De bitcoin, de munt die de wereld gek maakt

Belangrijke innovatie, oplichterij van de eeuw, of tijdbom? Acht jaar na haar uitvinding door een groep Japanse programmeurs rijgt de virtuele elektronische munt records aaneen, maar de meningen blijven verdeeld.

De bitcoin is een digitale munt, een eenvoudige informaticacode. Het systeem werd gecreëerd door “Satoschi Nakatomo”, een groep programmeurs van wie de identiteit niet bekend is. Net zoals papieren geld heeft bitcoin geen intrinsieke waarde.

Het belangrijkste verschil met een klassieke munt is de afwezigheid van controle door de autoriteiten of een of andere centrale bank. Het aantal bitcoins in circulatie hangt van de “delving”, een activiteit waarvoor rekenmacht van computers nodig is en die almaar moeilijker wordt.

Daardoor is het maximum aantal bitcoins beperkt tot 21 miljoen exemplaren. Tegenwoordig circuleren er 16,5 miljoen bitcoins in de wereld.

Verschillende legendes van de financiën zijn hevige tegenstanders. Warren Buffett, “het orakel van Omaha”, ziet in de bitcoin een speculatierisico vergelijkbaar met de internetbel van 1999. De baas van de Amerikaanse bank JP Morgan, Jamie Dimon, noemt de bitcoin zelfs “oplichting” en dreigde er in september mee iedere trader die van plan was te investeren in virtuele digitale munt te ontslaan.

De club achterdochtigen verenigt ook de oude baas van de Fed, Ben Bernanke, de stichter van Wikipedia, Jimmy Wales en Ray Dalio, de stichter van Bridgewater Associates, het grootste Amerikaanse speculatieve fonds. De baas van Goldman Sachs, Lloyd Blankfein verklaarde zich agnost, en herinnert eraan dat de vervanging van goud door papieren geld in zijn tijd hetzelfde scepticisme veroorzaakte.

De echte vraag is of de technologie die aan de basis ligt van de bitcoins, de blockchain, de veralgemening van een digitale universele gedecentraliseerde munt kan bevorderen. En op welk niveau zullen de regeringen de cryptomunt erkennen in verhouding met haar huidige koers (nu bijna 16.000 dollar).

Voor Mohamed El-Erian (Allianz), de voormalige beheerder van Pimco, wordt de intrinsieke waarde van de bitcoin zwaar overschat (ongeveer twee derden) ten opzichte van de potentieel aanvaardbare koers door de regeringen, en zal de munt sowieso kelderen. Teken van een zekere nervositeit: de Russische regering kondigde in oktober de circulatie van cryptomunt te reguleren om de risico’s van fraude en gebruik in de financiering van terrorisme tegen te gaan. Ter informatie, de globale markt van de cryptomunt ging van 18 naar 165 miljard dollar in acht maanden.

1. Wie zijn de gebruikers van de bitcoin?

Aan het einde van de keten zitten de particulieren. De meeste van die tientallen miljoenen gebruikers kopen bitcoins om te investeren en te genieten van een nieuw “betaalmiddel”.

Die aankopen worden op internet gedaan, en rechtstreeks in gespecialiseerde winkels tegen commissies die schommelen tussen de 50% en 10% van het bedrag van de transactie. Er bestaan tientallen websites die cryptomunten verkopen, onder meer tegen euro’s en dollars.

Aan de andere kant van de keten heb je financiële actoren zoals zakenbanken, beursoperatoren en investeringsfondsen. Die willen zich bovenal positioneren op nieuwe financiële activa.

De markt is voor die actoren nog niet gestabiliseerd, maar er bestaan al verschillende initiatieven. De beurs van Chicago moet in december een termijncontract lanceren over de bitcoin terwijl het Franse fonds Tobam al beslist heeft om aan zijn klanten voor te stellen te investeren in cryptomunt.

2. Wat kan je met die munt betalen?

Tegenwoordig aanvaarden ongeveer 100 000 websites, zoals online reisoperator Expedia of de website voor evenementenverkoop Showroomprivé, de virtuele munt.

Net zoals Microsoft aanvaarden een groot aantal bedrijven ook betalingen in virtuele munt. De Amerikaanse gigant verkoopt onder meer spellen, films en apps via zijn gebruikersprofielen.

Globaal gezien wordt de bitcoin veel regelmatiger aanvaard dan de andere virtuele munten, ook al ligt het globale bedrag aan aankopen in cryptomunt volgens de schattingen niet hoger dan een honderdtal miljoen dollar per jaar.

3. Wordt de bitcoin omkaderd?

In tegenstelling tot traditionele munten (euro, dollar, enz.) hangt de bitcoin van geen enkele instelling af, zoals een centrale bank of zelfs een bedrijf.

De bitcoin is volledig gedecentraliseerd en berust enkel op een informaticaprogramma, beveiligd door een blockchain en gecodeerd door een gemeenschap van 10 000 ontwikkelaars.

De exponentiële groei van de bitcoin, ondertussen de 30^ste wereldmunt, begint de interesse op te wekken van de nationale regulators en de centrale bank.

Ze maken zich onder meer zorgen over de rechtskwesties die het gebruik van zo’n munt met zich brengt. De Fed en de Bank of England wezen op de uitdagingen voor de veiligheid.

De Banque de France wees op haar beurt op het “risico” van een veralgemeend gebruik. De bank verklaarde dat er in geen enkel systeem voorzien is in geval van instorting.

4. Is de bitcoin een zeepbel?

De vraag is legitiem, gezien de recente prestaties van de virtuele munt. Sinds het begin van het jaar vermenigvuldigde de koers van de bitcoin zich met meer dan tien, van 900 naar 11 000 dollar. Er zijn weinig financiële activa die zo oprukken.

Er zijn alleen enkele beurswaarden en de pennystocks, aandelen die slechts enkele centiemen waard zijn, die zoveel terrein winnen.

Het aantal investeerders in de bitcoin is eveneens ontploft, ondanks zijn volatiliteit. Die groei is ook terug te vinden in de cijfers van fondsenwervingen in virtuele munten die ook de kaap van de 3 miljard dollar overschreden in 2017, en in die van de oprichting van rekeningen en bitcoinportefeuilles, die vandaag in de Verenigde Staten de grens van de 13 miljoen bereiken.

Alleen in november registreerde Coinbase, één van de belangrijkste platformen van de sector, 100 000 extra gebruikers.

5. Welke zijn de andere virtuele munten?

De bitcoin verbergt een beetje het bos van virtuele munten. In totaal zijn er in de sector ongeveer 1300 virtuele munten, ook al vertegenwoordigt de bitcoin meer dan 50% van de globale kapitalisatie, geschat op 320 miljard dollar.

Er zijn slechts twee of drie cryptomunten zoals de ether of de ripple die het hoofd bieden aan de bitcoin. De ether werd eind 2013 gelanceerd en wordt vooral door bedrijven gebruikt omdat ze een groter toepassingsveld heeft dan de bitcoin.