Fondsen komen weer in de gratie

Vorig jaar stroomde 20 miljard euro naar beleggingsfondsen die in België worden gecommercialiseerd. Die stijging wijst op de goede gezondheid van de markten, maar ook op de nieuwe appetijt van de spaarders.

Waar gaat het spaargeld van de Belgen naartoe? Om te beginnen is er uiteraard het spaarboekje, waarop op dit ogenblik een recordbedrag van 259 miljard euro staat. Daarnaast is een kapitaal van 340 miljard euro belegd in groepsverzekeringen, levensverzekeringen en pensioenverzekeringen. En ten derde zijn er de beleggingsfondsen – waaronder ook de pensioenspaarfondsen vallen – waarin vorig jaar 141,58 miljard euro was geïnvesteerd. Rechtstreekse beleggingen in beursgenoteerde aandelen (ongeveer 50 miljard euro) en obligaties (80 miljard) zijn daaraan ondergeschikt.

In 2006 beheerde de sector van de beleggingsfondsen nog 177 miljard euro. Dat was toen meer dan het spaarboekje, dat maar 150 miljard euro aantrok. Maar de financiële crisis en de daaropvolgende schuldencrisis in de eurozone hebben het segment grondig overhoopgehaald. Het onderging niet alleen de schokken van de markt, tot 2012 moest de sector ook geld uitkeren aan spaarders die uit angst uit de fondsen stapten.

Stijging met 20 procent

De voorbije twee jaar is de trend gekeerd. 2014 heeft de wederopstanding ingeluid: tussen begin januari en eind december nam het nettoactief van de fondsen die in België worden gecommercialiseerd met 24 miljard euro toe tot 141,58 miljard euro – een stijging met 20,5 procent. De verklaring voor die stijging moet zowel worden gezocht bij de goede gezondheid van de markten als bij de nieuwe inschrijvingen.

Met een uitstaand bedrag van 44,5 miljard euro vormen aandelenfondsen de grootste familie. Ze worden gevolgd door de gemengde fondsen, die de spaarder de mogelijkheid bieden om te investeren in een korf van verschillende activa (vooral aandelen en obligaties). Die mixfondsen, waartoe ook de pensioenspaarfondsen behoren, beheren 39,6 miljard euro. Daarna komen de obligatiefondsen met 33,1 miljard. Ver achterop volgen de fondsen met een kapitaalbescherming (11,9 miljard) en de vastgoedfondsen (10,2 miljard). De geldmarktfondsen (iets meer dan 2 miljard) sluiten het rijtje. Dat is best begrijpelijk, want in het huidige klimaat blijft het spaarboekje zogoed als onklopbaar voor wie zijn spaarcenten op elk moment wil kunnen opnemen.

“Die toename is verheugend”, zegt Bruno Hellemans, die verantwoordelijk is voor de distributie van de fondsen bij Pictet Asset Management in de Benelux. “In de Benelux zet België de sterkste groei neer. Die ligt in de buurt van 30 procent sinds het einde van 2007, tegenover 15 procent voor de Benelux.”

Lage interesten

Dat de Belgen opnieuw de weg naar fondsen vinden, komt in de eerste plaats door de lage rente. “De spaarders zijn bereid iets meer risico te nemen. Ze gaan op zoek naar meer rendement, maar ze weten niet waar ze dat kunnen vinden. Blijft de beurs stijgen? Gaat de obligatiemarkt geen klappen krijgen? Er rijzen heel wat vragen, die ertoe leiden dat ze hun gedrag wijzigen en belangstelling krijgen voor innoverende oplossingen, zoals fondsen”, zegt Hellemans.

Er doet zich ook een inhaalbeweging voor. Volgens een recente studie van de grote activabeheerder BlackRock focussen de Belgen, samen met de Nederlanders, het meest op cash. Maar ze zijn er zich wel van bewust dat ze ook moeten investeren in activa die op lange termijn meer rendement opleveren. “We kunnen veel leren van de manier waarop de bedachtzame Belgen omgaan met hun spaargeld en de manier waarop ze hun beleggingen diversifiëren”, zegt Stephan Desplancke, directeur retail Belgium voor BlackRock. “Ze houden een beperkter deel van hun portefeuille aan in cash, geven voorrang aan sparen voor hun oude dag en hebben een actieve kijk op planning en advies. 64 procent van de Belgen heeft vertrouwen in zijn financiële toekomst.” Die bedachtzame spaarders zijn niet noodzakelijk zeer rijk. Gemiddeld hebben ze een inkomen van 38.000 euro per jaar, maar op dit ogenblik behoort amper één op de elf Belgen tot die categorie.

Financiële opleiding

Ten slotte verandert ook het bankenlandschap. Volgens Hugo Lasat – de voorzitter van Beama, de vereniging van assetmanagers – promoten de grote bankennetwerken de commercialisering van fondsen meer dan ze dat in het verleden deden. Niet alleen de grote banken doen dat: “Onlinebrokers als Keytrade Bank, Fortuneo en Rabobank.be schuiven fondsen in hun gamma nadrukkelijk naar voren. Ze geven hun cliënten bovendien een financiële opleiding”, merkt Bruno Hellemans op. “De banken en de beheersvennootschappen zetten ons er steeds meer toe aan samen na te denken over de distributie van fondsen. Het gaat tegenwoordig om meer dan alleen de verkoop. Investeerders die tot nu toe niet belegden in fondsen, richten zich nu wel tot die categorie van beleggingen.” Na enkele grauwe jaren beginnen de fondsen zichtbaar op te fleuren.

Sébastien Buron en Pierre-Henri Thomas