‘De meerwaarde op cryptomunten heeft een bittere nasmaak’

De fiscale behandeling van meerwaarden op cryptomunten als de bitcoin is een jungle van onzekerheden, zegt Jan Van Hemelen van Tuerlinckx Tax Lawyers.

Fiscalisten hoeven de financiële berichtgeving niet te volgen om een beeld te krijgen van de koers van cryptovaluta. Ze merken aan de instroom van nieuwe cliënten dat er iets beweegt in het – ten onrechte – obscuur bevonden wereldje van de digitale munten. De vraag is vrijwel altijd dezelfde: persoon X heeft in het verleden uit interesse, helderziendheid of dom toeval geïnvesteerd in cryptovaluta. Hoe moet persoon X bij de verkoop van zijn valuta aan zijn fiscale verplichtingen voldoen?

Het antwoord op die vraag is helaas even consistent als cryptisch: het hangt ervan af. Ons wetboek inkomstenbelastingen verdeelt de inkomsten in vier categorieën: onroerende inkomsten, roerende inkomsten, beroepsinkomsten en diverse inkomsten. De enige zekerheid die fiscalisten kunnen bieden over de meerwaarde op cryptomunten, is dat ze niet onder de onroerende inkomsten valt. De overige categorieën, elk met hun eigen regels, kunnen allemaal van toepassing zijn.

Dat hoeft niet te verbazen. Het systeem met de vier inkomstencategorieën dateert van kort na de Eerste Wereldoorlog, en bestaat dus al langer dan honderd jaar. Dat spitstechnologie zich niet door zulke oude ideeën laat vangen, is logisch. U mag de fiscalisten dus niet verwijten dat ze geen pasklaar antwoord hebben op uw vraag van soms ettelijke miljoenen.

Een voorbeeld dringt zich op. In netwerken die gebruik maken van een Proof-of-Stake-algoritme kan het zijn – en wij vereenvoudigen tot op het onnauwkeurige – dat u munten verkrijgt omdat u munten hebt. Uit economisch perspectief doet dat ons denken aan een rente. Uit juridisch perspectief moet er sprake zijn van een lening, vooraleer er een belastbare rente kan zijn. Echter, de persoon die munten staket, leent die munten niet uit. Wie zou de ontlenende partij zijn? Het hele netwerk? De ontwikkelaar van de munt? De ideeën van decentralisatie en het peer-to-peernetwerk, die noodzakelijk zijn voor cryptomunten, voorkomen dat zulke eenvoudige oplossing bestaan.

In de praktijk komt het – de gepretendeerde rechtszekerheid van enkele fiscale rulings ten spijt – erop aan eerst een uitgebreide analyse te maken van het netwerk waarop de cryptomunten in kwestie geënt zijn. Wist u dat op coinmarketcap.com op het tijdstip van redactie van deze bijdrage meer dan 8250 verschillende cryptomunten genoteerd staan? Om een onderbouwd antwoord te bieden op de vraag naar de fiscale behandeling van een bepaalde munt, moet de munt zelf nauwkeurig onderzocht worden, minstens evenzeer als de objectieve en zelfs de subjectieve karakteristieken van de houder van de munten.

De prangende vraag naar rechtszekerheid rond cryptomunten in het rechtssysteem kent zijn pieken niet toevallig op de tijdstippen dat de koers van de bitcoin piekt. Eind vorig jaar publiceerde de OESO, de denktank van de ontwikkelde landen, een rapport over cryptomunten in de fiscaliteit. Daarin krijgen beleidsmakers het advies een helder wetgevend kader rond (de belasting van cryptovaluta) in te voeren, en dat kader toe te lichten, evenals de achterliggende ratio te duiden.

Overigens is het fiscale lot van de gebeurlijke meerwaarde maar een eerste probleem. De banken, die aan zware antiwitwaswetgeving onderworpen zijn, schijnen soms nog in de waan te verkeren dat cryptomunten alleen worden gebruikt door drugshandelaars en ander gespuis. Als u erin slaagt een stevige meerwaarde te realiseren met uw cryptobeleggingen, is het dus mogelijk dat u met uw ouderwetse giraal geld nergens terechtkunt. Best ironisch, aangezien de geschiedenis van de virtuele munt perfect traceerbaar is in de blockchain.

Tot de wetgever ingrijpt en de mentaliteit van de banken wijzigt, zal uw welverdiende en gegunde cryptomeerwaarde dus een bitter kantje van fiscale onzekerheid en financiële achterdochtigheid dragen.