Coronacrisis hakt zwaar in de budgetten van goede doelen

Hoewel de coronacrisis de solidariteit onder de bevolking een boost gaf, zagen veel goede doelen hun inkomsten dalen. Vooral omdat ze minder acties konden organiseren. “Deze crisis toont nog eens aan dat je duurzame engagementen moet zoeken”, vertelt Björn Macauter van Ondernemers voor Ondernemers.

De coronacrisis zette een golf van solidariteit in gang: van gewone mensen die geld inzamelden voor armoede-organisaties tot grote bedrijven die solidariteitsfondsen opzetten. “De bevolking beseft dat de overheid ook niet alles kan doen. Mensen zijn daarom in actie geschoten. De ene door mondmaskers te maken, de andere door laptops te verzamelen en nog een andere door giften te doen”, zegt Ludwig Forrest, hoofd internationale filantropie bij de Koning Boudewijnstichting. Die organisatie helpt bij het opzetten en beheren van fondsen die giften verzamelen en heeft zo een unieke inkijk in de vrijgevigheid van de Belg. “Vorig jaar telden we 90.000 giften. Dit jaar wordt zeker een recordjaar, want na amper negen maanden zijn het er al evenveel”, aldus Forrest.

Daaruit mogen we niet concluderen dat de goede doelen in ons land zonder kleerscheuren uit de coronacrisis zijn gekomen. “Sowieso zal de fondsenwerving verminderd zijn”, stelt Geert Robberechts, de algemeen secretaris van de koepelorganisatie Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF). Cijfers voor dit jaar heeft hij nog niet, maar hij ziet wel enkele duidelijke trends.

De impact van de crisis op de middelen van goede doelen hangt af van hoe ze zich financieren. Sommige organisaties draaien vooral op subsidies, andere rekenen meer op giften, en voor nog nog andere zijn de opbrengsten van geldinzamelacties, zoals een wafelenbak of een spaghettifestijn. “Veel organisaties halen een groot deel van hun budget uit de organisatie van events of deur-aan-deurverkopen”, weet Tine Faseur, professor marketing aan de KU Leuven, gespecialiseerd in fondsenwerving.

De maandelijkse dotaties bleven wel lopen, zegt Geert Robberechts van het VEF, maar veel acties die mensen moeten aanzetten tot doneren, konden niet doorgaan.

“Heel wat organisaties hebben alternatieve initiatieven opgezet, zoals afhaaleetfestijnen of onlineverkopen”, zag professor Faseur. “De vraag is in welke mate dat is gelukt. Hoe dan ook heeft corona bij veel organisaties een grote hap uit de fondsenwerving genomen.” Robberechts geeft het voorbeeld van de traditionele stickeractie ten voordele van het Rode Kruis. Normaal worden die stickers verkocht op straten en pleinen, nu werden ze in de bus gestopt met de vraag te doneren. “Normaal brengt die actie meer dan 3 miljoen euro op, nu was dat maar 720.000 euro.”

Coronamoeheid

Volgens Faseur toont de crisis dat het voor goede doelen belangrijk is te werken aan verbondenheid, aan een community-gevoel: “Mensen doneren niet enkel uit altruïsme. Ze willen zelf een goed gevoel overhouden aan een donatie, en zoeken zingeving. Een organisatie moet daarom tonen wat ze kan betekenen voor een donateur.”

Organisaties die werken rond gezondheid of een raakvlak hebben met corona, deden het nog relatief goed, zegt Robberechts. Wie actief is in het zuiden heeft het moeilijker: “Het consortium 1212 had een oproep gedaan voor slachtoffers van corona in het zuiden, maar die oproep heeft nauwelijks weerklank gevonden.”

Faseur waarschuwt voor coronamoeheid: “Het is geen wedstrijd. Het heeft geen zin erop te hameren dat vluchtelingen slechter af zijn. Dat maakt de problemen van de mensen niet minder groot. Soms is het beter een positief verhaal te brengen waar een donateur kan in meegaan.”

