Fiscale amnestie: ‘Vraag naar een nieuwe regularisatieronde is zeer groot’

Op de onderhandelingstafel van de nieuwe regering liggen opnieuw plannen voor een fiscale amnestie. Sinds 1 januari 2024 weten mensen namelijk niet meer wat ze moeten doen met geld waarvan ze de herkomst niet meer kunnen bewijzen.

Flashback naar een jaar geleden. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) kan uitpakken met dubbel zoveel inkomsten als verwacht uit de vierde – en dit keer echt wel definitief de allerlaatste – ‘eenmalige’ bevrijdende aangifte (EBA). Vooral in december kregen belastingplichtigen door dat er in 2024 geen mogelijkheid meer zou zijn om fiscale zonden op te biechten en daar pardon voor te krijgen. Want 606 van de 1.024 dossiers voor fiscale regularisatie zijn pas in december ingediend. In totaal gingen die dossiers over 534 miljoen euro aan kapitaal, op een totaal van 894 miljoen euro aan kapitalen van bedenkelijk allooi voor heel 2023.

Het principe van de eenmalige bevrijdende aangifte is telkens hetzelfde: mensen krijgen de kans zwart of grijs geld wit te wassen tegen voorwaarden die vooraf bekend zijn. Ze betalen na verloop van tijd steeds hogere boetes en in ruil daarvoor genieten ze niet alleen fiscale maar ook strafrechtelijke immuniteit. “Natuurlijk is het nog altijd mogelijk spontaan naar een belastinginspecteur te stappen, maar dan moeten belastingbetalers onderhandelen zonder wettelijke kader of garanties”, zegt Sabrina Scarnà, belastingdeskundige van Tetra Law. “Daardoor zitten mensen met niet-aangegeven kapitalen in een impasse.”

Gevangen in het buitenland

Volgens het advocatenkantoor Tiberghien vallen nog steeds redelijk veel nalatenschappen open, met kapitalen op buitenlandse rekeningen waarvan de erfgenamen de oorsprong niet of niet volledig kunnen verklaren volgens de normen die de Belgische banken vandaag hanteren. “Vaak gaat het om dossiers die zeer ver teruggaan in de tijd”, klinkt het. De banken zijn bang als medeplichtig aan witwaspraktijken te worden beschouwd.

Van uw ouders zult u misschien nog wel te weten kunnen komen hoe ze het geld vergaarden dat op hun buitenlandse rekeningen staat. Voor een overleden tante zonder kinderen of verre familie die twintig jaar geleden geld in Luxemburg parkeerde, is het al veel minder vanzelfsprekend volledig te reconstrueren en te documenteren waar dat geld vandaan kwam. “De praktijk leert dat erfgenamen in een dergelijk dossier geconfronteerd worden met een ernstig probleem. Ze kunnen nergens meer terecht om die kapitalen fiscaal te regulariseren”, stellen de advocaten van Tiberghien.

Net als veel van haar collega’s is Sabrina Scarnà voorstander van de invoering van een nieuw algemeen pardon. “Het zou een goede zaak zijn voor de mensen die het nodig hebben. Veel belastingbetalers zitten vast met activa in het buitenland, die ze niet kunnen repatriëren”, merkt ze in de praktijk.

Risico op strafrechtelijke vervolging

“We zitten in een juridisch vacuüm. De invoering van een nieuwe fiscale regularisatieprocedure zou voor veel mensen een legale en transparante uitweg bieden”, meent advocaat Grégory Homans van Dekeyser & Associés. “De huidige situatie is problematisch, vooral gezien de verscherping van de strafbaarstelling van het witwassen van geld.”

Sinds 5 februari 2024 is het risico op strafrechtelijke vervolging groter geworden voor erfgenamen door de afschaffing van de zogenoemde ontsnappingsroute. Voor die datum konden erfgenamen in geval van gewone fiscale fraude niet zomaar vervolgd worden voor het aanvaarden en het beheren van een nalatenschap met zwart geld, maar nu kan dat dus wel.

