De schrik voor deflatie zit er opnieuw dik in. Vooral de Amerikaanse centrale bank houdt de geldkraan wijd open om ‘het gevaar’ te bestrijden. Met als groot risico dat dit beleid van gratis geld de kiemen voor de volgende crisis zaait.
De Amerikaanse economie heeft in de recente geschiedenis nooit dichter bij een Japans scenario gestaan. Die onheilstijding werd onlangs de wereld ingestuurd door James Bullard, de voorzitter van de Saint Louis Federal Reserve. De man bepaalt mee het geldbeleid van de Amerikaanse centrale bank (de Fed).
Het bijhorende advies van Bullard om deflatie te voorkomen: begin nog niet met de ‘exitstrategie’, maar houd de geldkraan wijd open. Wat de Fed vorige week ook prompt deed, zeker nu de Amerikaanse economie opnieuw vertraagt, al dient een nieuwe recessie zich nog niet aan.
Deflatie, of een algemene daling van het prijspeil, lijkt op het eerste zicht goed nieuws voor de consument. Maar deflatie is dodelijk voor de economie. Bestedingen worden uitgesteld als steeds lagere prijzen worden verwacht, bedrijven raken gevangen tussen stijgende reële lonen en dalende prijzen voor hun producten, en vooral, schulden wegen in reële termen steeds zwaarder. En dat is een extra last die de grote schuldenaars van deze wereld, de Amerikaanse gezinnen en westerse overheden, niet meer kunnen dragen. De westerse economie zouden zich hopeloos vastrijden in de zuigende deflatoire modder, waaruit het nog moeilijk ontsnappen is. Vraag dat maar aan Japan.
Een indicator van het Internationaal Muntfonds (IMF) leert dat het risico op deflatie nog altijd onrustwekkend hoog is. Ook alarmerend: de kerninflatie in de VS en Europa is gedaald tot ongeveer 1 procent. De afstand tot de afgrond wordt dus oncomfortabel klein. Voor alle duidelijkheid, vandaag is er van deflatie nog geen sprake. Niet in de VS en niet in Europa.
Geruststellend is dat deflatie zich nog niet in de hoofden van de consumenten heeft genesteld. De inflatieverwachtingen brokkelen af, maar schommelen nog rond 1,5 procent. De Europese Centrale Bank verwacht zelfs een geleidelijke stijging van de inflatie in het spoor van het herstel. Dat ook de lonen in het eurogebied met gemiddeld 2 procent stijgen, werpt een dam op tegen de deflatiedreiging. “En misschien zal het Duitse exportmirakel zich eindelijk vertalen in hogere Duitse lonen”, zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België.
Stijgende kritiek op gratisgeldbeleid
De vorige deflatiedreiging in 2002 en 2003, na de implosie van de internetzeepbel en bijhorende recessie, werd met succes in de kiem gesmoord. Maar daar werd een veel te hoge prijs voor betaald. Er werd een nieuwe kredietbubbel opgeblazen, en het is precies de implosie van die zeepbel die nu voor een nog grotere deflatiedreiging zorgt. Of hoe de beleidsmakers de ene bosbrand blussen door een andere, nog grotere aan te steken. Er gaan daarom steeds meer stemmen op om toch voorzichtig te zijn met een langdurig gratisgeldbeleid, precies omdat dit beleid op langere termijn heel ongezond is. Mocht een beleid van gratis geld voor iedereen de weg naar voorspoed plaveien, dan was Zimbabwe nu het rijkste land ter wereld, en was de Duitse Weimar-republiek in de jaren dertig een stabiele democratie gebleven.
De kritische stemmen zijn niet de minste. De Bank van Internationale Betalingen wees al op de gevaren van een te soepel monetaire beleid, en vorige week werd er ook van binnen de Fed zwaar uitgehaald door Thomas Hoenig, voorzitter van de Kansas Fed. Zijn analyse: “We mogen de fouten van het verleden niet herhalen door de rente te lang te laag te houden. Gebruiken we een heel soepel monetair beleid opnieuw als manusje van alles, dan vervallen we over enkele jaren in een zware recessie en hoge werkloosheid. In het spoor van het herstel moet de beleidsrente dus langzaam omhoog. Het schept onzekerheid als je het herstel blijft begeleiden met nulrentes. Ik wou dat gratis geld echt gratis was, en dat er een pijnloze weg bestond van recessie en hoge schuldenlast naar een duurzame groei. Maar dat pad kan je helaas niet afsnijden.”
D.K.
