Europese Centrale Bank: ‘Financiële geletterdheid is cruciaal voor de impact van het rentebeleid’

De Europese Centrale Bank (ECB) deed onderzoek naar hoe snel consumenten reageren wanneer ze haar beleidsrente aanpast. In theorie passen mensen hun spaar- en leengedrag aan als de rente stijgt of daalt. In de praktijk blijken er grote verschillen te zijn tussen soorten consumenten.

Wat heeft de Europese Centrale Bank (ECB) precies onderzocht?

De ECB keek naar hoe mensen hun verwachtingen veranderen over de spaar- en hypotheekrentes wanneer ze haar beleidsrente aanpast. Ze onderzocht hoe zo’n aanpassing de perceptie van mensen verandert of het al dan niet gunstiger is om te lenen of sparen.

Hoe reageerden consumenten en spaarders?

Al vanaf eind 2021 stegen hun verwachtingen rond spaar- en hypotheekrentes, blijkt uit de bevragingen van toen. Tussen oktober 2021 en oktober 2023 gingen die renteverwachtingen met 2 procent omhoog. Dat had ook een impact op het spaar- en leengedrag. Aan het begin van die periode vond 24 procent het een goed moment om te lenen, tegen het einde was dat gedaald naar 13 procent. Het percentage dat het een goed moment vond om te sparen, steeg van 27 naar 41 procent. Ondertussen heeft de ECB haar beleidsrente een eerste keer verlaagd. Ook die daling vertaalt zich in een daling van de renteverwachtingen.

De financiële geletterdheid speelt een grote rol in het spaar- en leengedrag. Hoezo?

Zowel mensen die laag als hoog financieel geletterd zijn, pasten hun verwachtingen even fors aan naarmate de ECB de rente optrok, maar ze reageerden er anders op. Mensen met een hoge financiële geletterdheid vonden het al veel vroeger na de eerste renteverhogingen minder gunstig om te lenen en net meer gunstig om te sparen dan mensen die financieel minder geletterd waren. Mensen die betere inzichten hebben in financiële ontwikkelingen, waren dus veel sneller geneigd hun leen- en spaargedrag aan te passen dan mensen met minder financiële kennis.

Heeft dat gevolgen voor het beleid van de ECB?

Ja. Hoe hoger de financiële geletterdheid onder de bevolking, hoe sneller het rentebeleid van de centrale bank het beoogde effect zal hebben. Wanneer ze de economische groei en inflatie wil afkoelen, verhoogt ze haar beleidsrente. Wanneer ze die wil aanwakkeren, verlaagt ze die. Hoe hoger de financiële geletterdheid onder de bevolking, hoe sneller dat beleid effect zal sorteren.

Lees ook: