ESG heeft steeds meer de wind van voor: ‘Het is maar een label’

Duurzaam beleggen en ESG-fondsen waren razend populair tussen 2020 en 2022. Maar sinds de piek in 2022 gaat het steil bergaf met de rendementen. Er is ook steeds meer tegenwind en scepsis vanuit verschillende hoeken. Is dat tijdelijk? Of het begin van de neergang van duurzaam beleggen?

Gisteren berichtte Trends over de problemen rond ESG-ratings wat voor wankele fundamenten zorgt onder veel van de duurzame beleggingsstrategieën. Daar komt nog eens bij dat er steeds meer vraagtekens geplaatst worden bij de beweringen van sommigen dat duurzaam beleggen meer opbrengt. Het laatste woord rond ESG en beleggen is daarmee nog niet gezegd.

Een van de grootste critici van het ESG-beleggen is de gezaghebbende Aswath Damodaran, die aandelenwaardering en corporate finance doceert aan de NY Stern Universiteit. “In schijnheiligheid geboren, in hypocrisie grootgebracht en verkocht op basis van drogredeneringen. ESG is tien jaar lang ongemoeid gelaten, maar wordt nu geconfronteerd met een berg aan problemen die het bijna allemaal aan zichzelf te danken heeft.” Zo begon hij zijn opiniestuk eind vorig jaar in de zakenkrant FT.

Volgens hem is de opzet van de ESG-criteria meermaals veranderd. In het begin lag de nadruk op verantwoord beleggen. Maar toen fonds- en vermogensbeheerders doorhadden dat dat alleen niet voldoende was om geld voor ESG-fondsen aan te trekken, zijn ze de nadruk beginnen te leggen op het rendement. Er kwam een rist studies uit die aantoonden dat ESG-beleggen beter rendeerde. Logisch, zegt Damodaran, omdat in die periode olie- en gasbedrijven, die bovenaan de verbodslijstjes van ESG-beleggers stonden, het niet goed deden, terwijl de techbedrijven die uitblonken wel allemaal ESG-stickers opgeplakt kregen.

Met de oorlog in Oekraïne stuwden fossiele spelers en wapenfabrikanten de zogenoemde zondaarsindexen de hoogte in, waardoor de ESG-predikers de nadruk verlegden naar risico. ESG zou beleggers tonen welke aandelen het meest risicovol zijn en hen daarmee behoeden voor kapitaalverlies. Maar in de beleggingswereld gaat een lager risico samen met een lager rendement, wat meteen de belofte ondergraaft dat ESG-beleggen meer opbrengt.

Zo berichtte De Tijd onlangs over een onderzoek van de universiteit van Rotterdam, tot nu het meest omvangrijke rapport over de rendementen van ESG-fondsen, dat stelde vast er van een bovengemiddeld rendement geen sprake is.

Lange termijn

De prestaties van ESG-fondsen zijn even onderhevig aan de grillen van de markt als andere beleggingsstrategieën. “Er zullen periodes zijn dat ESG-fondsen het beter doen dan het marktgemiddelde en er zullen periodes zijn dat ze het minder goed doen”, zegt Jenn-Hui Tan, hoofd duurzaamheid bij vermogensbeheerder Fidelity.

In heel het debat ligt ook een grote verantwoordelijkheid bij de fondsbeheerders, stelt hij. “Zij moeten heel duidelijk zijn over wat ze beogen met ESG. De meeste fondsen hopen er op termijn hogere rendementen mee te halen. Een ander segment streeft andere, niet-financiële doelstellingen na. Het is zaak dat duidelijk te maken aan je klanten en beleggers.”

Uiteindelijk is niet het etiket van tel, zegt Jenn-Hui Tan. “De onderliggende structurele trends waar ESG op stoelt, zoals de klimaatverandering, het natuurverlies of de groeiende sociale ongelijkheid, zijn de structurele drijfveren die samenlevingen en economieën voortstuwen en waar je oog voor moet hebben”, zegt hij. “ESG is maar een afkorting, een label. Voor mijn part noem je het anders.”

Dat duurzaam beleggen op tegenstand stuit, verandert volgens Jenn-Hui Tan niet veel voor de lange termijn. “Duurzaamheid blijft gewoon een kernaspect binnen de belangrijkste langetermijnthema’s zoals de energietransitie. Er zijn nog steeds heel veel structurele maatschappelijke en economische veranderingen waarin duurzaamheid centraal staat en die de lange termijnvraag zullen bepalen”, stelt hij.