Wat als u uw consumentenkrediet niet meer kan afbetalen?

Consumentenkredieten zijn in opmars in dit land. Steeds meer Belgen gaan leningen aan voor de aankoop van roerende zaken, zoals auto’s of televisies. Toch is waakzaamheid geboden. “Mensen weten vaak niet dat ze zich in de schulden steken.”

De Belgen kampen met een aanzienlijke schuld op leningen, met een totaal van bijna 2,2 miljard euro. Ondanks de afname van het aantal mensen met achterstallige betalingen is het gemiddelde schuldbedrag vorig jaar met 5 procent gestegen naar 5.734 euro. Behalve consumentenkredieten nam het achterstallige saldo eveneens toe voor producten die zijn gekocht op afbetaling (waarbij een verkoper een betaling in termijnen toelaat) en voor kredietlijnen (flexibele geldreserves, zoals die van een kredietkaart). Het totale bedrag aan achterstallige betalingen daalde enkel voor hypothecaire leningen. 

‘Het is een misvatting dat alleen mensen met laag inkomen financiële stress ervaren’

Els Lagrou (ex-OESO, ex-FSMA)

Hoe vanzelfsprekend is in het rood gaan? “Veel vormen van krediet worden door nogal wat mensen niet gezien als lenen”, weet Els Lagrou, die trajecten over geldzaken voor bedrijven ontwikkelt. “Kredietkaarten in de supermarkt bijvoorbeeld. 68 procent van de ondervraagden in een studie van de financiële waakhond FSMA ziet dat niet als iets kopen op krediet. Een gsm met een abonnement? 63 procent beschouwt dat niet als een lening. Het gebruik van een kredietkaart van de bank? 60 procent stelt zich daar weinig vragen bij.” 

Die studie van de FSMA mag dan al uit 2018 stammen, toch denkt Lagrou niet dat de attitude sindsdien veel veranderd is. Daarbovenop “leven veel mensen van salaris tot salaris”, weet ze. “Zelfs mensen met een hoog inkomen of een aanzienlijk vermogen door vastgoedinvesteringen. Het is een misvatting dat alleen mensen met een laag inkomen financiële stress ervaren. Hoge inkomens en aanzienlijke investeringen kunnen gepaard gaan met grote financiële verplichtingen, zoals leningen en hypotheken die moeten worden afbetaald. Dat maakt ook vermogende individuen kwetsbaar voor plotselinge economische schokken, zoals jobverlies, ziekte of een scheiding, of een crisis zoals de coronapandemie.” Hoog tijd dus voor een stappenplan over hoe om te gaan met schulden:

Erkenning en preventie

Voorkomen is altijd beter dan genezen. “Begin met het erkennen van het belang van financiële educatie”, zegt Rie Sordo-De Cock, de oprichter van fintechbedrijf Scudi. “Dit kan door gebruik te maken van tools zoals apps die quizzen en puzzels aanbieden om het financieel bewustzijn te verhogen.”

Als die inzichten er zijn, wijst Lagrou op het belang van een realistisch budget. “Begin met het vaststellen van uw inkomsten en uitgaven. Een nauwkeurig budget helpt om te zien waar uw geld naartoe gaat en waarop u kunt besparen. Essentieel is om uitgaven voor dagelijkse behoeften van niet-essentiële uitgaven te onderscheiden.” Het opbouwen van een noodfonds – “streef naar een spaarfonds dat de kosten van ten minste drie maanden levensonderhoud dekt” – en zorgvuldig omspringen met krediet – “voorkom impulsaankopen” – zijn immer heilzaam. 

Maar wat als de schulden al van een zorgwekkend niveau zijn? Maak gebruik van overheidslinks en andere bronnen voor financiële hulp en advies. Die bronnen kunnen begeleiding bieden bij het beheren van schulden en het opstellen van een afbetalingsplan. Maar eerst en vooral…

Neem zo snel mogelijk contact op met uw kredietverstrekker 

“Het is belangrijk om proactief te zijn en uw kredietverstrekker te informeren over uw financiële situatie voordat u achterloopt met betalingen”, merkt Lagrou op.

Leg uw situatie uit en wees voorbereid om documentatie te verstrekken

“Wees open en eerlijk over uw financiële moeilijkheden en leg uit waarom u tijdelijk niet in staat bent aan de betalingsverplichtingen te voldoen”, vervolgt Lagrou. “Vraag naar de mogelijkheden: sommige kredietverstrekkers kunnen een betalingspauze of een aangepast afbetalingsplan aanbieden, afhankelijk van uw situatie”, weet Sordo-De Cock. “Ze kunnen ook bereid zijn de voorwaarden van uw krediet tijdelijk te wijzigen.”

De kredietverstrekker kan daarbij bewijs van uw financiële situatie vragen, zoals recente loonstrookjes, een overzicht van uw maandelijkse uitgaven, of documentatie die een plotselinge verandering in uw financiën staaft (bijvoorbeeld medische rekeningen of ontslag).

Vraag uitstel van betaling aan of onderhandel een overeenkomst 

“De looptijden van een consumentenkrediet zijn wettelijk vastgelegd”, stelde de voorzitter van de Beroepsvereniging van het Krediet eerder in Trends. “Zo mag een lening van 5.000 euro maximaal over 36 maanden lopen. Voor bedragen tussen 5.600 en 7.500 euro is dat 42 maanden.”

Toch kan het mogelijk zijn de afbetaling van een consumentenkrediet tijdelijk te pauzeren, afhankelijk van de voorwaarden van de kredietovereenkomst en de bereidwilligheid van de kredietverstrekker. “Veel banken bieden flexibiliteit tijdens financiële moeilijkheden, zoals betalingsuitstel of betalingsvakanties”, weet Sordo-De Cock. Dat is echter niet gegarandeerd en moet direct met hen worden besproken.

“Als uw kredietverstrekker bereid is uitstel van betaling toe te staan, zorg er dan voor dat u alle voorwaarden begrijpt en schriftelijk vastlegt”, werpt Lagrou nog op. “Dit kan het nieuwe betalingsschema, eventuele wijzigingen in rente, en de duur van het uitstel omvatten. Zodra een nieuw plan is afgesproken, is het essentieel om zich aan de gewijzigde betalingsvoorwaarden te houden om verdere financiële complicaties te voorkomen.”

…Indien niet akkoord

En indien de bank niet akkoord gaat? “Stuur een aangetekende brief waarin u uw situatie uiteenzet en om ondersteuning vraagt. Mocht uw kredietverstrekker niet reageren binnen een maand, uw aanvraag afwijzen, of een voorstel doen dat u niet ziet zitten, dan kunt u aankloppen bij de vrederechter.” Die kan besluiten de maandlasten te verlagen op basis van uw financiële situatie, zo leert de website van de FOD Economie.

De schuld blijft bestaan, maar wordt over een langere periode uitgesmeerd, wat wel kan resulteren in hogere totale kosten. De vrederechter bepaalt in dat geval hoeveel van die extra kosten voor u zijn. Essentieel is dat u zich strikt houdt aan de afbetalingsregeling die de rechter vaststelt; zo niet, dan vervallen de getroffen regelingen. Het goede nieuws is dat u geen advocaat nodig hebt om betalingsfaciliteiten aan te vragen. Maar het proces begint wel met die cruciale aangetekende brief aan de kredietverstrekker.

Zijn er verder nog algemene regels?

Lees ook: