De aanval van de Europese Commissie op Apple wegens misbruik van fiscale constructies is een schot voor de boeg. De VS en de EU nemen fiscale achterpoortjes in het vizier die de inning van vennootschapsbelastingen te sterk bemoeilijken.
De Europese Commissie overweegt de winst van een fiscale constructie van Apple in Ierland terug te vorderen. Dat gebeurde nadat die structuren in de Verenigde Staten aan het licht kwamen tijdens een senaatscommissie. “Apple ontwikkelde zijn kroonjuwelen, de winstgevende intellectuele-eigendomsrechten, in de VS, verschoof de winsten overzees via een fiscaal achterpoortje om de Amerikaanse fiscus te ontlopen en ontweek in Ierland belastingen door een vriendendienst van de regering”, getuigt Carl Levin, de voorzitter van de Amerikaanse senaatscommissie die de zaak op gang trok en de Commissie alarmeerde.
Actie tegen belastingontwijking
De VS en Europa beslisten vorige maand binnen de OESO ook actie te ondernemen tegen de zogenaamde BEPS, base erosion and profit shifting (de aantasting van de belastbare basis en de verschuiving van winsten naar belastingparadijzen). Het is voor multinationals standaard om zichzelf of grote stukken van hun activa _ vooral immateriële activa, zoals royalty’s _ op plaatsen te stallen waar de belastingen laag of onbestaande zijn, zoals Bermuda, Luxemburg of Ierland. De sluwste onder hen, zoals Apple, dachten zelfs manieren te hebben gevonden om fondsen zo om te leiden dat ze staatloos worden.
Het is niet meer dan normaal dat ondernemingen _ perfect legaal _ gebruikmaken van dergelijke lacunes. Ze beschouwen spitsvondige belastingarbitrage zelfs als een concurrentievoordeel. “De vennootschapsbelasting die een overheid niet kan heffen bij de multinationals, moet ze zoeken bij de kmo’s”, getuigt Michel Maus, professor fiscaliteit aan de Universiteit Antwerpen. “Kmo’s beschikken meestal niet over de ruime fiscale voordelen, zodat ze een financieel en competitief nadeel lijden. Grote bedrijven lobbyen onder de bedreiging dat ze wegtrekken of wegblijven uit een land waar ze geen belastingvoordelen krijgen. Zo hebben veel landen een speciaal statuut voor welbepaalde sectoren. Het fiscale statuut van de octrooien voor de Belgische farmasector is daar een mooi voorbeeld van. De politiek geeft aan hun druk toe omdat België machteloos staat. Aan die ongelijke strijd komt een einde als alle landen aan één zeel trekken tegen deze wanpraktijken.”
Fiscale achterpoortjes sluiten
In 2012 riep de G20 de OESO op een manier te zoeken waarop fiscale achterpoortjes kunnen worden gesloten. Dat gebeurde nadat grote multinationals als Apple, Google, Starbucks en Amazon wereldwijd in opspraak kwamen met hun fiscale sluiproutes. Niet alleen de publieke opinie spoort almaar meer wereldleiders aan tot actie, ook de lege staatskas doet dat. Door de hoge schulden staan veel regeringen onder druk om hun begrotingstekorten weg te werken. En dat betekent besparen. Extra fiscale inkomsten zijn in dat opzicht dan ook meer dan welkom.
Maus: “Fiscale discriminatie ten voordele van multinationals ontwricht op termijn de wereldeconomie, omdat op grote schaal overheidsgeld wordt onttrokken. Dan zoeken de overheden het geld bij de financieel minder gesofisticeerde partijen, zoals kmo’s en minder vermogende particulieren. Als de uitzonderingsmaatregelen worden afgeschaft, is dat goed nieuws voor de spelers die gewoon belastingen betalen. Op het einde van de rit zullen ze minder belastingen moeten betalen.”
In het Australische Cairns beslisten de ministers van Financiën van de twintig rijkste landen vorige maand tegen eind 2018 fiscale gegevens automatisch met elkaar uit te wisselen. 44 landen doen mee. Zij vertegenwoordigen 90 procent van de wereldeconomie. Er werd een eerste pakket met voorstellen voorgelegd, die moeten leiden tot een correcte aanpak van multinationals. De G20 verwacht dat “alle financiële centra” zich binnenkort bij het akkoord zullen aansluiten.
Het tweede pakket voorstellen, dat tegen eind volgend jaar wordt verwacht, zal een aantal netelige kwesties behandelen, zoals het gebruik van intragroepsleningen om opbrengsten weg te halen uit landen met een hogere belasting.
Hans Brockmans/The Economist
Het volledige artikel leest u in Trends van deze week.
