Coronavirus: ouderschapsverlof kan meteen ingaan

In normale tijden moet ouderschapsverlof minstens twee maanden op voorhand worden aangevraagd. In coronatijden keuren sommige werkgevers aanvragen à la minute goed. Andere bedrijven stellen het zelf voor aan hun werknemers.

Update op 3 mei: federaal minister van Werk, Nathalie Muylle (CD&V), liet weten dat de ministerraad het licht op groen heeft gezet voor het corona-ouderschapsverlof, deeltijds ouderschapsverlof dat bovenop het gewone ouderschapsverlof komt. Het verlof kan met terugwerkende kracht worden aangevraagd vanaf 1 mei. Lees hier wat we nu al weten (en wat we nog niet zeker weten).

Enkele weken geleden belde een poetsbureau alle poetsende ouders op om ze voor te stellen met ouderschapsverlof thuis te blijven. “Alle mama’s zijn meteen op mijn voorstel ingegaan”, vertelde de zaakvoerster. “Vanaf morgen blijven ze allemaal thuis. De andere schoonmakers blijven doorwerken, omdat ik geen oplossing heb voor hen. Ik laat die afwisselend naar de klanten gaan, die er expliciet om vragen dat er nog altijd een poetshulp langskomt.”

Sommige klanten hadden sowieso al liever niet dat er nog iemand van buitenaf hun huis zou komen poetsen, uit vrees voor besmetting met het coronavirus. De poetshulpen gaan van het ene huis naar het andere huis. Ze dreigen op die manier besmettingen over te dragen, zelfs als ze voorzorgsmaatregelen nemen. De zaakvoerster van het poetsbureau vond het niet verantwoord haar poetshulpen in te zetten, maar ze zag op dat moment geen andere mogelijkheid voor de poetshulpen zonder kinderen en dus zonder recht op ouderschapsverlof.

Ondertussen zijn de meeste dienstencheque-ondernemingen gesloten en hebben ze tijdelijke werkloosheid aangevraagd (en gekregen) voor hun werknemers. Ze mogen de poetsactiviteiten wel verderzetten van de Vlaamse overheid, “maar met inachtname van hygiënemaatregelen”.

Massale aanvragen

Doorgaans moet een aanvraag voor ouderschapsverlof minstens twee maanden en maximaal drie maanden voor de start van het verlof worden aangevraagd. “De werkgever en werknemer kunnen in onderling akkoord afwijken van die termijn. De werknemer houdt dat schriftelijke akkoord het best bij de hand voor het geval de RVA ernaar zou vragen”, zegt Annelies Bries, juridisch adviseur van het Kenniscentrum van Acerta.

Wij vroegen aan de specialisten van Acerta en Partena Professional of er veel aanvragen voor ouderschapsverlof gebeuren op dit moment. “Ik denk dat we daar pas ten vroegste in april zicht op zullen krijgen”, zegt Annelies Bries. “De werknemers moeten eerst een aanvraag voor ouderschapsverlof doen bij hun werkgever en vervolgens bij de RVA voor een uitkering. Die aanvraag bij de RVA mag in principe nog tot twee maanden na de start van het ouderschapsverlof gebeuren. Al is het niet wijs daar zo lang mee te wachten.”

De RVA, de instantie die waakt over de werkloosheidsverzekering, is verwerkt volop de massale aanvragen van bedrijven voor tijdelijke werkloosheid. De regering maakte vandaag bekend dat al voor 400.000 werknemers een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid werd gedaan. Die aanvragen moeten worden goedgekeurd, vooraleer de werknemers een uitkering kunnen genieten. “Ouderschapsverlof is een recht voor iedereen die aan de voorwaarden voldoet, zoals een anciënniteit van minstens een jaar”, legt Elien De Clercq van Partena Professional uit. “Daar stellen de bedrijven op dit moment niet zoveel vragen over. De RVA kan tijdelijke werkloosheid afkeuren als niet aan de juiste formaliteiten is voldaan. Bedrijven hebben daar veel vragen over. Er bestaat altijd een kleine kans dat de RVA een aanvraag niet goedkeurt.”

Elien De Clercq beaamt dat ouderschapsverlof een goede oplossing kan zijn. “Alle ondernemingen en werknemers bekijken volop hoe ze deze periode kunnen overbruggen. Als bedrijven niet alle werknemers nodig hebben, en ouders hebben een probleem om hun kinderen op te vangen nu de scholen de lessen hebben opgeschort, dan kan ouderschapsverlof de ideale oplossing zijn. Ouderschapsverlof kan ook heel flexibel worden opgenomen.”

De RVA publiceerde een lijst met veel gestelde vragen. Daaruit blijkt volgens hr-dienstenleverancier SD Worx dat de RVA zich soepel opstelt wat betreft de termijnen voor aanvragen en ook wat betreft het omzetten van 1/5de ouderschapsverlof naar 1/2de ouderschapsverlof bijvoorbeeld. Maar in principe blijven wel alle gewone regels van kracht.

Sinds 1 juni 2019 kunnen werknemers een halve dag per week ouderschapsverlof nemen of één dag om de twee weken. Voltijds ouderschapsverlof kan sindsdien ook per week worden opgenomen, in plaats van per maand. Annelies Bries van Acerta merkt wel op dat het ouderschapsverlof in hapjes en brokjes geen recht is. “Ouderschapsverlof is een recht. De werkgever kan een aanvraag van een werknemer niet zomaar weigeren. De werkgever kan wel uitstel vragen, tot maximaal zes maanden. Dat uitstel moet schriftelijk worden gemotiveerd. Die nieuwe, meer flexibele vormen van ouderschapsverlof zijn geen recht. De al langer bestaande vormen, zoals een maand voltijds ouderschapsverlof of één dag per week, zijn wel een recht.”

Weinig andere oplossingen

De RVA kan een aanvraag voor een uitkering in het kader van ouderschapsverlof enkel weigeren als er niet aan de voorwaarden is voldaan. “Je moet minstens twaalf maanden in dienst zijn bij je werkgever. Vroeger kon daarvan worden afgeweken, nu niet meer”, weet Elien De Clercq van Partena Professional. Werknemers kunnen ouderschapsverlof enkel opnemen voor kinderen die nog geen twaalf jaar zijn. Voor de werknemers wiens kinderen te oud zijn of wiens ouderschapsverlof al is opgesoupeerd, zijn de oplossingen dungezaaid.

Elien De Clercq: “Tijdskrediet met als motief de zorg voor jonge kinderen tot acht jaar is een optie, maar de uitoefening van het rechtkan worden uitgesteld als bijvoorbeeld al 5 procent van de werknemers thuis zit met tijdskrediet. Familiaal verlof is een andere mogelijkheid. Dat is wel onbetaald verlof en beperkt tot tien dagen per jaar. Ik merk dat in de praktijk werkgevers en werknemers heel flexibel omspringen met de werkuren. Sommigen werken enkel in de voormiddag om in de namiddag bij de kinderen te zijn en ‘s avonds te telewerken. Er zijn glijdende werkuren, enzovoort.”