Fraude bij slachthuizen: ‘De consument is te weinig bereid meer te betalen voor voeding’

© BelgaImage
Ilse De Witte
Ilse De Witte Redacteur bij Trends

‘Het valt niet goed te praten dat een slachthuis fraude pleegt met vlees, maar ook de consumenten en de supermarkten dragen een impliciete medeverantwoordelijkheid.’ Dat vindt Hans Verboven, professor zakenethiek en duurzaam ondernemen aan de Universiteit Antwerpen.

Verboven vraagt zich af wat de vergoeding voor de varkensboer of de veehouder kan zijn, als in de supermarkt gemengd gehakt in promotie slechts 4 euro per kilogram kost. “De partijen onderaan in de productieketen krijgen een te kleine vergoeding voor de meerwaarde die ze creëren”, stelt Verboven. “Let op: de voedingsprijzen in ons land liggen in het algemeen hoger dan in onze buurlanden. Maar hoeveel daarvan komt bij de producent terecht? Hoeveel blijft plakken bij de andere schakels in de keten? Dat is niet houdbaar.”

U wijst met de vinger naar de supermarkten?

HANS VERBOVEN: “Bepaalde supermarkten positioneren zich duidelijk als prijsbreker. Dat betekent natuurlijk dat de onderhandelingen met de toeleveranciers op het scherpst van de snee worden gevoerd. En die tussenpartijen moeten dan een schakel dieper in de keten ook keihard onderhandelen over eurocenten. Uiteindelijk trekken de tuinbouwers, de landbouwers en de veetelers onderaan in de keten aan het kortste eind. De spelers bovenaan in de keten moeten beseffen dat duurzaamheid ook betekent dat de leveranciers voldoende marge overhouden.”

Colruyt profileert zich met zijn laagsteprijsgarantie. Maar in Colruyt Groep is er ook een winkelketen met duurzame producten. De consument heeft de keuze, maar het gros van de klanten kiest voor Colruyt en slechts een minderheid voor Bio Planet.

VERBOVEN:“Ik wil geen specifieke retailer met de vinger wijzen. Het is een systeemfout die onmogelijk door één partij kan doorbroken worden. Over bioproducten wordt ook scherp onderhandeld, maar er blijft meer bij de producent hangen, omdat er nog extra waarde aan wordt toegevoegd. Bio is natuurlijk niet mainstream en ik vraag me af of het dat ooit kan worden.”

“Er is duidelijk te weinig bereidheid om meer te betalen voor producten die lokaal of op een duurzame manier tot stand komen. De belangrijkste verantwoordelijke van de scheefgroei van heel het model zijn wij, de consumenten. Als wij minder zouden kopen, maar tegen hogere prijzen, wordt de kwaliteit onder in de productieketen gewaardeerd en gestimuleerd. Braderijprijzen leiden tot braderijproducten.”

Hebben die lage prijzen voor vlees ook niet te maken met een overaanbod? De toenemende aandacht voor gezonde voeding en de ecologische impact van de veeteelt zorgen er toch voor dat de vraag naar vlees in de westerse landen daalt.

VERBOVEN:“Vlees is een commodity geworden, terwijl het vroeger een luxeproduct was. Het vleesverbruik is de voorbije jaren wel gedaald door een algemene bewustwording en initiatieven zoals Dagen Zonder Vlees. Er zijn restaurantketens en maaltijdproducenten die de porties vlees afbouwen en de porties groenten vergroten. En stilaan groeit ook het besef dat vleesproductie een grote ecologische voetafdruk heeft. Maar door de lage prijzen is er nog altijd een overconsumptie van vlees in onze maatschappij. Een verdere afname van de vraag zou in de huidige situatie voor de partijen onderaan in de keten echter een ramp betekenen. Nog een reden dus om in te zetten op een opwaardering van de prijs en de kwaliteit.”

“Er is trouwens nog een voordeel van hogere voedingsprijzen. Als de supermarkten de prijzen optrekken, zullen de consumenten minder kopen en minder verspillen. Er wordt nog altijd enorm veel voeding weggegooid.”

Zijn er ook hoopvolle signalen?

VERBOVEN. “Zeker en vast. Er zijn retailers die bio- of fairtradeproducten doorduwen en er zijn consumenten die met hun koopgedrag dat aanbod stimuleren. Albert Heijn bijvoorbeeld verkoopt Tony’s Chocolonely, de “slavenvrije” chocolade. Dat product kent veel succes. De chocolade valt op door haar leuke verpakking en de unieke smaken. Er zit ook een sterk en authentiek verhaal achter, waardoor mensen een goed gevoel krijgen als ze die chocolade kopen. Onderaan in de keten zijn de arbeidsomstandigheden beter.”

“Het is ook hoopgevend dat sommige mensen bereid zijn meer te betalen voor fairtradeproducten, zodat de boeren in de derde wereld meer waar krijgen voor hun werk. We hebben ook fairtrade nodig voor onze eigen boeren. Er is een breed overleg tussen overheden, de Boerenbond en de betrokken sectorfederaties nodig om uit deze vicieuze cirkel te geraken.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content