Turkije is op dreef

Het wantrouwen tegenover de Turkse politiek en economie mag dan wel zijn toegenomen, president Recep Tayyip Erdogan zorgt voor de politieke stabiliteit die de financiële markten nodig hebben.

Het afgelopen jaar waren de ogen van de internationale gemeenschap geregeld op Turkije gericht. Het draait meestal rond de president en ex-premier Recep Tayyip Erdogan, de sterke man van de regerende AKP. Hij is een van de bekendste machthebbers ter wereld en krijgt ook bij ons veel meer persaandacht dan vele andere West-Europese staatshoofden en regeringsleiders. Op 16 april zei een nipte meerderheid van 51,4 procent van de Turken (ruim 25,1 miljoen) ‘ja’ in een referendum over enkele constitutionele hervormingen die de macht van de president uitbreiden. Volgens critici evolueert hij naar een totalitaire macht in een presidentieel regime.

Steeds meer controverse

Met de winst in het referendum rondt Erdogan een parcours af die zijn positie moet versterken, sinds hij in de zomer van 2016 overeind bleef na een mislukte staatsgreep door een deel van het leger, waar al dan niet de Gülen–beweging van de in de Verenigde Staten wonende predikant Fethullah Gülen achter zat. Het was de aanleiding voor Erdogan om een grootscheepse zuivering door te voeren en in de hele staatshuishouding (leger, onderwijs, gerecht,…) vermeende tegenstanders aan de kant te zetten.

Erdogan is kwam in 2013 in een minder gunstig daglicht te staan. Eerst was er het verzet van vele burgers rond het verdwijnen van het Gezi–park in Istanboel, waar Erdogan ook werd beschuldigd van belangenvermenging. Dat verzet werd op een brutale manier onderdrukt. In 2014 eindigde de maximale termijn van zijn premierschap en liet hij zich door het volk tot president verkiezen. Dat is normaal een ceremoniële functie, maar lange tijd bleef hij tegen de grondwet in de bijeenkomsten van de regering en de AKP voorzitten.

Het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig al dan niet in het Turkse luchtruim in het najaar van 2015 was een zoveelste incident dat het verbindingsland tussen Europa en Azië negatief in de kijker zette. Maar dat Erdogan een briljant strateeg is, bleek uit zijn befaamde vluchtelingendeal met de Europese Unie, waardoor hij zich veel kan permitteren, inclusief West-Europese landen en leiders de huid vol schelden.

Straf parcours

Velen begrijpen dan ook niet dat de president nog altijd wordt gesteund en populair blijft. Erdogan is een kind van een zware economische en financiële crisis die Turkije net na de eeuwwisseling onderging. Het bracht hem en de AKP aan de macht en hij zette de eerste jaren een straf parcours neer. Hij hervormde de economie en was de grote inspirator van het Turkse groeiwonder met voor het eerst in de Turkse geschiedenis begrotingsdiscipline, beteugeling van de inflatie, een daling van de armoede, een forse toename van buitenlandse investeringen en de terugbetaling van de leningen aan het IMF.

Daar waar in 2002 nog 30,3 procent van de Turkse bevolking zich onder de internationale armoedegrens bevond, was dat in 2015 tot amper 1,6 procent gezakt. De overheidsschuld zakte van 77 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2001 naar 32 procent van het bbp in 2016. Het begrotingstekort dook van 13 procent in 2001 naar 1 à 2 procent de jongste jaren. Tussen 2002 en 2007 behoorde Turkije tot de snelst groeiende economieën ter wereld, waardoor het land van plaats 26 naar 15 opklom in de lijst van de grootste economieën ter wereld. Turkije is lid van de G20,de belangrijkste twintig economieën, en werd door Goldman Sachs in 2005 opgenomen in de Next 11, landen naast de BRIC-landen met zeer beloftevolle perspectieven.

De Verenigde Naties classificeert Turkije als een land met een hoge menselijke ontwikkeling. Het belangrijkste probleem is een aanzienlijk tekort op de lopende rekening. Dat wordt een belangrijke uitdaging voor Erdogan en zijn regering.

Lira in vrije val

Dat het wantrouwen ten aanzien van de Turkse politiek en economie de jongste jaren is toegenomen, blijkt uit de haast systematische ontwaarding van de Turkse lira (TRY) ten opzichte van de Amerikaanse dollar (USD) en de euro (EUR) de afgelopen vijf jaar. Afgerond evolueerden we van 2,25 Turkse lira voor 1 euro in 2012 naar 4,14 Turkse lira voor 1 euro begin dit jaar. In 2012 kreeg je voor 1 dollar 1,75 Turkse lira. Dat evolueerde naar net geen 4 lira voor 1 dollar begin dit jaar. Tegenover de Amerikaanse dollar daalde de waarde van de Turkse lira dus met meer dan het helft. De negatieve publiciteit, de verminderde economische groei _ ook het toerisme leed onder de ruzies van Erdogan met Rusland en Europese Unie, het hoge tekort op de lopende rekening, de voortdurende en bloedige aanslagen van de PKK en IS in Istanboel en andere steden en verminderde investeringen joegen beleggers weg uit de Turkse munt. Al is er de jongste weken wel sprake van een enig herstel (van 3,95 naar 3,57 Turkse lira voor 1 dollar en van 4,14 naar 4,02 Turkse lira voor 1 euro).

Langetermijnopportuniteit

Tot spijt van wie het benijdt, zorgt Erdogan voor de politieke stabiliteit waar de financiële markten naar snakken. Turkije blijft bovendien een land met gunstige perspectieven op lange termijn, want het land heeft een heel jonge (25% van de bevolking is tussen 0 en 15 jaar) en snelgroeiende bevolking (80,3 miljoen inwoners in 2016 versus 12 miljoen 100 jaar geleden).

De Turkse beurs is de jongste weken weer op dreef. De Borsa Istanbul 100-index staat dit jaar al op een winst van 20 procent en bereikte de recordhoogte van 96.500 punten. Daarmee werd de jongste weken de vorige piek van afgerond 93.200 punten einde mei 2013 doorbroken. Tussen de beide pieken maakte de referentie-index forse jojobewegingen tussen ruwweg 60.000 en 90.000 punten.

Na de forse klim van de voorbije weken en maanden is er wellicht ruimte voor een adempauze, maar de beurs blijft een langetermijnopportuniteit. Temeer omdat de Turkse banken gezond zijn en de overheidsschuld laag is. En vooral omdat Turkse aandelen tegen amper 9,5 keer de verwachte winst 2017, tegen 1 keer de omzet en 1,3 keer de boekwaarde worden verhandeld. Dat is niet alleen gemiddeld 35 procent goedkoper dan de grote Europese aandelen uit de Stoxx600-index (tegen 16 keer de verwachte winst 2017, 1,3 keer de omzet en 1,9 keer de boekwaarde), maar daarmee is de Turkse beurs ook nog altijd een van de goedkoopste Europese aandelenmarkten.