Tien vragen over finfluencers: wie is te vertrouwen?

Zelfverklaarde finfluencers zijn vandaag alomtegenwoordig op het internet. Hoe weet u of hun informatie en adviezen ook betrouwbaar zijn? Trends beantwoordt tien vragen over het fenomeen.

1/ Wat zijn finfluencers?

Finfluencers – een samentrekking van ‘financial’ en ‘influencers’ – zijn mensen die via de sociale media financiële informatie, inzichten of advies verspreiden. Denk aan tips over sparen en beleggen, analyses van aandelen, uitleg over cryptomunten en persoonlijke ervaringen met financiële producten. Ze maken gebruik van socialemediaplatformen zoals Instagram, TikTok, YouTube en LinkedIn om hun volgers te informeren, te inspireren en eventueel aan te zetten tot concrete acties.

Populaire finfluencers hebben al snel tussen 10.000 en 200.000 volgers, met uitschieters tot ver daarboven.

2/ Sinds wanneer zijn finfluencers actief?

“Hun opkomst valt samen met de democratisering van de financiële markten en de groei van de sociale media, met de coronapandemie als belangrijke katalysator”, zegt Bart Chiau, professor aan de faculteit economie van UGent. “Het aantal particuliere beleggers nam toen fors toe. Jongeren ontdekten massaal beleggingsapps en gingen op zoek naar informatie buiten de traditionele bronnen. In die context ontpopten finfluencers zich als alternatieve stemmen die op een toegankelijke manier financiële thema’s wisten uit te leggen.”

3/ Heeft een influencer een relevante opleiding of ervaring?

Het profiel is divers, maar vaak gaat het om jonge en digitaal vaardige personen met een interesse in economie, beleggen of personal finance. Sommige finfluencers hebben een achtergrond in de financiële sector of een economische opleiding, maar dat is lang niet altijd het geval. Vaak zijn het autodidacten die hun eigen leertraject en ervaringen delen. Dat maakt de verhalen herkenbaar, maar roept tegelijk vragen op over hun deskundigheid en betrouwbaarheid.

4/ Tot wie richten finfluencers zich voornamelijk?

Finfluencers mikken vooral op een jong publiek: twintigers en dertigers die hun eerste stappen zetten in de wereld van sparen, beleggen of investeren. Ze spelen in op de behoefte aan begrijpelijke financiële informatie en transparantie. Door gebruik te maken van visuele formats, humor en persoonlijke verhalen weten ze een publiek te beroeren dat zich elders minder aangesproken voelt.

5/ Is die toegankelijkheid een troef?

“Finfluencers verhogen de financiële geletterdheid van jongeren, en dat is goed nieuws”, stelt Bart Chiau. “Ze brengen een complexe materie in een begrijpelijke taal die jongeren sneller oppikken. Toch blijft het belangrijk om het verschil te zien tussen enerzijds popularisering en anderzijds vereenvoudiging en veralgemening die cruciale nuances verwaarlozen.”

Naast de verhoogde toegankelijkheid kunnen finfluencers bijdragen aan een wereld die meer open is over inkomsten, uitgaven, schulden en investeringen. Sommigen nemen ook een educatieve rol op zich en wijzen hun volgers op valkuilen of risico’s. Anderen brengen maatschappelijk relevante thema’s zoals financiële ongelijkheid, duurzaam beleggen en ethische keuzes onder de aandacht.

6/ Klopt het dat finfluencers vaak ingehuurd worden door banken?

“Financiële instellingen hebben inderdaad het potentieel van finfluencers als marketingkanaal ontdekt”, bevestigt Bart Chiau. “In plaats van dure reclamecampagnes uit te werken, zetten ze in op de samenwerking met populaire profielen die hun merk voorstellen. Dat varieert van gesponsorde content tot langlopende ambassadeurschappen.” Voor banken is het een manier om relevant te blijven in een veranderend medialandschap waarin traditionele advertenties almaar minder impact hebben.

