‘Door ongecoördineerd energiebeleid dreigt een groter probleem dan de kernuitstap’

Warmtekrachtkoppeling (WKK) of cogeneratie is een relatief onbekende, maar belangrijke schakel in onze energiebevoorrading. De sectororganisatie Cogen  trekt aan de alarmbel. “Het ongecoördineerde beleid dreigt een gat te slaan in de Belgische elektriciteitsbevoorrading met een grotere impact dan de kernuitstap”, waarschuwt directeur Kris Voorspools.

Warmtekrachtkoppeling, ook wel WKK of cogeneratie genoemd, dreigt te verdwijnen. Heel wat uitbaters van WKK-installaties denken eraan hun installatie te vervangen door elektrische boilers zodra hun installatie afgeschreven is. De kans is groot dat u nog nooit over cogeneratie hebt gehoord, maar die technologie zorgt momenteel voor een groot stuk van onze energievoorziening. 

Wat is cogeneratie?

Cogeneratie is een technologie waarmee de warmte die vrijkomt bij elektriciteitsproductie ook nuttig gebruikt wordt. Dat is veel efficiënter dan diezelfde hoeveelheden elektriciteit en warmte afzonderlijk op te wekken. Dat past mooi in de energietransitie. Als je fossiele brandstoffen gebruikt, stoot je door die efficiëntiewinst minder CO₂ uit. Als je hernieuwbare brandstoffen gebruikt, haal je door de hogere efficiëntie meer energie uit die schaarse hernieuwbare bronnen. Daarenboven is cogeneratie flexibel inzetbaar, wat toekomst essentieel wordt in een energiesysteem met een groot aandeel wind en zon die maar gedeeltelijk kunnen inspelen op veranderingen in de vraag naar energie.

Cogeneratie is dus een technologie die je zeker moet meenemen in de energietransitie. En toch gebeurt dat onvoldoende. Ons energiebeleid wordt gehinderd door een versnippering van bevoegdheden. Warmte is regionale materie en stroomproductie is federaal. Het regionale beleid ziet cogeneratie gewoon als een inefficiënte warmtebron, want het kijkt niet naar de stroomproductie, die federale materie is. Het nieuwe beleidsvoorstel rond gebouwenverwarming wil zelfs cogeneratie onmogelijk maken. Het federale beleid ziet cogeneratie dan weer als een inefficiënte elektriciteitscentrale, want het kijkt niet naar de warmterecuperatie, die regionale materie is. Zo mag een cogeneratie-installatie de investeringen die nodig zijn om de warmte te recupereren niet meetellen in het federale steunmechanisme om bevoorradingszekerheid te garanderen. Vreemd, want een klassieke centrale mag de investering om warmte te vernietigen (de koeltoren) wél meetellen.

Beide beleidsniveaus houden onvoldoende rekening met de voordelen van gecombineerde productie van warmte en elektriciteit. Op die manier ontstaat regelgeving die efficiënt energiegebruik onvoldoende stimuleert.

Grote impact

De troeven van cogeneratie worden onvoldoende gewaardeerd op elk beleidsniveau. Logischerwijs dreigt cogeneratie dan ook te verdwijnen. Vervanging van cogeneratie door elektrische boilers past weliswaar in een traject van elektrificatie, maar zou enorme gevolgen hebben. Momenteel staan er in België meer dan 1.000 cogeneratie-installaties die samen 3.000 MW elektriciteit en tegelijkertijd ruim 4.000 MW warmte kunnen leveren. Als je die installaties zou vervangen door elektrische boilers, valt er dus 3.000 MW capaciteit aan stroomproductie weg, en zou er bijkomend 4.000 MW stroomproductie nodig zijn om die elektrische boilers te voeden. In totaal heeft dat dus een impact van 7.000 MW op ons productiesysteem en op de noden van het stroomnet.

Om dat getal te kaderen: de kernuitstap ging over 6.000 MW van zeven kerncentrales. Wegvallen van cogeneratie gaat over een impact van mogelijk 7.000MW gespreid over meer dan 1.000 installaties die lokaal energie leveren. Het ongecoördineerde beleid rond cogeneratie dreigt dus de komende tien jaar een gat te slaan in de Belgische productie en transport van elektriciteit dat een grotere impact heeft dan de volledige kernuitstap. Een tijdbom waarvan de mensen niet eens weten dat ze bestaat.

Grondig overleg op beide beleidsniveaus is dus noodzakelijk en hoogdringend. De sector staat klaar om dit overleg aan te gaan.