‘België is wat betreft collectieve schadeclaims een voorbeeld voor de Europese Unie’

De Europese Commissie wil de consument beter beschermen. De Belgische wetgeving voor collectieve schadeclaims is een voorbeeld dat de andere lidstaten moeten volgen, tenminste als het Europees Parlement en de Europese Raad het licht op groen zetten.

Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker had het in zijn State of the Union in september al over een New Deal for Consumers. De consument heeft dan misschien wel evenveel rechten in de VS als in Europa, maar niet evenveel wapens om die rechten af te dwingen. In amper twee lidstaten van de Europese Unie sleepten consumentenorganisaties na het Dieselgate-schandaal 5,5 miljoen euro uit de brand voor gedupeerde consumenten. In de VS moest Volkswagen 25 miljard dollar betalen om de aangerichte schade te vergoeden.

Onlangs kwam de Europese Commissie met een voorstel om de Europese consument meer wapens te geven tegen de bedrijven die hun rechten niet respecteren. De Commissie wil collectieve schadeclaims in heel de Europese Unie mogelijk te maken en vraagt de lidstaten om het licht op groen te zetten. We vroegen aan de Europese consumentenorganisatie BEUC wat meer tekst en uitleg.

België staat samen met Italië, Portugal, Spanje en Zweden in jullie ‘groene’ lijst van EU-landen met een goed werkend systeem voor groepsvorderingen. Wat vinden jullie zo goed aan het Belgische systeem?

SEBASTIEN PANT (woordvoerder): “België stelt consumenten in staat op een redelijk efficiënte manier een collectieve schadevergoeding te eisen. De Belgische rechters kunnen beslissen tot een opt-out voor alle Belgische consumenten, wat betekent dat die consumenten niets meer moeten doen om recht te hebben op de schaderegeling. Die consumenten hebben wel nog de mogelijkheid om van de collectieve schadevergoeding af te zien. Dat is een voordeel, want zo ontvangt een grotere groep bedrogen mensen een schadevergoeding dan bij een opt-in. Bij een opt-in moeten de consumenten er expliciet voor kiezen aan te sluiten.”

Het Belgische systeem heeft ook nadelen. Test-Aankoop heeft sinds de start van het Belgische systeem in 2014 twee rechtsvorderingen tot collectief herstel afgerond en er lopen nog vier vorderingen. Er zijn echter weinig organisaties die zo’n zaak aanhangig willen maken, want ze mogen er geen winst op maken. Staat dit verbod ook in het voorstel van de Europese Commissie?

PANT: “Ja. In het voorstel van de Commissie kunnen enkel non-profitorganisaties en groepen van consumenten massaclaims lanceren. Het vervolgen van bedrijven zal dus zeker geen schering en inslag worden zoals in de Verenigde Staten. Deze richtlijn zal geen ‘US-style suing culture’ in Europa installeren, ondanks het geroep van sommige lobbygroepen uit de bedrijfswereld die het Amerikaanse voorbeeld als schrikbeeld schetsen.”

Wat verandert concreet als de Europese Commissie haar zin kan doordrijven?

PANT: “Voor simpele zaken zoals claims van passagiers tegen luchtvaartmaatschappijen waar de schade van de consumenten en de betrokken groep van consumenten bekend is, zou het sowieso gemakkelijker moeten worden om een collectieve claim in te dienen. Dit zal een gamechanger zijn in de landen waar de mogelijkheid voor collectieve vorderingen nu nog niet bestaat. Voor complexe zaken, zoals Dieselgate, waar het aantal gedupeerden nog niet gekend is en/of waar de schade geval per geval moet berekend worden, zal de lidstaat moeten beslissen of een collectieve claim mogelijk is, of niet.”

Er is in de richtlijn voorzien dat de vertegenwoordigers van de consumenten over de grenzen van de Europese lidstaten heen de belangen van de consument mogen verdedigen. Zullen de Belgische consumenten verder veel merken van de nieuwe Europese richtlijn?

Pant: “België is een van de weinige landen met een goed werkend systeem, dus dit voorstel zal verder weinig veranderen in België. In andere landen is de huidige oplossing verre van perfect. Het kan jaren duren vooraleer een rechter een fout vaststelt en pas daarna kan een collectieve claim gestart worden. De EU-lidstaten krijgen ook te veel keuzevrijheid in de manier waarop ze complexe zaken aanpakken.”