zijn van piepkleine maar technisch erg geavanceerde gaatjes. Die puur technische innovatie is beschermd met een octrooi. Ook de handelsnaam Geox is beschermd, als merk. En ook de vorm van een aantal van hun modellen is beschermd. Het is altijd een goed idee een merk of een bedrijfsnaam te laten beschermen, al was het maar om te voorkomen dat vroeg of laat iemand anders diezelfde merknaam beschermt, zodat jij hem plots niet meer overal kunt gebruiken. Let wel: merken worden geregistreerd per klasse of sector. Het is dus perfect mogelijk dat een ander bedrijf eenzelfde bedrijfs- of merknaam hanteert, op voorwaarde dat het in een volledig andere sector actief is. Wil je in de Benelux een merk of logo beschermen, dan betaal je zowat 600 euro voor 10 jaar. Op Europese schaal tel je daarvoor zowat 1.600 euro neer.”