De toekomst van duurzaam beleggen: vaarwel ESG, welkom impact

Beleggers moeten minder op duurzaamheidscriteria focussen en meer op de oplossingen die bedrijven bieden voor de klimaatproblemen. Dat is een van de conclusies van het nieuwe boek Duurzaam beleggen: laat je geld renderen voor jezelf en voor de wereld.

In de eerste helft van 2024 trokken beleggers wereldwijd netto 40 miljard dollar terug uit beleggingsfondsen met een duurzame focus. Volgens een studie van het Britse beurshuis Barclays, op basis van data van de fondsentracker EPFR, hebben de ESG-fondsen nooit eerder met een beleggersexodus te maken gekregen (de E staat voor environmental, de S voor social en de G voor governance).

“ESG was een hype te vergelijken met de dotcomhype die in het jaar 2000 uiteenspatte. De ESG-hype is nu ook gepasseerd”, stelt Pierre-Yves Gauthier, hoofd strategie en medeoprichter van Alpha Value in de Britse zakenkrant Financial Times. Todd Cort, professor aan Yale School of Management en gespecialiseerd in duurzaam beleggen, zegt in dezelfde krant dat het ESG-label in onbruik zal raken. “Beleggers zullen meer moeite doen om achter het gordijn te kijken, om de risico’s voor milieu en maatschappij te begrijpen. Die inspanningen zullen blijven groeien, ook al noemen we het niet meer ESG.”

Tegenslagen

Een aantal bedrijven actief in hernieuwbare energie zakte de voorbije jaren door het ijs. Bedrijven zoals het Israëlische SolarEdge Technologies, de Deense windparkenspecialist Ørsted en de Deense windmolenbouwer Vestas hebben sinds begin 2021 respectievelijk 97, 72 en 68 procent van hun beurswaarde in rook zien opgaan. Hun aandelen zaten in veel ESG-portefeuilles.

Tegelijkertijd zorgde de inval van Rusland in Oekraïne voor een heropleving van defensieaandelen en klassieke oliemajors zoals Shell en TotalEnergies. Laat dat nu net twee sectoren zijn die duurzame fondsen al jaren links lieten liggen, uit ethische overwegingen.

Onlangs bleek nog uit data van Morningstar Direct dat de posities in defensie van duurzame beleggingsfondsen meer dan verdubbeld zijn sinds de start van de oorlog in Oekraïne. In Oekraïne verdwenen vele hectaren bos, natuurgebied en landbouwgrond, en stierven duizenden dieren. De oorlog maakte het debat los over de duurzaamheid van investeringen in defensie.

Schandalen

Daarnaast waren er ook schandalen, zoals dat van DWS. Die Duitse vermogensbeheerder besliste een schikking van 19 miljoen dollar af te sluiten met de Amerikaanse toezichthouders in een onderzoek naar greenwashing en misleiding van beleggers. Greenwashing betekent dat duurzaamheid slechts een dunne marketinglaag is zonder inhoud.

Ten slotte beschuldigen sommige Republikeinse politici de beheerders van ESG-fondsen van woke-activisme. De uitstroom begon in de Verenigde Staten, maar sinds enkele maanden bloeden ESG-fondsen ook in Europa geld van beleggers.

Strijd tegen greenwashing

Jasper Vekeman, co-auteur van het boek Duurzaam beleggen: laat je geld renderen voor jezelf en voor de wereld en medeoprichter van de Duurzaam Beleggen Academy, zet een en ander in perspectief. Hij verwijst onder meer naar de jongste Global Sustainable Investment Review, waaruit bleek dat er in 2022 wereldwijd 30.000 miljard dollar duurzaam was geïnvesteerd. Ook GSIA stelt vast dat de groei van duurzame beleggingen is beginnen te sputteren. Een deel van de verklaring is dat vermogensbeheerders niet meer zomaar om het even wat mogen claimen over duurzaamheid.

Vekeman meent dat de sector meer volwassen wordt. “De strijd tegen greenwashing is een van de belangrijkste evoluties in duurzaam beleggen. Niet alle vormen van duurzaam beleggen zijn greenwashing, maar het komt wel vaak voor en vormt een groot probleem.” De regels zijn de jongste jaren aangescherpt. Vekeman kijkt vooral uit naar de invoering van de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), die betrouwbare en vergelijkbare informatie moeten opleveren over duurzaam beleggen.

“Er bestaan al lang internationale standaarden voor de boekhouding van bedrijven, waarmee beleggers de financiële gezondheid kunnen schatten en bedrijven onderling vergelijken. De ESRS zijn de uitwerking van de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die bedrijven verplicht te rapporteren over hun prestaties op het gebied van milieu, sociaal beleid en goed bestuur. De ESRS-standaard wordt vanaf 2025 geleidelijk ingevoerd, te beginnen bij de 50.000 grootste bedrijven in Europa.”

Shift naar impact

De data die gespecialiseerde dataleveranciers zoals Sustainalytics, Refinitiv, MSCI en S&P Global voor grote beleggers verzamelen, focussen vooral op de risico’s voor de bedrijven. “Grote beleggers wilden vooral weten wat de impact van de klimaatverandering zou zijn op een bedrijf, pakweg omdat een fabriek in een regio staat waar droogte dreigt”, legt Vekeman uit. “Moet de vraag niet vooral zijn welk risico het bedrijf inhoudt voor het klimaat? In hoeverre is die fabriek debet aan de waterproblematiek in de regio? Aan die vreemde kronkel in duurzaam beleggen wordt met de ESRS-standaard een mouw gepast.”

Bovendien is er, volgens Vekeman, ook een voortschrijdend inzicht bij beleggers die duurzaamheid echt hoog in het vaandel dragen. Die zal zorgen voor een shift van ESG naar een meer reële impact. “Neem twee bedrijven: het ene produceert shampoo, het andere verkoopt plantaardige melk. ESG kijkt naar een hele rist randfactoren: hoe gaan die bedrijven om met hun afval (E), hun personeel (S) en mogelijke klokkenluiders (G)? Het zou best kunnen dat de shampooproducent op al die punten het beste scoort. Een impactbelegger daarentegen kijkt naar de dienst of het product dat een bedrijf levert. Bieden die een oplossing voor een probleem waar de wereld mee kampt? Dan zal de producent van plantaardige melk wellicht beter scoren.”

De toekomst

De typische ESG-belegger wil financieel rendement halen en bedrijven belonen die inspanningen leveren en een transitie maken. Vekeman: “Impactbeleggen gaat een stap verder. Daarvoor worden bedrijven en projecten geselecteerd die expliciet bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke en milieuproblemen. Het richt zich specifiek op investeringen die meetbare, positieve effecten hebben, naast financieel rendement.”

Hoe duurzaam beleggen in de toekomst eruit zal zien, durven de auteurs van het boek niet te voorspellen. Ze zijn er wel van overtuigd dat duurzaam beleggen zal blijven bestaan. “Duurzaam beleggen staat niet op zichzelf. Het steunt op een complex institutioneel raamwerk dat is opgebouwd rond de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties, en internationale afspraken zoals het klimaatakkoord van Parijs en de Europese Green Deal.”

Lees ook: