Fed drukt op de pauzeknop en bevriest de Belgische spaarrente

De Amerikaanse centrale bank (Fed) zet haar renteverhogingen voorlopig stop. Dat betekent dat de Belgische spaarder voor 2021 niet meer moet dromen van hogere spaarrentes. Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België legt uit waarom.

In december liet de Amerikaanse centrale bank nog verstaan dat er in 2019 nog twee renteverhogingen zouden komen. Gisteren krabbelden de centrale bankiers in de Verenigde Staten terug. Ze lassen een pauze in, na negen renteverhogingen in drie jaar tijd, omdat ze de rente op het huidige niveau gepast vinden voor de huidige economische situatie in de Verenigde Staten.

Gaat het om een pauze of een stopzetting van de renteverhogingen in de Verenigde Staten?

PETER VANDEN HOUTE. “Dat is natuurlijk de vraag. Op dit moment is er geen behoefte aan een renteverhoging, omdat de inflatie onder controle is. Als de Fed nu de rente verder zou optrekken, zou dat een rem zetten op de economische groei in de Verenigde Staten. De economische cyclus in de Verenigde Staten loopt al op zijn laatste benen. De groei vertraagt. Het zou dus best kunnen dat dit het definitieve einde is van de verstrakking van het monetaire beleid voor deze cyclus. Dan moeten we wachten op een nieuwe versnelling van de economische groei, of de start van een nieuwe economische cyclus, vooraleer we opnieuw renteverhogingen zullen zien.”

Moet de Europese Centrale Bank dezelfde weg volgen als de Amerikaanse centrale bank?

VANDEN HOUTE. “De Europese Centrale Bank (ECB) stippelt natuurlijk haar eigen weg uit, maar de kans is groot dat we ook bij de ECB dit jaar geen renteverhogingen zullen zien. Er zijn een aantal redenen waarom de ECB de rente beter niet zou verhogen.

“Ten eerste is de dollar verzwakt door het beleid van de Fed tegenover de euro. Een euro is vandaag al weer 1,15 dollar waard. De eenheidsmunt is al redelijk duur ten opzichte van de munten van de belangrijkste handelspartners. Een te dure euro zou het leven van de Europese exportbedrijven zuur maken en zou de Europese economie pijn doen.

“Ten tweede heeft de ECB in december de verwachtingen voor de economische groei en de inflatie in de eurozone verlaagd naar respectievelijk 1,7 en 1,6 procent en die ramingen liggen in mijn ogen nog te hoog. Als de economie vertraagt en de inflatie onder controle is, dan moet je normaal gezien de rente niet optrekken. De ECB gaat zeker voor de zomer van 2019 niets doen.”

En na de zomer?

VANDEN HOUTE. “Daarna zou het kunnen dat de ECB een technische ingreep doet en bijvoorbeeld de strafrente van 0,4 procent die banken moeten betalen voor het teveel aan deposito’s die ze bij de ECB parkeren, vermindert. De bedoeling van die strafrente is dat de banken soepeler krediet zouden verstrekken aan bedrijven en gezinnen om de economie te steunen en zo het teveel aan deposito’s op hun balans wegwerken.

“Uit studies blijkt echter dat de banken die negatieve rente niet volledig kunnen doorrekenen aan de kant van de deposito’s – een negatieve spaarrente aanrekenen lukt meestal niet – en dus de rente op kredieten verhogen om uit de kosten te komen. Een te negatieve rente of een te hoge strafrente sorteert dus het omgekeerde effect – minder kredietverstrekking – dan wat de oorspronkelijke bedoeling was. Een iets lagere strafrente – of helemaal geen strafrente – zou wat meer ademruimte geven aan de banken, maar onvoldoende om de spaarrentes te verhogen.”

Betekent een status quo voor de beleidsrente van de ECB meteen ook een bevriezing van de spaarrentes in België?

VANDEN HOUTE. “Het geld op spaarboekjes is onmiddellijk opvraagbaar, maar de banken houden meestal rekening met een looptijd van 2 tot 3 jaar. De ECB-rente zegt dus niet alles. De rente die de banken elkaar aanrekenen voor leningen of de interbankenrente op 2 tot 3 jaar is nog altijd licht negatief. Zelfs als die interbankenrente – bijvoorbeeld door het verdwijnen van de strafrente van de ECB voor deposito’s van de banken – op nul zou komen te staan, dan is er nog altijd niet echt marge voor een verhoging van de spaarrentes.”

Is er ook een verband tussen de rente die de bank aan bedrijven en gezinnen aanrekent voor leningen en de rente op spaarboekjes?

VANDEN HOUTE. “Als een bank een krediet aan een bedrijf verstrekt, wordt er tegelijkertijd een deposito voor het bedrijf aangemaakt. Het bedrijf kan met het geld van die deposito betalingen doen aan zijn leveranciers, enzovoort. Als die leveranciers ook klant zijn bij de bank, dan komt het geld op een andere deposito bij de bank terecht. De balans van de bank blijft in evenwicht. Er moet niets gebeuren. Als die leveranciers geen klant zijn bij dezelfde bank, dan ziet de bank het geld van zijn balans verdwijnen. Het kan dus zijn dat een bank op dat moment extra financiering, zoals spaargeld, moet aantrekken om zijn balans in evenwicht te brengen. Maar waarom zouden banken een hogere rente voor spaargeld betalen als de marktrente nog altijd licht negatief is?”

Wanneer mogen de Belgische spaarders opnieuw dromen van hogere spaarrentes?

VANDEN HOUTE. “Ik denk niet dat er de eerstkomende jaren een verhoging van de spaarrente in zit. Een nieuwe versnelling van de economische groei en renteverhogingen van de Europese Centrale Bank verwacht ik niet voor 2021. En ik vrees zelfs meer en meer een soort Japan-scenario, waarbij de spaarrentes voor vele jaren zeer laag zullen blijven.”