Geen terugdraaiende teller meer. Wat nu?

Het Grondwettelijk Hof maakt een einde aan de terugdraaiende teller, die gezinnen toelaat de jaarlijkse elektriciteitsfactuur te verminderen met de productie van elektriciteit met zonnepanelen. De Vlaamse overheid promoot het gebruik van thuisbatterijen. Specialisten waarschuwen dat mensen met een batterij over enkele jaren bedrogen kunnen uitkomen.

De Vlaamse regering beloofde twee jaar geleden dat gezinnen die voor 2021 zonnepanelen installeerden, nog vijftien jaar zouden kunnen genieten van het voordeel van een virtueel terugdraaiende teller. Die belofte moet de regering nu inslikken, maar ze doet een nieuwe belofte.

De Vlaamse regering geeft de 101.000 gezinnen met zonnepanelen en een digitale meter een eenmalige compensatie en garandeert een rendement van 5 procent op de gemiddelde investering. Die 101.000 gezinnen kunnen hun compensatie over enkele maanden aanvragen. De uitbetaling volgt in het najaar van 2021. Voor de gezinnen met zonnepanelen en een analoge meter wordt tijd gekocht.

“De bijna 470.000 gezinnen die nog over een analoog terugdraaiende teller beschikken, krijgen tussen nu en 2029 de mogelijkheid te kiezen voor een eenmalige compensatie”, stelde Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) in een persbericht. De regering wil nog altijd tegen 1 juli 2029 alle analoge meters vervangen, maar stapt wel af van de versnelde uitrol van de digitale meter voor eigenaars van zonnepanelen.

Sinds 1 januari 2021 kunnen gezinnen die nieuwe zonnepanelen installeren op een bestaande woning, onder bepaalde voorwaarden een installatiepremie krijgen. Die is begrensd tot 40 procent van de investeringskosten plus btw, met een maximum van 1500 euro in 2021. Die steun zakt jaar na jaar, om in 2025 te verdwijnen. Wie vorig jaar zonnepanelen installeerde, zou kunnen rekenen op een vergelijkbaar bedrag, volgens verschillende media. Op de overheidswebsite energiesparen.be zouden gedupeerden binnenkort een berekening van hun compensatie kunnen vinden.

Thuisbatterij

Vlaamse gezinnen kunnen nog tot eind 2021 een premie krijgen voor de installatie van thuisbatterijen, als ze aan alle voorwaarden voldoen. Die premie kan nooit meer bedragen dan 35 procent van de investering, met een maximum van 3200 euro. Kan een thuisbatterij het rendement van een investering in zonnepanelen verbeteren? “Ik ben tegen thuisbatterijen”, reageert de energiespecialist Stefan Grosjean. “10 procent van de stroom die je in een batterij stopt, gaat verloren wanneer je de energie er weer uithaalt.” Hij draait al enkele decennia mee in de energiesector en is CEO van Smappee, een bedrijf dat systemen verkoopt die het energieverbruik van gezinnen in kaart brengen en helpen efficiënter met energie om te gaan.

De compensatie voor de terugdraaiende teller, die de Vlaamse overheid naar schatting een half miljard euro zal kosten, had beter besteed kunnen worden. “Er moet een betrouwbaar kader zijn voor investeringen”, geeft Grosjean toe. “De eigenaars van zonnepanelen moeten een faire vergoeding krijgen voor de stroom die ze produceren en die door het netwerk wordt gebruikt. Dat doel kan de overheid ook bereiken door het verhandelen van stroom tussen buren mogelijk te maken.”

Hij pleit voor een wettelijk kader dat het mogelijk maakt om stroom te verhandelen tussen mensen die in dezelfde straat of wijk wonen. Naarmate stroom over langere afstanden vervoerd wordt, gaat er meer van verloren. “Nu maakt het niet uit of die stroom een paar honderd meter moet afleggen door de stroomkabels van het net of honderden kilometers van de elektriciteitscentrale”, vervolgt Grosjean. “De consument betaalt dezelfde vergoeding voor het gebruik van het net. Als uw buurman niet hoeft te betalen voor het transport van elektriciteit, wordt het voor hem goedkoper om uw elektriciteitsoverschot te kopen. Als er dan nog een overschot is, kan op wijkniveau een batterij geplaatst worden.” Dat zou veel efficiënter en goedkoper zijn dan in elke woning met zonnepanelen een batterij te plaatsen.

Hij sluit niet uit dat mensen nu een batterij installeren, die over enkele jaren waardeloos blijkt te zijn. “Een Europese richtlijn verplicht de lidstaten energie-uitwisseling toe te laten op lokaal niveau. Die richtlijn wordt allicht in het tweede kwartaal omgezet in Belgische wetgeving. Waarom zou je investeren in een thuisbatterij, als je binnenkort je overschot kunt verkopen aan je buur?”

Elektrische wagen

Een alternatief voor de thuisbatterij is de elektrische wagen. Grosjean: “Een autobatterij heeft een capaciteit van 50 à 80 kWh. Dat is tien keer zoveel als een thuisbatterij. Er zijn al wagens die de stroom weer op het net kunnen zetten. Met een slim netwerk kan in de toekomst stroom uit stilstaande wagens gehaald worden, om een stroomtekort op te vangen. Als er een overschot is, kun je de wagens weer opladen. Een elektrische wagen verbruikt 1 kWh per 5 kilometer. Wie jaarlijks 25.000 kilometer rijdt, verbruikt ongeveer evenveel als een gemiddeld huis (5000 kWh).” Hij wijst ook op het fiscaal gunstige kader voor elektrische bedrijfswagens.

Elektrische wagens kunnen dus deels een oplossing bieden voor het verlies van de terugdraaiende teller en het energie-overschot van gezinnen dat niets meer opbrengt. “Vroeger werden mensen aangespoord om zonnepanelen op hun dak te leggen in functie van hun jaargebruik. In enkele maanden produceren ze de stroom die ze gespreid over een heel jaar verbruiken. Zonne-energie is niet de beste oplossing voor ons land, omdat wij in de wintermaanden te weinig zonneschijn hebben. Om het teveel aan energie in de zomer op te slaan voor de winter, heb je 20 Tesla’s nodig. Het zou beter zijn mensen te laten participeren in windparken op de Noordzee. Daar is er het hele jaar door wind”, meent Grosjean.

Verstandiger omspringen met energie

Behalve de bedrijfswagen helpen alle kleine beetjes. De verwarming een graadje hoger zetten op momenten dat er volop zon is of de koeling een graadje lager. De wasmachine en de droogkast laten draaien als de zonnepanelen renderen. Toestellen uitzetten als er wolken voorbij drijven. “Veel Vlamingen verwarmen het water in hun woning op gas, maar dat kan ook op elektriciteit. Je kunt het water dan opwarmen als de zon schijnt. Zo heb je met een boiler een batterij van 2 à 3 kWh”, zegt Grosjean. Met slimme toestellen en een toestel om die te beheren, kan dat bovendien allemaal automatisch verlopen.

“Wij stellen vast dat gezinnen 12 procent minder elektriciteit verbruiken, door ze bewust te maken van het verbruik van hun toestellen en het sluimerverbruik. Door andere ingrepen, zoals het vervangen van oude toestellen, kunnen ze nog meer energie besparen”, weet Grosjean. “Een oude diepvries kan ogenschijnlijk nog goed werken, terwijl er al heel wat aan defect is. Als de compressor kapot is en er geen koelvloeistof meer in zit, moet het toestel de hele tijd draaien. Dan kan je een paar honderd euro per jaar besparen door dat toestel te vervangen.”