Talrijke wijzigingen aan de berekeningsmethode en allerlei manipulaties hebben ervoor gezorgd dat de index van de consumptieprijzen niet echt meer de evolutie van de prijzen weergeeft. Die index, die geacht wordt ons te beschermen tegen de inflatie, is nochtans de belangrijkste statistiek in ons dagelijkse leven.
De indexering werd in 1920 ingevoerd om de Belgen te beschermen tegen de opflakkering van de prijzen na de Eerste Wereldoorlog. Maar is de index nog betrouwbaar? Dat is een cruciale vraag. De index van de consumptieprijzen (en zijn afgeleiden, zoals de gezondheidsindex) is de economische statistiek die ons dagelijkse leven het meest beïnvloedt. Hij bepaalt niet alleen de evolutie van de lonen, maar ook van de belastingen (de indexering van de fiscale barema’s), de huurprijzen, de pensioenen, de werkloosheidsvergoedingen, het kindergeld enzovoort. Hij werkt bovendien in op ons gedrag als consument en spaarder. Als, bijvoorbeeld, de inflatie laag is, zijn we meer geneigd lagere intresten op ons spaarboekje te aanvaarden.
Een slechte berekening kan belangrijke gevolgen hebben. Zo verwijst het belastingwetboek weliswaar naar de officiële index, maar maakt de fiscus gebruik van een andere index om de barema’s aan te passen. VUB-professor Michel Maus schat dat de fiscus zo 3 tot 25 euro per jaar en per aangifte meer kan innen. Er zijn 7 miljoen belastingplichtigen en als we weten dat dit al meer dan tien jaar aan de gang is, dan hebben we het over honderden miljoenen die de staat te veel inpikt. Dat de fiscus gebruik maakt van een afgezwakte index kan ook wel gunstig zijn voor de belastingbetaler, want heeft ook een invloed op de berekening van de onroerende voorheffing en dat is in het voordeel van de eigenaars.
Heimelijke hervormingen
Sinds 1939 heeft de berekening van de inflatie negen belangrijke hervormingen en een heleboel tussenliggende minihervormingen ondergaan. “Om het behoud van de indexering af te dwingen, werden toegevingen gedaan in de methodologie, want de meeste mensen begrijpen er niets van”, merkt econoom en voorzitter van het OCMW van Namen Philippe Defeyt op.
De index is namelijk ook een politieke constructie. Naast experts van de Algemene Directie Statistiek van de federale overheidsdienst Economie en van het Prijzenobservatorium, die de opbouw van de index aansturen, is er ook nog een Indexcommissie, waarin de sociale partners zitten.
PH.T.
Een overzicht van alle aanpassingen van de index vindt u deze week in het magazine Trends