“Finfluencers zijn wettelijk verplicht zulke commerciële samenwerkingen duidelijk te vermelden”, merkt Chiau op. “Maar dat gebeurt niet altijd. Bovendien is het voor volgers moeilijk om in te schatten in hoeverre de informatie, inzichten en advies beïnvloed zijn. De balans tussen authenticiteit en commerciële belangen blijft delicaat. Sommige finfluencers worden zelfs vergoed voor het aanbrengen van klanten.”

7/ Zijn er nog gevaren aan verbonden?

“Finfluencers geven beleggingsadvies zonder vergunning”, zegt Bart Chiau. “Dit in tegenstelling tot erkende financiële tussenpersonen die verplichte opleidingen volgen bij door de FSMA (de autoriteit die toezicht houdt op de Belgische financiële sector, nvdr) goedgekeurde organismen en die geregeld bijscholing krijgen.” Het grootste risico is dat mensen algemene adviezen opvolgen die niet zijn afgestemd op hun persoonlijke situatie. Bovendien bevatten sommige video’s of posts onvoldoende context of zelfs ronduit foutieve informatie. In het ergste geval promoten finfluencers – bewust of uit onwetendheid – misleidende of gevaarlijke producten. Vaak bieden ze ook dure cursussen, trainingen en zelfgeschreven boeken aan. Of abonnementen voor het ontvangen van berichtjes met aankoop- en verkoopadviezen. Bart Chiau pleit dan ook voor een duidelijke gedragscode en eventueel een kwaliteitslabel.

8/ Wat zegt de financiële waakhond daarover?

De FSMA benadrukt dat finfluencers geen apart statuut hebben en zich zoals iedereen aan de financiële wetgeving dienen te houden. “Wij houden de vinger aan de pols”, klinkt het. “Wie actief is in beleggingsadvies en vermogensbeheer, heeft een vergunning van de FSMA nodig. Voor bank- en beleggingsdiensten is een andere licentie vereist. Finfluencers moeten zich ook houden aan het commercialiseringsverbod dat wij voor risicovolle producten hebben afgekondigd.”

Beleggingsadvies is een gereglementeerde activiteit waarbij een gepersonaliseerde aanbeveling over een belegging wordt gedaan. In algemene bewoordingen praten over beleggen is evenwel geen beleggingsadvies. Daarvoor is dan ook geen vergunning vereist.

“Voor finfluencers gelden eveneens de regels inzake marktmisbruik”, zegt de FSMA nog. “Iedereen mag zijn of haar mening geven over aandelen, maar er moet volledige transparantie zijn. Dat betekent: duidelijkheid over het eigen bezit van een aandeel dat besproken wordt. Elke vorm van marktmanipulatie is hoe dan ook verboden.”

De FSMA kan administratieve sancties opleggen aan spelers die zich niet houden aan de financiële wetgeving. Vermoedt u dat een finfluencer zijn of haar boekje te buiten gaat, dan kunt u dat aan de FSMA melden.

9/ Hoe scheid je het kaf van het koren?

Kritisch denken is essentieel. Kijk naar de achtergrond van finfluencers: hebben ze aantoonbare kennis of ervaring in het domein waar ze over praten? Communiceren ze transparant over samenwerkingen en risico’s? Vermijden ze overdreven winstbeloftes of get rich quick-retoriek? U doet er bovendien goed aan om de informatie van finfluencers te vergelijken met andere bronnen, zoals officiële instellingen, gespecialiseerde media of erkende professionals.

10/ Wat is het professionele alternatief voor een finfluencer?

Finfluencers kunnen inspireren en motiveren, maar bij belangrijke beslissingen blijft een professionele bron onmisbaar. Wie op zoek is naar betrouwbaar en gepersonaliseerd financieel advies, doet er dus goed aan een erkende financieel adviseur te raadplegen. Zo’n professional is onderworpen aan strikte opleidingsvereisten, transparantieregels en deugdelijk toezicht. Hij of zij moet handelen in het belang van de klant en mag enkel producten aanbevelen die aansluiten bij het risicoprofiel van die cliënt.

Er bestaan overigens ook tal van onafhankelijke informatiekanalen: gespecialiseerde magazines en websites, consumentenorganisaties en de FSMA zelf.