Worden singles anders of zwaarder belast? Dat is een vals onderscheid

Van Mark Delanote wordt gezegd dat hij de pen vasthield voor de hervormingsplannen van de personenbelasting, die er deze legislatuur niet gekomen is. Een van de speerpunten van de eerste fase van die hervorming moest de afschaffing van het huwelijksquotiënt worden. Toch wil hij één ding rechtzetten: ons belastingsysteem maakt geen onderscheid tussen koppels en alleenstaanden.

UPDATE. Met een ‘single voor singles’ wil Vooruit in deze verkiezingscampagne opnieuw de aandacht vestigen op de fiscale druk op alleenstaanden. Die hebben vaak dezelfde kosten als gezinnen, maar kunnen niet dezelfde voordelen of kortingen genieten, zegt de partij. Professor fiscaal recht Mark Delanote legde eerder aan Trends uit dat die belastingwig bestaat, maar dat het volgens hem intellectueel oneerlijk is om een onderscheid tussen koppels en alleenstaanden te maken. Herlees hieronder het artikel, naar aanleiding van het later teloorgegane fiscale-hervormingsplan van minister Vincent Van Peteghem.

Mark Delanote, professor fiscaal recht, lid van de Hoge Raad van Financiën en de man die het hervormingsplan van Van Peteghem conceptueel had voorbereid, maakte zich op Twitter een beetje boos na een artikel over de zware belastingdruk op alleenstaanden. Daarin wordt eens te meer verwezen naar de cijfers van de OESO over de belastingwig, die het verschil tussen de loonkosten en het nettoloon berekent. Het is niet zo dat alleenstaanden in België 52 procent van hun loon afdragen aan de fiscus, maar dat is wel het verschil tussen wat de werkgever in bepaalde gevallen betaalt, inclusief werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid (en werknemersbijdragen), en wat de alleenstaande werknemer op zijn rekening ontvangt.

U schreef dat veel koppels net zoveel belastingen betalen als singles en veel singles veel minder belastingen betalen dan veel koppels. Maar België komt wel heel slecht uit de internationale vergelijking over de belastingwig.

MARK DELANOTE. “Ik vind het vooral intellectueel oneerlijk om een tegenstelling tussen koppels en alleenstaanden te maken. Het uitgangspunt van ons belastingsysteem is dat iedereen op dezelfde wijze belast wordt. En ja, er wordt een verschil gemaakt voor mensen die één of meerdere kinderen hebben en voor mensen die getrouwd zijn of wettelijk samenwonen met een partner die niets verdient, of niet veel.

“Ons belastingsysteem verleent ook aan de alleenstaande met kinderen ten laste een bijzonder voordeel, in de vorm van een toeslag op de belastingvrije som, die gehuwden of wettelijk samenwonenden dan weer niet hebben. Het gaat met andere woorden niet om het valse onderscheid tussen koppels of alleenstaanden. Wanneer er geen kinderen in het spel zijn, worden twee partners met een gemiddeld loon exact even zwaar belast als een alleenstaande met een gemiddeld loon. Het zou moeten gaan om een verlaging van de lasten op arbeid voor iedereen.”

Maar in uw voorbereidend werk over de belastinghervorming schafte u ook het huwelijksquotiënt af.

DELANOTE. “In een modern en neutraal belastingsysteem heeft de gezinssamenstelling geen of geen al te grote impact. De afschaffing van het huwelijksquotiënt, waarmee een deel van het inkomen van de ene naar de andere partner kan worden overgeheveld om in lagere belastingschijven te blijven, stond in de voorbereiding en werd ook door minister Van Peteghem overgenomen in zijn blauwdruk.

“We zijn niet zover durven te gaan om de verhoging van de belastingvrije som voor kinderen volledig af te schaffen, maar we zouden wel een gelijke verhoging per kind doorvoeren. Dat wilt zeggen een gelijke behandeling voor elk kind. Op dit moment worden mensen fiscaal beloond als ze veel kinderen op de wereld zetten. Dat lijkt mij een restant van een verouderde visie op de maatschappij.

“Je zou kinderen volledig uit de fiscaliteit kunnen halen. Er zijn andere en betere instrumenten, zoals het Groeipakket (de vroegere kinderbijslag, nvdr) om gezinnen met kinderen financieel te ondersteunen.”

Over de afschaffing van het huwelijksquotiënt is weinig discussie. Zelfs Cd&v is er niet meer tegen.

DELANOTE. “Het is een belangrijke prikkel om meer vrouwen aan het werk te krijgen, want het is voornamelijk voor vrouwen nog een remmende factor. Cd&v is de partij van het gezin, die het quotiënt heeft ingevoerd en altijd gekant is geweest tegen het afvoeren ervan. Vincent Van Peteghem is als Cd&v-minister heel ver gegaan om te tonen dat het menens is – en dat er geen taboes zijn – door het huwelijksquotiënt op te offeren. Ook de gelijkschakeling van kinderen was in de blauwdruk van Van Peteghem voor de fiscale hervorming opgenomen. In de eerste fase van de hervorming zouden de verhogingen van de belastingvrije som wel aangepast worden, om de veranderingen in belastingschijven te compenseren, zodat de voordelen dezelfde blijven.”

Het voorstel voor de belastinghervorming vroeg van andere partijen ook inspanningen. Welke?

DELANOTE. “De vereenvoudiging van de btw-tarieven komt voor sommige producten en diensten neer op een verhoging van de btw. Verschillende partijen vrezen dat de prijzen daardoor zullen stijgen en het leven duurder zal worden. Dat zal niet noodzakelijk het geval zijn. De markt bepaalt een groot deel van de prijs. Bovendien wijzen alle wetenschappelijke indicatoren op het nut van een meer neutrale btw. Als het de bedoeling is om via btw-tarieven sociale ondersteuning te bieden, dan zijn er meer fijnmazige instrumenten, zoals de personenbelasting, om dat doel te bereiken.

“Bijkomende of aangescherpte belastingen op vermogen, kapitaal of bedrijven, of op bepaalde verloningsvormen, liggen ook moeilijk. Denk maar aan de private-equitysector die stevig geprotesteerd heeft tegen wijzigingen aan het fiscaal kader van de DBI-aftrek. Ook de verzekeraars zijn niet gediend van de vereenvoudiging van de 80 procentregel voor het aanvullend pensioen. Iedere groep die iets denkt te verliezen, zal zich weren tegen wijzigingen. Het is niet de bedoeling bepaalde groepen onevenredig te treffen. Daar moet dus omzichtig en redelijk mee omgesprongen worden. Helaas kan de rede, in dat soort van discussies, soms heel moeilijk opboksen tegen angst, emotie of opportunisme.

“Met de fiscaliteit alleen kan je het land niet hervormen, maar je kan wel de marsrichting aangeven. Hervormingen op andere vlakken, zoals de arbeidsmarkt of de pensioenen, zullen dan diezelfde richting moeten volgen. De kernboodschap is en blijft dat er werk moet worden gemaakt van een efficiënte overheid die haar doelstellingen ook op een efficiënte manier uitrolt.”