In deze coronacrisis is het niet voor alle organisaties even makkelijk, beseft ook Faseur. “Eerst lag de focus op de gezondheidszorg. Nu krijgt de cultuursector veel aandacht. Andere zaken zoals ontwikkelingssamenwerking of het klimaat zijn daarentegen op de achtergrond geduwd. Net die organisaties moeten erover nadenken hoe ze relevant kunnen blijven.”

Nieuw normaal

Veel organisaties doen dat al. Ook in de wereld van goede doelen is er een consensus dat er na de coronacrisis een nieuw normaal komt. En net als in andere delen van de economie heeft de coronacrisis vooral enkele bestaande trends versneld en versterkt. “Onze leden hebben heus niet gewacht op corona om manieren te zoeken om hun inkomsten te diversifiëren en te verzekeren”, bevestigt het VEF.

“We zijn meteen begonnen onze organisatie aan te passen aan de digitale wereld”, vertelt Marc Michils, de algemeen directeur van Kom op tegen Kanker. “We willen hier sterker uitkomen. Dit is een goed moment om onze organisatie te herdenken en onze fondsenwerking te herbekijken. Never waste a good crisis.”

“Deze crisis toont nog eens aan dat je vooral duurzame engagementen moet zoeken”, vertelt Björn Macauter, general manager van de ngo Ondernemers voor Ondernemers, die Belgische bedrijven koppelt aan ondernemers in het zuiden. “Wij zoeken vooral bedrijven waarvoor de noord-zuidsamenwerking een strategische keuze is, bijvoorbeeld omdat het personeel die betrokkenheid belangrijk vindt. Als een engagement een strategische keuze is, zal het bedrijf de samenwerking niet zo snel stop zetten.”

“Veel organisaties waren al bezig met een omschakeling. Ze maken bijvoorbeeld meer gebruik van digitale kanalen”, besluit professor Faseur. “De crisis heeft hen gedwongen dat leerproces versneld te doorlopen. Dat is ook gebeurd in de academische wereld en het bedrijfsleven. Ook daar heeft iedereen snel moeten omschakelen.”

Fiscaal duwtje

Om de coronaklap voor goede doelen te verzachten, heeft ook de overheid maatregelen genomen die giften moeten aanmoedigen. Ze verhoogde bijvoorbeeld de fiscale vrijstalling van 45 naar 60 procent. Het VEF hoopt dat die gunstige regeling ook volgend jaar van kracht blijft en zou ze het liefst zelfs permanent zien worden.

Op 1 juli 2021 wordt ook een hervorming van de erfbelasting van kracht, die een impact heeft op de goede doelen. De belasting die ze betalen op een erfenis of een schenking, daalt van respectievelijk 8,5 en 5,5 procent naar 0 procent.

Professor marketing Tine Faseur vindt dat twee goede initiatieven. Al leeft ook de vrees dat de hervorming van de erfbelasting en meer bepaald het duolegaat de inkomsten van sommige goede doelen onder druk zal zetten. Het duolegaat maakte het interessant een goed doel in je testament op te nemen, wanneer je bijvoorbeeld een beste vriend, een verre nicht of een minnaar wilde aanwijzen als erfgenaam. Die laatste hoefde dan geen erfbelasting te betalen, omdat het goede doel die plicht op zich nam, tegen het gunsttarief van 8,5 procent. Na de hervorming zal die besparing op de erfbelasting niet langer mogelijk zijn, wat het minder interessant maakt een goed doel in je testament te schrijven. Dat is een streep door de rekening van organisaties die hier de voorbije jaren een stevige bron van financiering in hadden gevonden.

Professor Faseur pleit ervoor dat de overheid meer structurele subsidies zou toekennen en minder projectgebonden middelen. “Dat moet organisaties toelaten meer op lange termijn te plannen.”