“Uit onze ervaring blijkt dat de vraag naar een nieuwe regularisatieronde alleszins nog erg groot is”, schrijven de advocaten van Tiberghien op hun website. “Enkele politieke partijen lijken te eisen dat het boete-percentage om fiscaal verjaarde kapitalen recht te zetten, hoger moet zijn dan de vorige keer, wat ons dan meteen in de richting van 50 procent duwt.”

Inkomsten versus kapitalen

De eerste eenmalige bevrijdende aangifte werd in 2004 gelanceerd door de regering-Verhofstadt die, net zoals de toekomstige regering nu, geld moest vinden om haar begroting in evenwicht te brengen. De eenmalige boete om geld uit het buitenland te repatriëren en te regulariseren, bedroeg toen 6 of 9 procent, afhankelijk van de situatie. In een jaar bracht die EBA bijna 500 miljoen euro op voor de staat.

De EBA bis werd in 2005 gelanceerd en duurde meer dan zeven jaar. De regering mikte op eenvoudige fraude, zoals ontdoken roerende voorheffing of niet-aangegeven beroepsinkomsten of erfenissen. In 2013 bood de EBA tris de kans inkomsten uit ernstige en georganiseerde belastingfraude te regulariseren. Bij de EBA quater, ingevoerd door de regering-Michel in 2016, moesten niet alleen de inkomsten maar ook de kapitalen waarvan de herkomst duister was, geregulariseerd worden in ruil voor een heffing die tot 40 procent van het kapitaal kon belopen.

4 miljard euro inkomsten uit fiscale amnestie

In totaal hebben die opeenvolgende rondes fiscale amnestie de Belgische staat in twintig jaar bijna 4 miljard euro extra belastinginkomsten opgeleverd. Het is niet moeilijk te begrijpen waarom de Arizona-onderhandelaars fiscale regularisatie opnieuw mogelijk willen maken. Vooral omdat het niet-aangegeven vermogen van de Belgen nog steeds zeer aanzienlijk is. Volgens een rapport van het Rekenhof, dat dateert van 2021, zou nog zo’n 40 miljard euro aan zwart geld zich verschuilen in de krochten van de Belgische economie.

Sabrina Scarnà vindt het niet eerlijk naar die 40 miljard euro zwart geld op Belgische rekeningen te verwijzen. “Het Rekenhof verwijst naar kapitaal dat in het verleden uit het buitenland is gerepatrieerd naar Belgische rekeningen. De staat moet zich niet richten op diegenen die al belastingzonden bekend hebben. Het zou oneerlijk zijn kapitaal dat al geregulariseerd is, nu weer ter discussie te stellen. Er kan nu niet beweerd worden dat die belastingplichtigen geen strafrechtelijke immuniteit genieten.”

De fiscaal experte vindt dat de overheid niet mag terugkomen op wat in het verleden is overeengekomen met de belastingbetaler. Enkel bij de laatste regularisatieronde werden zowel de kapitalen als de inkomsten belast en beboet, bij eerdere rondes ging de regularisatie enkel over de inkomsten op die kapitalen.

Geven en nemen                    

Amnestie voor belastingontduikers blijft een heikele kwestie. Vooral de linkse partijen aan de onderhandelingstafel zien het als een geschenk aan belastingontduikers, of zelfs een stimulans om fraude te plegen. De oplossing? Een soort geven en nemen tussen amnestie en vermogensbelasting, om de Vlaamse socialisten van Vooruit te plezieren en tegelijk Georges-Louis Bouchez van de MR en zijn volgelingen te sussen, die beloofd werd dat er geen nieuwe belastingen zouden komen.

Als de vijfde fiscale amnestie werkelijkheid wordt, valt nog af te wachten hoe die er in de praktijk zal uitzien. Zullen alle soorten inkomsten onder de procedure vallen? Zal het mogelijk zijn gelijk welk inkomen of kapitaal te regulariseren zonder de oorsprong ervan te moeten rechtvaardigen? Zal de operatie gepaard gaan met echte strafrechtelijke zekerheid? En, tot slot, hoe zit het met de sanctie? “Het zou gepast zijn een gunsttarief te geven in bepaalde situaties. Ik denk bijvoorbeeld aan mensen die in het verleden al inkomsten hebben geregulariseerd, zonder dat ze de kans kregen fiscaal verjaarde tegoeden te regulariseren”, besluit Grégory Homans.