‘De rente kan niet zo hoog blijven zonder dat er ergens iets breekt’

Een nieuw banenrapport in de Verenigde Staten leidt tot een uitverkoop op de obligatiemarkten en hogere langetermijnrentes. Dat is slecht nieuws voor de economie en de financiële markten.

Het Amerikaanse banenrapport, dat vrijdagnamiddag uitkwam, toont sterker dan verwachte cijfers. Volgens het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics kwamen er in september in de VS 336.000 nieuwe banen bij. Dat is bijna het dubbele van de 170.000 die economen en analisten verwachtten.

Dat cijfer bevestigt dat de Amerikaanse economie sterker blijft dan verwacht. Daarmee zal ook de inflatie waarschijnlijk hoger blijven dan de Fed – de Amerikaanse centrale bank – hoopt. Dat versterkt dan weer de verwachtingen dat de Amerikaanse beleidsrente “higher for longer” zal blijven.

Tumult op de rentemarkten

Die gedachte heeft de afgelopen week voor tumult gezorgd op de Amerikaanse obligatiemarkten, met name de markt voor Amerikaanse overheidsobligaties met looptijden van tien jaar en langer. Die gingen de afgelopen dagen stevig in de uitverkoop, waardoor de Amerikaanse tien- en dertigjarige rente recordhoogtes aantikten. Wanneer obligatiekoersen dalen, stijgen de daaraan gelinkte rentes.

De rentebewegingen van afgelopen week waren onverwacht heftig. Het nieuwe banenrapport zal de boel niet meteen kalmeren. “Ik was wat geschrokken van de bewegingen deze week”, zegt David Chappell, senior fondsbeheerder in obligaties bij Columbia Threadneedle. “De inflatie is duidelijk aan het zakken, zowel in de Verenigde Staten als in de Europese Unie.”

De rente op de Amerikaanse tienjarige staatsobligatie tikte eerder deze week 4,88 procent aan, het hoogste niveau in meer dan vijftien jaar. In de dagen daarna viel ze terug, maar met het banenrapport vandaag gaat ze weer vlot boven 4,83 procent. Hetzelfde geldt voor de rente op Amerikaans overheidspapier op dertig jaar, dat ook een nieuw record aantikte van 5 procent. In Europa gaat de rente op langlopende overheidsobligaties de laatste tijd ook omhoog.

Afzien van hogere rentes

De stijging van die langetermijnrentes zijn belangrijker voor de economie en de investeerders omdat ze de basis zijn voor talrijke andere rentevoeten in de economie en op de markten, zoals hypotheekrentes en de rente op bedrijfskredieten. Als die stijgen, zet dat een stevigere rem op de bedrijvigheid dan wanneer centrale banken hun kortetermijnrentes optrekken.

“De bouw, en met name de woningbouw, zal afzien van die hogere rentes. Maar ook bedrijfsinvesteringen in machines en dergelijke zullen vertragen”, zegt Ulrike Kastens, econome bij de vermogensbeheerder DWS.

“De impact voor bedrijven is duidelijk, de stijgende kosten voor investeringen en werkkapitaal zullen bij bedrijven tot lagere marges leiden, als ze die kosten niet kunnen doorrekenen”, zegt haar collega Xueming Song, hoofd van de wisselkoersstrategie bij DWS.

Op naar nieuwe financiële crisis?

Hogere lange rentes zijn ook niet goed voor beleggingen. “De hogere rentes zullen een neerwaartse druk zetten op aandelen en vastgoed”, zegt David Chappell. “Die hebben tot hiertoe goed standgehouden, maar ze lopen gevaar door de recente stijgingen. Als die doorzetten, vergroot dat de kans op een economische krimp.”

De vraag is hoelang de lange rentes op deze hoge niveaus blijven. “Ik denk niet dat deze renteniveaus lang zullen aanhouden zonder dat er ergens in de keten iets breekt”, zegt David Chappell.

Daarnaast zijn die hogere langetermijnrentes slecht nieuws voor bepaalde financiële spelers. Ze zijn namelijk het gevolg van lagere koersen van langlopende overheidsobligaties. Dat zijn de voornaamste beleggingen voor grootbanken, verzekeraars en pensioenfondsen. Die zitten momenteel met stevige waardeverliezen op hun portefeuilles.

Het afgelopen jaar veroorzaakten zulke plotse rentestijgingen en de bijbehorende waardedaling van obligaties verschillende financiële crisettes, zoals de val van Silicon Valley Bank of crisis van de Britse pensioenfondsen.