‘Het is nu al duidelijk dat de belasting op effectenrekeningen de zoveelste slag in het water is’

Als de regering werk wil makee fiscaliteit en de grote vermogens daarvoor meer wil laten bijdragen, moet dat op een andere manier gebeuren. Dat zegt Michel Maus, advocaat en hoogleraar fiscaal recht.

Een van de opvallendste maatregelen in het Zomerakkoord is de invoering van de nieuwe belasting op particuliere effectenrekeningen. Als de waarde van een effectenrekening de grens van 500.000 euro overschrijdt, wordt 0,15 procent belasting geheven op de volledige waarde van de rekening.

De regering-Michel wil daarmee 254 miljoen euro binnenhalen. Met die maatregel komt ze tegemoet aan de eis van CD&V voor meer fiscale rechtvaardigheid. Op persconferenties stelde de regering dat de belasting alleen geldt voor particulieren, en dat ze enkel effectenrekeningen met beursgenoteerde effecten treft, zodat levensverzekeringen en pensioenfondsen zijn vrijgesteld.

Twijfel

Langzaam maar zeker begon twijfel te rijzen over de budgettaire en juridische haalbaarheid van die belasting. Er wordt in regeringskringen getwijfeld over de opbrengst, aangezien de ontsnappingsroutes voor de hand liggen. Daarnaast is het de vraag of de nieuwe heffing de toets van de juridische gelijkheid zal doorstaan. Daardoor is in de regering discussie ontstaan over de uitbreiding van het toepassingsgebied van de belasting. CD&V wil ook niet-beursgenoteerde effecten belasten, maar dat stuit op een njet van N-VA en Open Vld.

Het is nu al duidelijk dat de belasting op effectenrekeningen de zoveelste slag in het water is. Als de regering werk wil maken van een rechtvaardige fiscaliteit en de grote vermogens daarvoor meer wil doen bijdragen, moet dat op een andere manier gebeuren. Het is duidelijk dat de echt grote vermogens in dit land ondergebracht zijn in holdingstructuren – anders gezegd: in vennootschappen. Familiale holdings zijn in de regel niet beursgenoteerd, wat impliceert dat de aandeelhouders niet- beursgenoteerde aandelen bezitten. Als die buiten de belasting op effectenrekeningen vallen, worden enkel de armen onder de rijken belast: mensen die wel een particuliere effectenrekening bezitten, maar die niet in een holdingstructuur hebben ondergebracht.

Vermogenskadaster

Om niet-beursgenoteerde aandelen te belasten moeten die worden gewaardeerd. Zo’n waardering moet noodzakelijk gepaard gaan met een aangifte. Daar blijkt de regering als de dood voor te zijn. Ze verwijst wel naar de praktische moeilijkheid van het waarderen, maar tussen de lijnen door lees je dat de aangifte van de waarde de facto neerkomt op het invullen van een vermogenskadaster, en dat blijkt nog altijd een politiek taboe te zijn.

Maar een rechtvaardige fiscaliteit stopt natuurlijk niet bij aandelen en obligaties. De belasting op effectenrekeningen is in principe een echte vermogensbelasting. Dan kun je het discriminerend noemen dat enkel bezitters van effecten met een waarde van meer dan 500.000 euro worden geviseerd. Omwille van de fiscale rechtvaardigheid zou de belasting ook moeten gelden voor andere vermogensbestanddelen. Wat is de juridische logica om effectenrekeningen wel te belasten als onderdeel van een vermogensbelasting, maar pakweg een kunstverzameling, paarden, oldtimers, goudstaven, diamanten of onroerend goed niet? Die juridische logica is er niet, waardoor de heffing het risico loopt om vernietigd te worden vanwege een schending van het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel.

Het enige echte alternatief is een vermogensbelasting die betrekking heeft op alle vermogens, maar die is enkel mogelijk met een vermogenskadaster. De regering zal daar dus kleur moeten bekennen, als ze zich niet in een juridisch avontuur wil wagen, waarvan het einde allesbehalve zeker is.

Lees ook: Tien vragen over de taks op effectenrekeningen